Molen De Westermolen, Nieuwe Niedorp

Nieuwe Niedorp, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Westermolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Oosterpolder, thans op vrijwilige basis

adres
Oosterweg 6
1733 LA Nieuwe Niedorp
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01154
oude dbnr.
B685
Meest recente aanpassing
| Constructie
media-bestand
Molen 01154 De Westermolen (Nieuwe Niedorp)
Piet Glasbergen (30-9-15)

locatie

plaats
Nieuwe Niedorp
gemeente
Hollands Kroon, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Niedorp, sectie C, nr. 203
geo positie
X: 121579, Y: 528773
N: 52.74527, O: 4.89228
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Oosterweg 6
1733 LA Nieuwe Niedorp
molenaar
Martin Borst
telefoon
0226-413569
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Westermolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geverfde gepotdekselde planken.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel, Ø 2,10 m.
Woning in de molen

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd met het opschrift 'ANNO 1854'

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
binnenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 58 ijzeren rollen. Binnenkruirad.
vlucht
27,00 m.
vang
Vlaamse vang; 5 scharnierende stukken. Vangbalk met klos; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 55 kammen
Bovenschijf 26 staven, steek 15,0 cm.
Onderwiel 33 kammen
Vijzelwiel 39 kammen, steek 13,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,79

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met remkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 139 binnen 1999 1999 binnen aanw. 27,00
Straathof ✉︎ 140 buiten 1999 1999 buiten aanw. 27,00
Derckx ✉︎ 172 binnen 1976 1978? binnen 1999 27,00
Derckx ✉︎ 173 buiten 1976 1978? buiten 1999 27,00
wiekverbeteringen

Sinds 1978 is deze molen voorzien van het systeem Fauël (fokwieken) met steekborden. Daarvoor was altijd Oud-Hollandse ophekking aanwezig.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ 612 1875 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Oosterpolder, thans op vrijwilige basis

omwentelingen
geschiedenis

De Westermolen is een in 1854 gebouwde achtkante binnenkruier. Hij bemaalt tezamen met een elektrisch gemaal de 725 ha grote Oosterpolder onder Winkel en Nieuwe Niedorp op de Vereenigde Raaksmaats- en Niedorperkoggeboezem.

Bekend is dat al in 1557 in het gebied van de Oosterpolder windbemaling aanwezig was. Tot omstreeks 1734 wordt slechts gesproken over De Oude Molen en De Nieuwe Molen, die beide ten oosten van Lutjewinkel stonden. Pas daarna wordt ook De Westermolen genoemd.
Op een kaart van omstreeks 1680 staat op de plaats van de huidige molen een molen aangegeven met de vermelding Nieuwe Molen wat doet vermoeden dat de versterking van de bemaling met een derde molen toen nog maar net had plaats gehad.

In 1856 werd De Oude Molen, die al enige jaren wegens mankementen had stilgestaan, voor afbraak verkocht. Koper was Jacob van der Stok als gemachtigde van Jan Bolte, Dirk van der Stok en Rens Hartman Langedijk. Deze helen hem afbreken en te Nieuwe Niedorp ten westen van de Dorpsstraat op land van E.Th. Scheltinga Winterberg als zaagmolen herbouwen.
Eén van zijn drie dochters trouwde de houthandelaar Jan Bolte, en door deze familierelatie kreeg de molen (die overigens in 1895 alweer werd gesloopt) de naam De Drie Gezusters.

De Nieuwe Molen werd in 1855 vervijzeld en in 1867 voorzien van ijzeren as en roeden.
Op 26 januari 1890 stortte tijdens een zware storm de kop van de as met het hele wiekenkruis naar beneden, maar de schade was snel hersteld. 
In 1893 bleek de belangstelling voor de invoering van stoombemaling zo groot, dat besloten werd deze molen te slopen en op zijn plaats een stoomgemaal te bouwen. Het in dat jaar gebouwde gemaal werd uitgerust met twee machines, waarvan een de oude molenvijzel aandreef en de ander een centrifugaalpomp, die diende voor de bemaling van een lager polderdeel.

De vermoedelijk in de tweede helft van de 17de eeuw gebouwde Westermolen werd in 1835 van een voor die tijd nogal opzienbarend wiekenkruis, een zogenaamd haspelkruis, voorzien.
De molen brandde in de nacht van 18 op 19 februari 1854 als gevolg van blikseminslag tot de grond toe af. De molen werd herbouwd, echter niet meer als scheprad- maar als vijzelmolen en kreeg in 1875 ijzeren as en roeden.

In 1950 werd naast de molen een elektrisch gemaal gebouwd, dat het oude stoomgemaal verving. Hierna is de windkracht geleidelijk aan steeds meer buiten gebruik geraakt en omstreeks 1968-1969 is de molen geheel op non-actief gezet.

In de jaren 1975-1978 heeft een restauratie plaatsgevonden, waarbij de molen is aangepast aan het in het kader van een ruilverkaveling verlaagde polderpeil. Als gevolg van die ruilverkaveling was het oorspronkelijk te bemalen oppervlak al van 1133 ha tot 725 ha. verminderd. Ook zijn hierdoor enkele onderbemalingen vervallen (die in het verleden een eigen windmolentje hadden). 
Vanwege deze restauratie is het eiken achtkant in vier velden verstijfd met een extra veldkruis en rustte men het wiekenkruis uit met fokken en remkleppen. Dit vanwege de polderpeilverlaging, waardoor de opvoerhoogte ca. 50% hoger was geworden. De hiervoor benodigde grotere energieontwikkeling van het wiekenkruis kon slechts worden bereikt door toepassing van dit wieksysteem. De oorspronkelijke capaciteit bleef zodoende behouden. Ook is de vijzel bij de laatste restauratie aanmerkelijk verlengd om hem voor diepere bemaling geschikt te maken. Om dezelfde reden is toen de achterwaterloop verdiept.

De molen is sinds deze grote ingreep weer geregeld in gebruik voor de bemaling. 

foto's

foto's