De baard van molen De Koning (Tenbruggencatenummer 06495 d) met het wapen van de latere eigenaar C. van Dompselaar.
Het zonne-embleem werd later toegevoegd en is afkomstig van de oliemolen de Rijzende Zon die aan de Kleine Koppel lag.
1765-1940 aan de Eemhaven aan de Kleine Koppel 14 De graanhandelaar/eigenaar J.L. van Nieuwenhuizen woonde naast de molen. ??
27-12-1742 Flierboom, Pieter Overleden: Verkoop: 8-Kante windvolmolen met een rieten dak en 92 voeten vlugt op een stenen voet tot aen't vlak of ommegang;
15-12-1809, Utrechtsche Courant
"Men is voornemens, op Vrijdag den 29. December 1809, des avonds, ten zeven uuren precies, in de Stads Doelen binnen Amersfoort, publicq aan de genoegbiedende te Verkoopen:
Een Agtkante Steene WIND-OLYMOLEN, genaamd 'de Zon' zynde een Dubbeld Werk, geschikt tot het Slaan van Raap-, Hennip en Lyn-Oly, met alle de Gereedschappen tot die Molen behoorende, benevens annex Woon- en Pak Huis, staande in de Vryheid der Stad Amersfoort, even buiten de kleine Koppelpoort, aan de Rivier de Eem."
30-07-1816, Opregte Haarlemsche Courant
"Men is voornemens om op Dingsdag den 3 September 1816, des avonds ten 7 uren, in de StadsDoelen, binnen Amersfoort., publiek, aan genoegbiedestde', te verkoopen: No. 1. Een Achtkante Steene WIND OLIJ-MOLEN, genaamd, DE. ZON, zijnde een dubbeld Werk, geschikt tot het (slaan van Raap-, Hennip- en Lijn-Olij , met alle daar bij behorende GEREEDSCHAPPEN, benevens annex WOON- en PAK-HUIS, staande in de Gemeente van Amersfoort', buiten de Kleine Koppelpoort, aan de Rivier den Eem, met het Land daar bij gelegen en behorende."
03-09-1816 / 12-09-1817 Van den Bogaard, Geurt Overleden: Leusden lw ("Groenhoute", Hamersveld) Verkoop: 03-09-1816 Amersfoort: tuin- en bouwland buiten Kleine Koppelpoort langs de Wolvesteeg; 8-kante stenen wind olymolen De Zon + huis en pakhuis even buiten de Kleine Koppelpoort aan de Eem; Echtgenoot: Bonte, Cornelia Antonia
December 1828 De Zon was toen eigendom van Jb. van Seuveningh Willink, die toen een voorslaghaar bestelde bij Klaas Haremaker & Zn in Koog aan de Zaan. Haremaker maakte de aantekening: Jb. Seuveningh Willink voor de Zon te Amersfoort.
Info: Ron Couwenhoven.
26-07-1840, Amersfoort lw (Utrechtschestraat: Breul 100) oliemolen Opmerkingen: Compagnieschap firma Van Harthoorn en Nieuwland Echtgenoot: Harthoorn, Jan (koopman en winkelier)
28-09-1840 Werneke, Oetje Machteld Overleden: 26-07-1840, Amersfoort lw (Utrechtschestraat: Breul 100)
molens in amersfoort blad 7 van 29 oliemolen Opmerkingen: Compagnieschap firma Van Harthoorn en Nieuwland Echtgenoot: Harthoorn, Jan (koopman en winkelier)
29-04-1856 verkopers: - Harthoorn, Jan en - Nieuwland, Gerrit (oliemolenaars / kooplieden [firma Harthoorn en Nieuwland], wonend Amersfoort)
29-04-1856 Verkoop: Veiling van: - stenen windoliemolen aan de Kleine Koppel, aan de Eem, met huis, pakhuis, de patent-oliefabriek, knechtswoning en schuur, recht van erfpacht en grond; - schuurtje, naast perceel aan de Wolvensteeg, 2 prieëlen, een koepel, schutting, mestbak en klinkers, kad. D 66, 497 t/m 501. Verkregen door koop: 26-09-1832 (not. L. Hondius).
Koper: Jan Harthoorn 15-02-1864 / 29-11-1866 Harthoorn, Jan Overleden: 28-10-1866, Amersfoort Eerder gehuwd met:
(1e echt)
Kruijff, Dorothea (overleden: 03-04-1827)
(2e echt) Werneke, Oetje Machteld (overleden: 27-07-1840)
Kad. D 66, 497 t/m 501 (molen en huis buiten de Kleine Koppel); Zoon Isaäc Albertus krijgt het recht en de
keuze om over te nemen de molen met huis, buiten de Kleine Koppel, voor f. 12.000,-.
15-02-1864 - 29-11-1866 Harthoorn, Jan Overleden:
28-11-1866 , Amersfoort Eerder gehuwd met: (1e echt) Kruijff, Dorothea (overleden: 03-04-1827) (2e echt) Werneke, Oetje Machteld (overleden: 27-07-1840) Kad. D 66, 497 t/m 501 (molen en huis buiten de Kleine Koppel); Zoon Isaäc Albertus krijgt het recht en de keuze om over te nemen de molen met huis, buiten de Kleine Koppel, voor f. 12.000,-.
