Molen De Vrijheid, Schiedam

Schiedam, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Vrijheid
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan op professionele basis

adres
Noordvest 40
3111 PH Schiedam
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01173
oude dbnr.
B1108
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 01173 De Vrijheid (Schiedam)

Bram Westerink (08-09-2024) 

locatie

plaats
Schiedam
gemeente
Schiedam, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Schiedam, sectie A, nr. 761
geo positie
X: 86726, Y: 437272
N: 51.91974, O: 4.39476
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Noordvest 40
3111 PH Schiedam
molenaar
Bas Batenburg / Theo de Rooij
telefoon
010 426 00 44
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Alleen op de Nationale Molendag.
De Walvisch is de bezoekersmolen van Schiedam. Zie aldaar. 

toegangsprijzen
winkelinformatie

De meelverkoop vindt indirect plaats: in (museum)molen De Walvisch, Westvest 229. Open: di t/m zo 11.00 - 17.00 uur.

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
nee
AKG lid
ja
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Vrijheid via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met gepotdekselde planken
inrichting

Drie koppel 17der stenen waarvan één met hulpaandrijving, slijpsteen, drie mengketels, AZOzeef, pletwals, elevator, graanreiniger, steenuitlezer, tien silo's met een totale opslag van ruim 70 ton, glijgoot vanaf maalzolder tot begane grond, centraal stofzuigersysteem (voor alle drie koppel, mengketels, elevator en silo's), elektrische (lui)lier, afschietwerk, zakkenklopper. 

versieringen

Aardige baard, groen geverfd, wit afgebiesd, met in forse letters en cijfers: ANNO 1785.

Op een gevelsteen aan de straatzijde staat Pallas Athena, godin van de vrijheid, afgebeeld.
Daaronder een vlakke steen met het opschrift:
"De eerste steenen syn gelegt
door
Ian Beukers
Hendrik Meyer
en
Abraham Lucas Iansz
op den 30 mey 1785".

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 40 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
26,60 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 86 kammen
Bovenschijfloop 45 staven, steek 10.3 cm
Spoorwiel 117 kammen
Steenschijflopen 2 x 41 en 1 x 40 staven, steek 8.4 cm
Overbrengingsverhouding 1 : 5,45 resp. 1 : 5,59

hoogte
van de stelling: 18,50 m.
wiekvorm
Systeem Fauël met automatische remkleppen én steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 510, Vaags
Vaags
✉︎ 510 binnen 2021 2021 binnen aanw. 26,40
media-bestand
Roede 509, Vaags
Vaags
✉︎ 509 buiten 2021 2021 buiten aanw. 26,60
Derckx ✉︎ 293 buiten 1978 1979 buiten 2021 26,60
Derckx ✉︎ 294 binnen 1978 1979 binnen 2021 26,40
Bremer ✉︎ 141 binnen 1968 1973 binnen 1979 26,60
Bremer ✉︎ 142 buiten 1968 1973 buiten 1979 26,60
Pot ✉︎ 1957 binnen 1903 1903? binnen 1966 26,70
Pot ✉︎ 1699 buiten 1894 1894? buiten 1966 26,80
wiekverbeteringen

Deze molen kreeg in de zomer van 1975 het systeem Fauël (fokwieken) met automatische remkleppen op de binnenroede. In 1976 gebeurde dit bij de buitenroede.
In 1979, toen nieuwe roeden werden gestoken (en de oude mét de fokken naar De Drie Koornbloemen verhuisden), werden opnieuw fokken met automatische remkleppen aangebracht.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., Nolet
Nolet
✉︎ g.n. 1838 1838 aanw. 03,82
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan op professionele basis

omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting de Schiedamse Molens is eigenaar sinds 2016, daarvoor was dat de gemeente Schiedam sinds 1972.

geschiedenis

De molen was oorspronkelijk een brandersmolen en maakte deel uit van de vroegere krans van 19 molens om de oude stad.

Tot ca. 1950 was deze molen nog in bedrijf voor het malen van graan. In de periode van stilstand daarna ging de staat van onderhoud achteruit en dat bleef niet zonder gevolgen: in 1966 werden beide roeden gestreken.

