Molen Philisteinse Molen, Bergen

Bergen, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Philisteinse Molen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Philisteinse polder, thans op vrijwillige basis

adres
Voert 5
1861 PE Bergen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01097
oude dbnr.
B642
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 01097 Philisteinse Molen (Bergen)
Frank Bilsen (10-10-2016)

locatie

plaats
Bergen
gemeente
Bergen, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Bergen (NH), sectie F, nr. 532
geo positie
X: 107196, Y: 518408
N: 52.65106, O: 4.68080
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot, zeer goed in de wind en het zicht gelegen.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Voert 5
1861 PE Bergen
molenaar
Henk Schoonheim / Frank Bilsen
telefoon
0654226182
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen
Scholen kunnen de molen bezoeken en een rondleiding krijgen. Neem hiervoor contact op via info@themusiclab.nl.
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Philisteinse Molen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geverfde gepotdekselde planken.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel: Ø 1,16 m. met licht en zwaar werk.
Woning in de molen (niet in gebruik)

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met enig snijwerk, zonder opschrift

Diverse ingehakte inscripties:
in twee tegenover elkaar liggende plooistukken van het bovenwiel: P.BREGMAN ANNO 1897
in de penbalk: E.KROONE 1897 C.HOOGZAAD 1897
in de onderbonkelaar: C. HOOGZAAD.
(Het gaat duidelijk om molenmaker Bregman en zijn personeel).
In een van de voeghouten: B. HOF.
(Dit was de laatste die deze molen beroepsmatig bemaalde, van 1934 tot in de jaren '50).

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
binnenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 48 houten rollen. Binnenkruirad.
vlucht
22,00 m.
vang
Vlaamse vang; 4 deels vaste deels scharnierende stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 45 kammen
Bovenbonkelaar 21 kammen, steek 15 cm.
Onderbonkelaar (conisch) 24/35 kammen
Vijzelwiel 36 kammen, steek 14,5 cm.
Overbrengingsverhouding: 1 : 1,43 (licht werk en 1 : 2,08 (zwaar werk).

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 159 buiten 1975 1976 buiten aanw. 22,00
Derckx ✉︎ 160 binnen 1975 1976 binnen aanw. 22,00
Wijnveen ✉︎ g.n. buiten 1938 1938? buiten 1976 22,00
Wijnveen ✉︎ g.n. binnen 1938 1938? binnen 1976 22,00
Pot ✉︎ 2282 buiten 1913 1913 buiten 1938? 21,90
Pot ✉︎ 2057 binnen 1906 1906? binnen 1938? 21,80
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1484 1897 1897 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Philisteinse polder, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Dirk Poland, Heerhugowaard (ontwerp en bestek); P. Bregman, Oudorp (uitvoering), 1897.
omwentelingen
geschiedenis

De windbemaling moet hier in de eerste helft van de 16de eeuw zijn ingevoerd. Op een van die tijd daterende kaart staat ongeveer op de plaats van de huidige molen een wipmolentje getekend met daarbij de aanduiding "Godefers Molentjen". In 1568 is het ook nog een wipmolen, maar op diverse kaarten vanaf 1629 staat een binnenkruier aangegeven.

In februari 1757 brandde de toenmalige achtkante schepradmolen als gevolg van blikseminslag af. Nog in datzelfde jaar werd hij herbouwd door de molenmakers Piet Stroomer uit Lutjewinkel en Cornelis Stroomer uit Zijdewind.

In de avond van 28 september 1896 brandde ook deze molen af, wederom als gevolg van blikseminslag. In 1897 volgde herbouw, als vijzelmolen, door molenmaker P. Bregman uit Oudorp.

In 1927 werd een elektrische hulpaandrijving (systeem Eriksson) op de molenvijzel aangebracht, welke installatie in 1948 werd verbeterd. Hoewel ook toen nog de mogelijkheid bestond om op windkracht te malen, kwam de windkracht in het begin van de jaren '50 buiten gebruik. Vanaf die tijd werd de woonruimte als zomerverblijf verhuurd. Dit duurde tot 1972.

In 1973 werd de inmiddels sterk verwaarloosde molen door de gemeente Bergen aangekocht, waarna in 1975-1976 restauratie volgde. Sindsdien is de molen op vrijwillige basis geregeld in bedrijf.

Al bij de bouw in 1897 werd de molen met licht en zwaar werk uitgerust, zodat de vijzel met twee snelheden kan worden aangedreven. In 1948 is in verband met een verandering van de elektrische aandrijving een smallere vijzel aangebracht. Eigenlijk is deze voor de molen te klein, waardoor de beschikbare capaciteit niet voldoende kan worden benut.
Anno 2012 heeft men de bemalingsinstallatie in een apart gebouwtje naast de molen verplaatst; de molenvijzel kan nu alleen nog op windkracht worden aangedreven.

In 1938 heeft men de twee nog betrekkelijk jonge Potroeden vervangen door, voor die tijd zeer moderne, gelaste stalen roeden van het fabrikaat Wijnveen. Aanleiding moet haast wel een roedebreuk zijn geweest. De Wijnveen-roeden werden op hun beurt bij de grote restauratie van 1975/76 vervangen, lagen daarna nog enige jaren bij molenmuseum De Valk in Leiden (als voorbeeld van zeer oude gelaste roeden) maar zijn daar later, geheel verroest, opgeruimd.

 

aanvullingen

toelichting naam

De molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

foto's

foto's