De Damlandermolen is een achtkante binnenkruier maar een bijzondere: niet alleen is deze molen in verhouding zeer klein, hij is ook zeer oud. Vrijwel steeds werd aangenomen dat de molen uit ongeveer 1700 dateerde, maar dendrochronologisch onderzoek (onderzoek naar de leeftijd van het in de molen toegepaste hout) heeft uitgewezen dat de eiken waarvan het achtkant van deze molen is gemaakt, in 1578 moeten zijn gekapt. Bovendien is vastgesteld dat het hier ging om Nederlandse eiken. Hoe dan ook is deze molen is veel ouder dan gedacht.
Op een kaart van de Bergermeer van ca. 1600 staat op deze plaats al een molen aangegeven. Op grond van wat hierboven vermeld staat kan het niet anders of het gaat om de huidige molen.
Op een kaart van omstreeks 1540 staat hier nog geen molen. Kennelijk kon men toen nog op natuurlijke wijze polderwater afvoeren. Vanouds was de afwatering van deze tegen de duinen gelegen smalle strook grond gericht op het Bergermeer.
De bemaling van de (ca. 138 ha. grote) Damlanderpolder ging tot 1951 op windkracht. Op dat moment was er al assistentie: in 1927 had de molen een elektrische hulpaandrijving volgens het systeem Ericsson gekregen. Hiermee kon het scheprad worden aangedreven.
Met gebruikmaking van de elektromotor van deze installatie is in 1951 naast de molen een nieuw elektrisch vijzelgemaaltje gebouwd. De molen kwam als gevolg buiten bedrijf en werd in 1952 voor ƒ 700,-- verkocht aan J.C. de Vries te Amsterdam. Deze laatste ging de molen gebruiken als weekendverblijf en dat had voor de molen als maalwerktuig dramatische gevolgen: omstreeks 1957 werden gaandewerk en scheprad verwijderd, de waterlopen gedicht en het oorspronkelijke interieur weggebroken. Het onderwiel diende nog jaren buiten de molen als tuintafel om later, geheel verrot, alsnog te worden afgevoerd.
In 1967 kreeg de molen een nieuw wiekenkruis. Dat werd echter nooit in werking gesteld en als gevolg werd de toestand als gevolg langzaam opnieuw slecht. Anno 2010 was het wiekenkruis geheel verroest en deels door planten overwoekerd.
Op 1 juni 2012 is de molen verkocht aan de heer D. van Twisk te Bergen aan Zee; deze uitte meteen het voornemen, de molen te willen herstellen.
Dat voornemen kwam niets te vroeg: op 25 november dat jaar braken bij stormachtig weer tijdens een hevige windvlaag beide inmiddels volstrekt doorgeroeste roeden, kort daarna heeft men die verwijderd. Begin 2013 begon het kappen en verwijderen van de vele begroeiingen rond de molen.
Sinds de zomer van 2016 staat de kap naast de molen op een dieplader en is het achtkant zelf voorzien van een noodafdekking. In de zomer van 2017 werd gewerkt aan herstel van enige velden van het achtkant. Een flink deel is althans voorzien van nieuw riet.
Evengoed werd het daarna langere tijd stil rond deze molen.
De redactie (en vele anderen) wachten nog altijd met grote belangstelling tot de Damlander weer een draaiende molen zal zijn. Tot die tijd beschouwt zij deze molen als een restant.
