- naam
- Westbroekse Molen
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van het waterschap Westbroek, thans op vrijwillige basis
- adres
-
Nedereindsevaart 3
3611 AV Oud-Zuilen - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 01055
- oude dbnr.
- B844
- Meest recente aanpassing
- | Kleine correctie(s)
Molen Westbroekse Molen, Oud-Zuilen
Oud-Zuilen, Utrecht
b
locatie
- plaats
-
Oud-Zuilen
- gemeente
- Stichtse Vecht, Utrecht
- streek
- Vechtstreek
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Maarssen, sectie D, nr. 170
- geo positie
-
X: 132964, Y: 460715N: 52.13420, O: 5.06535
- biotoopwaarde
- 3 (matig)
- landschappelijke waarde
- Groot maar er is veel beplanting in de omgeving
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Nedereindsevaart 3
3611 AV Oud-Zuilen - molenaar
- Paul van Kleinwee / Peter Ronner / Henk Geerts
- telefoon
- 06-50678410
-
zwaan255@gmail.com
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Woensdag en zaterdag 10.00 - 16.00 uur.
In deze molen is ook het Informatiecentrum Polderbemaling ondergebracht.- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- ja
- informatie voor scholen
op afspraak
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Westbroekse Molen via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Houten achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Geheel compleet met moderne overbrenging naar de vijzel.
Vijzel Ø 2,00 m.; lengte gangen 4.50 m.; vijzelbalk Ø 1.00 m; totale inhoud 4.5 ton water. Capaciteit 1 m3 per end.- versieringen
Aardige baard, donkergroen geverfd, met uitgesneden links "HVZ17" en recht "53IVZ"met daartussen het wapen van de Heren van Zuilen. Hieronder het jaartal '1890'.
Met 'HVZ' en 'IVZ' worden beide bouwers, de broers Heijman en Johannis van Zeijl, bedoeld.- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 48 ijzeren rollen. Kruirad.
- vlucht
- 27,50 / 27,70 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
- overbrenging
Bovenwiel 65 kammen
Bovenbonkelaar 27 kammen
Een vertragingskast onderin de molen zorgt uiteindelijk voor een overbrenging van 1 : 1,84.- hoogte
- wiekvorm
- Systeem Fauël op beide roeden; op de binnenroede bovendien automatische remkleppen
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Vaags 604 binnen 2024 2024 binnen aanw. 27,50 Vaags 603 buiten 2024 2024 buiten aanw. 27,50 Derckx 412 buiten 1982 1983 buiten 2024 27,70 Derckx 413 binnen 1982 1983 binnen 2024 27,50 Pot 1731 binnen 1895 1895? binnen 1983 27,46 Pot 1410 buiten 1883 1884 buiten 1983 27,52 - wiekverbeteringen
In 1930 kreeg deze molen op beide roeden het systeem Dekker.
In 1963 werd dit weer gewijzigd in Oud-Hollands.
Bij de grote restauratie van 1983 werd op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) aangebracht; de binnenroede kreeg daarbij automatische remkleppen.
Bij het vervangen van de roeden in 2024 is deze laatste opzet herhaald.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Enthoven & Co, L.I. 439 1866 1890 aanw. 05,90
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 26480
- inventarisnummer
- UT015
eigendom
- eigenaar
- Stichting De Utrechtse Molens
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van het waterschap Westbroek, thans op vrijwillige basis
- molenmaker
- Heijman en Johannes van Zijl, Lexmond (1753)
- voorganger
- omwentelingen
- geschiedenis
-
Het waterschap Westbroek kwam in 1863 tot stand door samenvoeging van de polderdelen: Te Veenwaard, Kerkeindsche Polder, de oostelijke delen van Het Zek en van het Binnenweg, benevens alle landen in het deel Buitenweg, plus de grootste, namelijk de Molenpolder.
De naam Molenpolder duidt op het bestaan in deze polder van een molen, waarvan nog rekeningen uit 1649 bewaard zijn gebleven. Van de Westbroekse Watermolen zijn vanaf 1663 rekeningen bewaard gebleven. In de jaren 1672-1674 (toen bezetten Franse troepen de huidige provincie Utrecht) zijn er nogal wat molens in de Vechtstreek door hun toedoen in vlammen opgegaan.
In 1743 werd de oude Westbroekse Molen (mogelijk was dit een wipmolen), die vlak bij de Vecht stond, verplaatst naar de standplaats van de huidige molen. Het vermoeden is groot dat dit een achtkante binnenkruier is geweest, die in 1753 afbrandde. Besloten werd om voor Westbroek, nu zonder het gebied Buitenweg, één molen te herplaatsen. Tot 1830, toen de naburige wipmolen werd gebouwd, had de polder Buitenweg geen eigen bemaling.
In 1890 werd het houten scheprad vervangen door een metalen exemplaar. In 1913 brandde de molen van de Molenpolder af en werd niet vervangen: de bemaling werd overgenomen door het Waterschap Westbroek. Wél werd een hulpgemaal, voorzien van een Kromhout dieselmotor, in een nieuw gebouwtje geplaatst.
In 1930 werd de molen totaal verdekkerd, hetgeen inhield: Dekkerwieken op beide roeden, dekkerlager onder de bovenas, wijziging bovenwiel en rondsel door het plaatsen van een stalen voorvelg en dito kroonwiel, koningspil gedeeltelijk uitgevoerd in staal, scheprad vervangen door dekkerpompen type 90 en 60 (de aanduiding slaat op de diameter van de waaier) en het aanbrengen van een groot drijfwiel plus een elektromotor (die laatste voor dagen met te weinig wind).
In 1947 werd besloten, de windkracht niet langer te gebruiken: de molen kreeg een snellopende dieselmotor, afkomstig uit een motortorpedoboot. Deze motor, volstrekt ongeschikt voor een gemaal, heeft met vallen en opstaan gefunctioneerd tot de bouw van het nieuwe Van Eijkgemaal in 1970/71.
De molen kreeg in 1963 als stilstaand monument nog een herstelbeurt en werd in 1974 in verkocht aan de Stichting De Utrechtse Molens.
In 1983 volgde een zeer ingrijpende maalvaardige restauratie: de Dekkerpompen werden vervangen door een vijzel. Deze laatste kan via tandwielkasten op windkracht worden aangedreven. Sindsdien is de molen officieel reservegemaal en op vrijwillige basis regelmatig in bedrijf.
De vorige lange spruit was een bijzondere: geklonken en vervaardigd in 1899 door de bekende firma Pot uit Kinderdijk. Helaas moest deze in 2005 vervangen worden.
Nog een opmerkelijk detail: tot 2009 zat in het buikstuk van de vang een kloostermop (oude grove baksteen) ingelaten met het doel: het schoonhouden van de voering rond het bovenwiel! Sinds het buikstuk is vernieuwd wordt dit onderdeel los in de molen bewaard.
Eind 2021 heeft men deze molen, net als vele andere van de SDUM, preventief stilgezet: onderzoek naar de kwaliteit van de roeden had problemen aangetoond. Als gevolg stond deze molen, met heel wat andere in de provincie Utrecht, bijna drie jaar stil.
In september 2024 was deze molen dan 'aan de beurt': nadat de nieuwe roeden waren gestoken was de molen snel weer maalvaardig.
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.
- trivia
Het Dekkerlager, bij de kleine buurmolen zonder meer een succes, voldeed bij deze grote molen niet. Op een dag begaf de metalen kraag rond de hals het met een enorme knal, die naar verluidt tot in de verre omgeving te horen was.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen