Molen De Jonge Kuiper, Wormer

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1796

herbouwd

verdwenen

1889

gesloopt

afkomstig van

Zaandam-Oost (De Korf)

voorganger

Wormer (De Kuiper)

geschiedenis

Na de brand van 16 juli 1796 liet Cornelis Kuijper hier een molen herbouwen. Voor de herbouw werd gebruik gemaakt van het achtkant van de in 1765 Oostzaandamse pelmolen “de Korf”, de nieuwe molen werd De Jonge Kuiper genoemd.

De laatste Kuijper die de firma gaande hield was Cornelis Czn. Kuijper, 1802 geboren in Wormer. In 1834 kocht hij de Zaandijker verfmolen “de Valk”, hiermee werd de firma Kuijper beslist de grootste verfproducent op dat moment. Waarschijnlijk besefte hij dat zelf ook, en ging hij op zoek naar een nieuwe uitdaging. Op 1 juni 1838 verkocht hij zijn gehele verfzaak aan drie van zijn kantoorbedienden, dit waren Pieter Haremaker, Rens de Graaf en Dirk Buys Cz.. Cornelis Kuijper richtte zijn pijlen toen op de opkomende textielindustrie in Twente. In 1845 overleed Kuijper nadat hij door een ongeluk zijn been had gebroken.

De nieuwe onderneming die in 1838 werd gesticht, firma Haremaker de Graaf & Comp., viel in 1851 uit elkaar. Hierna werd er een nieuwe firma opgericht die onder de naam Haremaker, Buys & Cie. ging werken. Wie de Jonge Kuiper als laatste in bedrijf hield is mij niet bekend.

In 1889 werd de molen gesloopt. Tijdens de afbraak kwam door verzuim de ijzeren as naar beneden vallen die in twee stukken brak op een molensteen en de Engewormerringsloot in rolde. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft men nog geprobeerd om deze brokstukken op te vissen in verband met de zeer hoge metaalprijzen in die tijd. Dit was tevergeefs omdat de as waarschijnlijk door de veenlaag heen is gezakt en op de zandplaat is komen te liggen.

Bronnen:
- “Duizend Zaanse molens” P. Boorsma 1968 blz. 193
- “Drie eeuwen verf” Mr. D. Vis 1943 blz.74-76
- “Nieuwe schetsen uit het oude Zaanse molenleven” G. Husslage blz. 230-234
F. Rol.
-----

*Deze molen komt in stukken uit 1796 voor het eerst voor. Het was de voormalige pelmolen De Korf uit Westzaandam, die werd verplaatst nadat de verfmolen De Kuiper in Wormer door brand was verwoest. De verplaatsing vond al eerder plaats dan in 1796, maar de schriftelijke bewijzen daarvoor zijn nooit gevonden.

De Jonge Kuiper werd in 1889 door de toenmalige eigenaar, de fa. Weduwe Peereboom, verkocht aan de Zaandamse sloper Cornelis Zemel. Deze had een werf aan de Westzijde in Westzaandam. Hij was aan het einde van de negentiende eeuw met de sloperij De Boer uit Oostzaan de voornaamste molensloper. Zemel verhandelde zijn aankopen op diverse manieren. Hij verkocht onderdelen van de door hem gesloopte molens, maar het kwam ook voor dat hij complete molens door verkocht. Wellicht gebeurde dat met De Jonge Kuiper, maar in de Zaanstreek zijn daar nooit schriftelijke bewijsstukken van gevonden. Administratie van Zemel is er niet meer. Het kan uiteraard best zijn dat hij de molen onderhands verkocht en dan zijn er uiteraard geen notariële actes van.

Mogelijkerwijs werd deze molen verplaatst naar de Harskamp (molen Lana Marianna).
Ron Couwenhoven, 16 sept. 2012.