Molen De Valk, Montfoort

Montfoort, Utrecht
b

korte karakteristiek

naam
De Valk
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Molenstraat 27
3417 HR Montfoort
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01059
oude dbnr.
B839
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01059 De Valk (Montfoort)
Bart van Maaren (29-6-2015)

locatie

plaats
Montfoort
gemeente
Montfoort, Utrecht
streek
Groene Hart
kadastrale aanduiding
Gemeente Montfoort, sectie A, nr. 2281
geo positie
X: 124780, Y: 450600
N: 52.04290, O: 4.94672
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenstraat 27
3417 HR Montfoort
molenaar
Henk Visser (1ste molenaar) / Aart de Bruijn / Roeland Geijer / Piet Schiereck / Hanno van Harten / Gerben Terpstra
telefoon
06-51445761
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 10.00 - 16.00 uur. Groepen op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie

Verkoop van in eigen molen vervaardigde (regionale) molenproducten

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Vooraf aanmelden via info@molendevalk.nl

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Valk via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op stenen onderbouw
kap
Gedekt met riet
inrichting

Eén koppel blauwe stenen met 17der ligger en 16der loper (Z) ; één koppel 16der blauwe stenen (O); één koppel 15der flintstenen (W); één koppel pelstenen; centrifugaalbuil; graanreiniger; mengketel; sleepluiwerk. Elevator (in voorbereiding).
(Het oostelijke en zuidelijke koppel maalstenen zijn in theorie maalvaardig maar moeten nog worden voorzien van een scherpsel).

versieringen

Fraaie baard met de opschriften '1753', '1988' en 'De Valk'

Eenvoudige windvaan in de vorm van een valk.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 34 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
24,35 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 63 kammen
Bovenschijfloop 28 staven, steek 12,9 cm.
Spoorwiel 72 kammen
Steenschijfloop (W) 24 staven
Steenschijfloop (O) 28 staven
Steenschijfloop (Z) 26 staven
Pelschijfloop 19 staven
Overbrengingsverhoudingen maalwerk resp. 1 : 6,75; 1 : 5,79 en 1 : 6,23.
Overbrengingsverhouding pelsteen 1 : 8,53

hoogte
van de stelling: 3,30 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 599 buiten 2023 2023 buiten aanw. 24,40
Vaags ✉︎ 600 binnen 2023 2023 binnen aanw. 24,30
Derckx ✉︎ 565 binnen 1987 1988 binnen 2023 24,25
Derckx ✉︎ 564 buiten 1987 1988 buiten 2023 24,35
Pot ✉︎ 2117 buiten 1908 >1913 buiten 1986 24,33
Pot ✉︎ 1255 binnen 1881 binnen 1986 24,33
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
NSBM Fyenoord ✉︎ g.n. 1844 aanw. 03,92
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
geschiedenis

Uit gegevens van 1492 blijkt dat er toen al op de huidige lokatie een standerdmolen, als dwangmolen in bezit van de burggraven van Montfoort, aanwezig was. Ook op de plattegrond van Joan Blaeu uit 1649 staat de standerdmolen aangegeven. In 1986 werden bij werkzaamheden aan het fundament van de huidige molen delen van de poeren van de oude standerdmolen aangetroffen.

De huidige molen moet gebouwd zijn als vervanging van deze standerdmolen (of een tussentijdse opvolger daarvan). Tot 1941 heeft de huidige molen met twee koppel maalstenen dienst gedaan als korenmolen. Vervolgens werd de molen stilgezet en raakte deze ernstig in verval.

Het is aan de plaatstelijke aannemer A.H. Versteegen te danken dat de molen nog bestaat. Hij kocht de molen en liet hem in 1953 restaureren, wat wilde zeggen: inrichten als woning en kantoor. Het uiterlijk van de molen bleef op die manier behouden (al werden enige ramen toegevoegd) maar het binnenwerk werd grotendeels verwijderd. Vóór deze grote verbouwing lagen er drie koppel stenen op de steenzolder, de pelsteen op de maalzolder en op de begane grond stond een maalstoel met twee koppel stenen, die door een petroleummotor werden aangedreven.
De molen bleef aldus voor Montfoort en de molenwereld behouden, zij het als statisch monument.

