Molen De Witte Vlinder (3e), Wormerveer

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1693

verdwenen

1885

gesloopt

voorganger

Wormerveer (De Witte Vlinder (2e))

geschiedenis

De eerste voorganger van de Witte Vlinder is afkomstig uit Haarlem.
Op 10 oktober 1536 verkreeg Zybet Symonszoon, wonende in de banne van Westzaan, toestemming voor het verplaatsen van een molen die door hem te Haarlem was gekocht.
De molen werd in Haarlem afgebroken en in Wormerveer herbouwd, het zal hier om een standaardmolen gaan.
Omstreeks 1574 is deze molen in brand gestoken tijdens een inval van de Spaanse troepen.
Op 8 september 1586 wordt er een verzoek ingediend aan de regeerders van de bannen van Westzanen en Krommenie voor het oprichten van een meelmolen op het erf van de verbrande standaardmolen.
Het is niet duidelijk of het verzoek werd afgewezen.
In ieder geval op 7 februari 1589 bieden twee inwoners uit Wormer aan dat zij op eigen kosten een meelmolen zullen bouwen "op den ouden molenworf op Wormerveer, die de gemeenten van Crommenye ende Westzanen daer hebben leggen".
De beide heren Jan Bruynsz. en Heyndrick Jansz. verkrijgen op 7 augustus 1589 een windbrief voor hun meelmolen.
Op 10 mei 1617 verkoopt Jan Heyndricksz., vermoedelijk een zoon van de bovenstaande Heyndrick Jansz., "een halven meelmolen en een huis zonder erf, staande op die gemeente worff op Wormerveer".
Koper is Gerrit Jacobsz. voor Fl.1500,-. In het notitie boek van Claes Arisz. Caescoper wordt het volgende vermeld:"1693 augustus 24 smorgens vroegh hadde men alhier (Koog aan de Zaan0 omstreeks een seer sware donderbuy, begon al ontrent 12 ure en eyndigde ontrent 4 ure, verorsackte op verscijde plaets brant, tot Wormerveer brande de meelmole af neffens 5 huyse".
De molen was eigendom van Trijntje Cornelis Wittebrood, weduwe van Jacob Adriaensz. Molenaer en haar zoon.
Zij laat de molen weer herbouwen. Ditmaal verrijst er op het erf van de afgebrande standaardmolen een grote zware achtkante bovenkruier.
Op 11 juli 1807 wordt de Witte Vlinder geveild.
De molen is dan voor de helft eigendom van de gemeente Wormerveer, de andere helft is in bezit van Trijntje Land, weduwe van Adriaan Overpeld uit Purmerend en Jacob Overpeld uit Wormerveer.
De molen werd voor een bedrag van Fl.5900,- gekocht door Jan Schoorl. Zijn zoon Dirk Schoorl verkoopt de molen op 21 mei 1842 voor Fl. 9800,- aan Albert Wijnberg, die de molen op op 21 juli 1853 overdoet aan, vermoedelijk zijn zoon, Onne Wijnberg voor Fl.5000,-.
Onne Wijnberg laat naast de stenen die de molen reeds bevat, nog een pelsteen in de Witte Vlinder bouwen. In 1872 wordt Wijnberg ook eigenaar van de Westzaner pelmolen "de Jonge Dolfijn".
In 1873 werpt de Witte Vlinder een roed weg en wordt er op last van het gemeentebestuur van Wormerveer een onderzoek in gesteld naar de veiligheid om de molen.
Op 7 september 1873 laat molenmaker Gorter weten dat de molen weer veilig kan malen.
In mei 1885 biedt Onne Wijnberg de Witte Vlinder te koop aan.
De molen staat dan al enige tijd stil en verkeert in slechte staat van onderhoud.
In Wormerveer was men in die tijd bezig om het dorp te verbeteren en te verfraaien.
Zo werd het idee geopperd om de Witte Vlinder te kopen en te slopen, om zo op zijn plaats een plein aan te leggen met misschien een plantsoen erop.
Op 25 mei 1885 besluit het gemeentebestuur om de molen te kopen.
Zij betalen dan Fl.5000,- voor de molen en laten hem in niet lang daarna slopen. Helaas beloven gemeentebesturen wel meer dingen die later niet uitkomen, zo is het nu en zo was het vroeger.
Er kwam geen plein met plantsoen, maar een open kale plek, die nooit is opgevuld.
Op 4 juni 1887 werd er in de nieuwe Zaansche Courant het volgende geschreven:"de wanstaltige en gevaarlijke korenmolen tegenover het hotel de Jonge Prins is verdwenen, maar het bloemperk op de molenwerf is tot de vrome wenschen blijven behooren".
De Witte Vlinder bezat een houten kap, leuk detail is dat de borst en onderbouw van de molen niet groen, maar okergeel geschilderd waren. Dit kwam wel vaker voor in de Zaanstreek.

Bronnen: ?
F. Rol.