Evengoed waren er ook plannen voor herstel, zo werden in 1968 nieuwe roeden besteld en geleverd. Maar daarna gebeurde er vooralsnog niets en lagen die roeden ruim vier jaar naast de molen op de kade.
Hierin kwam pas verandering, nadat de molen in 1972 aangekocht was door de gemeente Schiedam. Toen volgde namelijk een restauratie waarbij tot slot een maalvaardige molen werd opgeleverd. Bijzonder belangrijk hierbij was de inzet van vele vrijwilligers: de van binnen verwaarloosde en vervuilde molen werd zolder voor zolder schoongemaakt en waar nodig hersteld.

Al snel was niet alleen sprake van een maalvaardige, maar ook een malende molen: op 1 juli 1974 werd een bedrijf gestart door Fré Kodde, veteraan uit de bekende molenaarsfamilie uit St. Annaland. De officiële in gebruikname was op 5 november dat jaar.
Geëxploiteerd door de Stichting Molen De Vrijheid werd er volop meel geleverd voor het Echte Bakkersgilde. Later kwamen daar moutmeel en rogge voor de ambachtelijke jeneverindustrie, vanouds in Schiedam prominent aanwezig, bij.

Ruim 25 jaar functioneerde De Vrijheid op deze manier met veel succes. Helaas kwam in 2000, na het plotselinge overlijden van Niek Boekestijn jr., die per 1 april 1999 de bedrijfsvoering in Schiedam had overgenomen, een voorlopig einde aan het zeer produktieve bestaan van De Vrijheid. Daarna draaide de molen nog wel regelmatig, maar gemalen werd er niet veel meer.

In 2009 veranderde dit wederom ten goede: de molen maalt sindsdien behalve voor diverse bakkers ook voor branderijen in en om Schiedam.
Zo werd In maart 2016 in betrekkelijk korte tijd een grote hoeveelheid graan gemalen, waarna de molen voor ca. acht weken werd stilgezet vanwege noodzakelijke herstellingen aan het metselwerk. Zodra de steigers boven stellinghoogte niet meer nodig waren, ging men direct weer malen. 

Met het vorige stel roeden van deze molen is iets opmerkelijks gebeurd: zoals al vermeld waren die in 1968 afgeleverd, maar door omstandheden pas na vier jaar gestoken. In 1979 verhuisden deze Bremer-roeden naar De Drie Koornbloemen (die toen geheel werd gerestaureerd) en kreeg De Vrijheid twee nieuwe exemplaren van het fabrikaat Derckx. Dit alles in verband met aanpassingen aan het maalbedrijf. Mogelijk is dit de enige keer geweest, dat gelaste roeden om economische redenen naar een andere molen zijn verhuisd.
In april 2012 werden die Derckx-roeden gestreken om op de grond na te worden gekeken en waar nodig gerepareerd. 3 mei werden zij weer gestoken en opgehekt; 7 mei werden de nieuwe fokken aangebracht, waarna de molen als vanouds weer aan de slag kon.
In 2021 werd duidelijk dat beide roeden waren uitgediend (iets wat toen ook gold bij De Palmboom), waarna nieuwe werden besteld. In oktober dat jaar gingen de oude roeden eruit en de nieuwe erin.

 

aanvullingen

toelichting naam

De naam 'De Vrijheid' is bij de bouw in 1785 gegeven uit sympathie voor en solidariteit met de toen jonge Verenigde Staten van Amerika. Dat land had zich net losgemaakt van Engeland. (N.B. Een soortgelijke Schiedamse molen kreeg bij de bouw in 1792 de naam "Washington").

unieke eigenschap

De (zeer korte) bovenas is de op één na oudste nog functionerende in Nederland en de oudste gedateerde.

literatuur

Hans Dobbe (AKG) Paul Sporken (Stichting De Schiedamse Molens): 'Molen De Vrijheid weer terug bij het A.K.G.', in: Molenwereld 198 (2015) 443 - 446.
Bart Mols, Drie jonge korenmolenaars, in: De Nieuwe Molenwereld 2 (2018), pp. 43 - 44.

foto's

foto's