Rond 1980 was de molen opnieuw aan herstel toe, terwijl in die periode ook ernstige verzakkingen optraden. De kosten van een nieuwe restauratie waren voor André Versteegen economisch niet verantwoord meer en daarom deed hij de molen in 1984 over aan de Stichting De Utrechtse Molens.

In 1985 begon het herstel. Vooral in de zomer van 1986 werden door de firma Goorbergh uit Breda ingrijpende werkzaamheden uitgevoerd om het verzakken van de molen op te heffen. 
In 1988 werd bijna het gehele jaar gewerkt aan de molen zelf. Op 1 december 1988 was de molen na 47 jaar stilstand weer draaivaardig.

Niet lang daarna ontstonden plannen om de molen ook weer te laten malen. Naast een maalwerk behoorde ook een pelsteen tot de reconstructie. De woning in de molen werd verlaten: de molenaar ging naast de molen wonen en in 2007 werd serieus begonnen. Hier en daar moesten delen worden gereconstrueerd, omdat bij de verbouwing van 1953 sommige veldkruisen en andere constructiedelen waren ingekort dan wel verwijderd. Vervolgens werd nieuwe koningspil aangebracht. 
In juli 2009 was één koppel stenen maalvaardig. 21 augustus volgde de officiële ingebruikname.

Eind 2021 viel ook voor deze molen in de provincie Utrecht het besluit tot stilzetting, dit als gevolg van serieuze twijfel over de kwaliteit van beide roeden. Hoewel deze molen tamelijk snel "aan de beurt" was voor nieuwe roeden, heeft het toch nog even geduurd. In juni 2023 zette men de oude roeden kaal, enige tijd later werden zij gestreken. Op 14 december werden dan de nieuwe roeden aangeleverd en meteen gestoken. Enige dagen later kon de molen weer draaien. 

Eigenaren en molenaars van deze molen:
1728: Hendrik van Utenhove; molenaar Jan van Berkenstein
In 1753 standermolen vervangen door huidige achtkante bovenkruier
1767: Johanna Hermina van Utenhove
1800: Johan Wilhelm Montadon en Philippina Glaser; Montadon is ook de molenaar
1848?: Izak Stalenhoef (eigenaar/molenaar)
1853: Jan van den Nieuwendijk (eigenaar/molenaar)
1858: Johannes van Wichen (eigenaar/molenaar)
1866: Jan Bos; molenaars Rijk van Eck en Gerrit Bakker;
1882: Willem de Jong (eigenaar/molenaar);
1886: Wed. de Jong; molenaar Leen van Eck (1891-1892); Jacob Barneveld (1897-1900); Nicolaas van der Horst (1883-1906);
1897: Nicolaas van der Horst (1883-1906); Nic. van der Horst jr. is molenaar tot 1907;
1906: Wilhelmina Sanders, wed. van der Horst. A. de Heus is tot 1907 tevens molenaar;
31-12-1907 veiling van de "windt- en pelmoolen".
1908: Gijsbert van Dijk
1914: Petrus van Rijn (eigenaar/molenaar);
1944: Bos (geen molenaar; periode van verval begint);
1953: André Versteegen (eigenaar; herstel en bewoning; molen draait niet);
1984: Stichting de Utrechtse Molens

aanvullingen

literatuur

Dick Kenbeek, 'Reconstructie binnenwerk De Valk Montfoort begonnen, in: Molenwereld 106 (2007) 260 - 263
Dick Kenbeek, 'De Valk in Montfoort kan weer malen!', in: Molenwereld 131 (2009) 438 - 441

foto's

foto's