5 en 15-11-1866 Is er een boedelbeschrijving door notaris de Louter gemaakt.
29-11-1866 is er onroerend goed geveild Echtgenoot: Blankenburg, Hendrika Uit het derde huwelijk, met Hendrika Blankenburg zijn geen kinderen.
15-07-1877,Het Nieuws van den Dag
"Afbraak Molen
De Notaris Mr. J. DE LEUTER zal op Dinsdag 19 juni e.k., des middags te 12 ure, ter navermelde plaatse, in het openbaar verkoopen:
Den afbraak van een Molen, waaronder compleet Vangtoestel, Bovenwiel, Kruiring met rollen, Greinen en eiken Gebinten, eiken Balken, groote partij Brandhout enz. enz. liggende even buiten de Kleine Koppelpoort aan de rivier de Eem te Amersfoort."
Uit het notarieel archief blijkt dat het geadverteerde niet werd verkocht, wel een partij brandhout. Misschien werd de molen onverwacht uit de hand verkocht om elders te worden herbouwd. De aankondiging maakt het in ieder geval aannemelijk dat de molen toen al gesloopt was.
Bron: informatie van G. Keunen in Molenwereld maart 2015, blz. 106.
In de 19e eeuw was de molen al op stoom overgegaan, rond 1900 is de molen gedeeltelijk afgebroken.
01-06-1912 De firma H.W. Verloop & Co eigenaar van De Zon. B.J. Bloemendal bestelde namens het bedrijf een pak naslagharen naar Koog aan de Zaan voor reparatie bij Klaas Haremaker & Comp. Verloop was in 1864 eigenaar geworden van oliemolen den Anker in Jutphaas en had later ook een stoomolieslagerij in Oudewater.
Info: Ron Couwenhoven, 7 oktober 2019.
1924 Olieslager Van Nieuwenhuizen nam in 1924 de molen over voor de graan- en meelhandel. Het restant van de molen werd als pakhuis gebruikt.
Het restant van de molen bleef staan tot 1940.
11-10-1936, Algemeen Handelsblad
"Op 10 oktober 1936 brandde de oliemolen van de heer J.L. van Nieuwenhuizen gedeeltelijk uit. Het vuur woedde het hevigst in de kap, waar zich het drijfwerk van de machines bevindt."
11-04-1940 Donderdagavond stortte de molen ineen. De inhoud, ruim 400.000 kg maïs, stortte naar beneden samen met grote brokken steen. Ook een groot gedeelte van de zeven meter hoge voorgevel viel in puin. Het was een geweldige ravage en de kade aan de Eem was over een groot oppervlak bedekt met mais en grote steenbrokken. Een arbeider die bij een vrachtauto voor het pand had gestaan werd hierbij bedolven en overleed. De resten werden toen opgeruimd en een nieuwe silo opgetrokken.
Informatie van Erwin Esselink.
Foto collectie W.A. Korpershoek
Aan de Eem bij de Kleine Koppel ontstond uit o.a molen De Rijzende Zon twee veevoederbedrijven:
1. C.O.V.A. (Coöperatieve Op- en Overslagvereniging Amerfoort).
Het gebouw op de voorgrond is de graanoverslag van de COVA welke in 1980-1983 nog uitgebreid werd gemoderniseerd door 'De Vallei' - Barneveld (het tegenwoordige 'Coöp. Veevoederbedrijven Rijnvallei ' ) en GEM Consultants BV (beter bekend als de 'Graan Elevator Maatschappij ' te Rotterdam o.a. Maashaven).
Het silo-gebouw met pakhuis op de achtergrond is de veevoederfabriek van de COVA. Hier werd rundvee- en varkensvoeders geproduceerd. Beide panden verdwenen in 1999 - 2000 na een fusie van de Coöperaties als gevolg van de dalende afzetmarkt binnen de veevoederindustrie.
2. J.L. van Nieuwenhuizen's Graanhandel & Oliefabrieken BV.
Adres: Kleine Koppel 14 - Amersfoort.
De veevoederfabriek bestond uit:
- een 'Smulders' koekenperserij;
- een 'Wijnveen' Hamermolen;
- een 'Milltech' korrelpers.
De oliefabriek bestond uit:
- een 'Servo' olieweeginstallatie;
- een 'Schugi' Melasse Menginstallatie.
De graanoverslag bestond uit:
- een 'Hartmann' graanlosinstallatie;
- een "Velox Greifwerk" meersoorten (graan)afweeginstallatie.
In 1983 is de fabriek door Troostwijk bij publieke verkoping verkocht.
Tekst: M.D. Ekelschot.
NB Uit de foto's blijkt dat de molen eerst werd onttakeld, en later het achtkant ingekort. Misschien hebben de jaartallen 1877 resp. 1905 hierop betrekking?
