Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Bart van Maaren (29-6-2015)
Zaterdag 10.00 - 16.00 uur. Groepen op afspraak.
Verkoop van in eigen molen vervaardigde (regionale) molenproducten.
Vooraf aanmelden via info@molendevalk.nl
2 koppel 16der blauwe stenen (op Z en O); 1 koppel 15der flintstenen (W); 1 koppel pelstenen (alle maalvaardig); sleepluiwerk. 1 elektrisch aangedreven koppel kunststenen Ø 80cm; elektrische buil; graanreiniger; mengketel.
Fraaie baard met de opschriften '1753', '1988' en 'De Valk'
Eenvoudige windvaan in de vorm van een valk.
Bovenwiel 63 kammen
Bovenschijfloop 28 staven, steek 12,9 cm.
Spoorwiel 72 kammen
Steenschijfloop (W) 24 staven
Steenschijfloop (O) 28 staven
Steenschijfloop (Z) 26 staven
Pelschijfloop 19 staven
Overbrengingsverhoudingen maalwerk resp. 1 : 6,75; 1 : 5,79 en 1 : 6,23.
Overbrengingsverhouding pelsteen 1 : 8,53
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vaags | ✉︎ | 599 | buiten | 2023 | 2023 | buiten | aanw. | 24,40 |
| Vaags | ✉︎ | 600 | binnen | 2023 | 2023 | binnen | aanw. | 24,30 |
| Derckx | ✉︎ | 565 | binnen | 1987 | 1988 | binnen | 2023 | 24,25 |
| Derckx | ✉︎ | 564 | buiten | 1987 | 1988 | buiten | 2023 | 24,35 |
| Pot | ✉︎ | 2117 | buiten | 1908 | >1913 | buiten | 1986 | 24,33 |
| Pot | ✉︎ | 1255 | binnen | 1881 | binnen | 1986 | 24,33 |
Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| NSBM Fyenoord | ✉︎ | g.n. | 1844 | aanw. | 03,92 |
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Uit gegevens van 1492 blijkt dat er toen al op de huidige lokatie een standerdmolen, als dwangmolen in bezit van de burggraven van Montfoort, aanwezig was. Ook op de plattegrond van Joan Blaeu uit 1649 staat de standerdmolen aangegeven. In 1986 werden bij werkzaamheden aan het fundament van de huidige molen delen van de poeren van de oude standerdmolen aangetroffen.
De huidige molen moet gebouwd zijn als vervanging van deze standerdmolen (of een tussentijdse opvolger daarvan). Tot 1941 was de huidige molen met twee koppel maalstenen in bedrijf. Vervolgens werd de molen stilgezet en raakte deze ernstig in verval.
Het is aan de plaatstelijke aannemer A.H. Versteegen te danken dat de molen nog bestaat. Hij kocht de molen en liet hem in 1953 restaureren, wat wilde zeggen: inrichten als woning en kantoor. Het uiterlijk van de molen bleef op die manier behouden (al werden enige ramen toegevoegd) maar het binnenwerk werd grotendeels verwijderd. Vóór deze grote verbouwing lagen er drie koppel stenen op de steenzolder, de pelsteen op de maalzolder en op de begane grond stond een maalstoel met twee koppel stenen, die door een petroleummotor werden aangedreven.
De molen bleef aldus voor Montfoort en de molenwereld behouden, zij het als statisch monument.
Rond 1980 was de molen opnieuw aan herstel toe, terwijl in die periode ook ernstige verzakkingen optraden. De kosten van een nieuwe restauratie waren voor André Versteegen niet verantwoord meer en daarom deed hij de molen in 1984 over aan de Stichting De Utrechtse Molens.
In 1985 begon het herstel. Vooral in de zomer van 1986 werden door de firma Goorbergh uit Breda ingrijpende werkzaamheden uitgevoerd om het verzakken van de molen op te heffen.
In 1988 werd bijna het gehele jaar gewerkt aan de molen zelf. Op 1 december 1988 was de molen na 47 jaar stilstand weer draaivaardig.
Niet lang daarna ontstonden plannen om de molen ook weer te laten malen. Naast een maalwerk behoorde ook een pelsteen tot de reconstructie. De woning in de molen werd verlaten: de molenaar ging naast de molen wonen en in 2007 werd serieus begonnen. Hier en daar moesten delen worden gereconstrueerd, omdat bij de verbouwing van 1953 sommige veldkruisen en andere constructiedelen waren ingekort dan wel verwijderd. Vervolgens werd nieuwe koningspil aangebracht.
In juli 2009 was één koppel stenen maalvaardig. 21 augustus volgde de officiële ingebruikname.
Eind 2021 viel ook voor deze molen in de provincie Utrecht het besluit tot stilzetting, als gevolg van serieuze twijfel over de kwaliteit van beide roeden. Hoewel deze molen tamelijk snel "aan de beurt" was voor nieuwe roeden, heeft het toch nog even geduurd. In juni 2023 zette men de oude roeden kaal, enige tijd later werden zij gestreken. Op 14 december werden dan de nieuwe roeden aangeleverd en meteen gestoken. Enige dagen later kon de molen weer draaien.
Eigenaren en molenaars van deze molen:
1728: Hendrik van Utenhove; molenaar Jan van Berkenstein
In 1753 standermolen vervangen door huidige achtkante bovenkruier
1767: Johanna Hermina van Utenhove
1800: Johan Wilhelm Montadon en Philippina Glaser; Montadon is ook de molenaar
1848?: Izak Stalenhoef (eigenaar/molenaar)
1853: Jan van den Nieuwendijk (eigenaar/molenaar)
1858: Johannes van Wichen (eigenaar/molenaar)
1866: Jan Bos; molenaars Rijk van Eck en Gerrit Bakker;
1882: Willem de Jong (eigenaar/molenaar);
1886: Wed. de Jong; molenaar Leen van Eck (1891-1892); Jacob Barneveld (1897-1900); Nicolaas van der Horst (1883-1906);
1897: Nicolaas van der Horst (1883-1906); Nic. van der Horst jr. is molenaar tot 1907;
1906: Wilhelmina Sanders, wed. van der Horst. A. de Heus is tot 1907 tevens molenaar;
31-12-1907 veiling van de "windt- en pelmoolen".
1908: Gijsbert van Dijk
1914: Petrus van Rijn (eigenaar/molenaar);
1944: Bos (geen molenaar; periode van verval begint);
1953: André Versteegen (eigenaar; herstel en bewoning; molen draait niet);
1984: Stichting de Utrechtse Molens
Dick Kenbeek, 'Reconstructie binnenwerk De Valk Montfoort begonnen, in: Molenwereld 106 (2007) 260 - 263
Dick Kenbeek, 'De Valk in Montfoort kan weer malen!', in: Molenwereld 131 (2009) 438 - 441
