De naam Erfgooier behoeft een nadere verklaring.
Erfgooiers zijn Gooise boeren, die hun koeien 's zomers lieten grazen op gemeenschappelijke weidelanden, de zogenaamde Meenten. De Gooise boerderijen liggen meestal midden in de dorpen, vaak zonder directe verbinding met de landerijen. Op de zogenaamde Engen werd er landbouw bedreven, vroeger voornamelijk rogge en boekweit. De zogenaamde Maatlanden, pal tegen de (nu voormalige) Zuiderzee aan, werden niet beweid en alleen gebruikt voor het hooi als wintervoeding.
Al dit gemeenschappelijke grondgebruik mondde uiteindelijk uit in het ontstaan van de Erfgooiers. In 1404 werd in de eerste "Schaarbrief" vastgelegd dat de mannelijke boeren van het Gooi tot in eeuwigheid gebruik mochten maken van de gronden, mits zij (man uit man in het Gooi geboren = erfenis van Gooiers, vandaar de naam) op deze gronden blijven wonen. Met name in het naburige dorp Blaricum wonen er nog steeds Erfgooiers.
Martin E. van Doornik.
Op 25 juli 1876 legde molenaar J. van Dompselaar de eerste steen. Omdat hij veel voor de erfgooiers maalde, kreeg hij van hen het ‘ schaarrecht’, dat wil zeggen het recht zijn vee te weiden op de gronden van de erfgooiers. Toen de molen in 1921 werd afgebroken raakte hij dit recht weer kwijt.
J. Dompselaar was familie van W. Dompselaar die op molen De Lelie te Kortenhoef maalde.
De Gooi- en Eemlander : nieuws- en advertentieblad, 21-10-1876
Aan den Vaartweg alhier nadert de nieuwe steenen korenmolen van den Heer Van Dompselaar zijne voltooiing. LI. Dinsdag werd er met goed gevolg de ijzeren as op gebracht, die cirka 5000 kilo's zwaar is. De molen is veel hooger dan den ouden, welke nu nog dienst doet en eerlang zal worden afgebroken.
Nieuwe Tilburgsche Courant, 17 jan. 1897:
"Te Hilversum werd dezer dagen aan den molen 'de Erfgooijer' eene nieuwe roe gestoken. Terwijl men met dit werk zou beginnen, kwam aan de voordeur van de woning een flink uitziend man, van nog geen dertig jaren oud, die een aalmoes vroeg. De dienstbode zeide, dat hij maar naar achteren moest gaan.'Toen de man aldaar aan den molenaar zijne vraag herhaalde, zeide deze, dat hij voor het ophijschen toevallig juist een man tekort kwam. Er was dus gelegenheid om mee te werken, waardoor hij in een uur twee kwartjes kon verdienen. De bedelaar verscheen daarin geen lust te hebben: hij ging heen en den straatweg op, om voort te gaan met bedelen. Blijkbaar vond hij dat aangenamer dan werken, en misschien ook wel voordeliger."
Molen 01049 j De Erfgooier (Hilversum)
Tekening van de molen in 1880: collectie M.E. van Doornik
nog waarneembaar
De molenstenen van de Erfgooier gebruikt als tuinafscheiding
Molen "De Erfgooier" te Hilversum (1876-1921) was een geheel stenen achtkante stellingmolen. Ik ben in bezit van diverse foto's, waarbij de schaduw van de wieken, lange spruit, e.d. op enkele velden een rechte lijn vertoont. Een soortgelijke molen staat in Woudrichem, maar dan zonder ribben op de acht hoeken. De stelling rustte op zeer veel schoren, maar liefst 40 stuks! De schoren gingen niet verder dan ongeveer de helft van de liggers. Er was een 12-spakige kruirad. Het baliehek was zestienkant, waarbij de 16 zijden afwisselend 2 en 3 liggers breed waren. De verfkleuren zouden vergelijkbaar zijn met "De Valk" in Leiden.
Het schaalmodel van "De Erfgooier" is inmiddels gereed gekomen zoals op onderstaande foto is te zien! (26 sept. 2003). De hoogte tot de wiektop is 50,5 cm
Martin E. van Doornik.
-----
De molen had een kleiner type molen als voorganger
Toelichting op de bouwtekening zie afb.2.
Samenvatting hinderwetvergunningen maalderij Boomberglaan 1 Hilversum
Aanvraag Hinderwet vergunning 16-4-1902 (map 23 streekarchief)
Aanvraag voor het plaatsen van een 14 KP gaskrachtwerktuig.
Aanvraag Hinderwet vergunning 21-6-1920
Aanvraag voor een elektrisch gedreven maalderij. Ter vervanging van een gasmotor installatie in de molen de Erfgooier komt er een 20 PK elektromotor met 2 maalstoelen in de maalderij. De vloer is van steen. Men zal maximaal 4 uur per dag er mee werken.
Hinderwet vergunning 29-7-1927
Aanvraag vergunning voor B & J Van De Beek voor het plaatsen van een 30 PK ruwoliemotor ter vervanging van een 20 PK elektromotor
Hinderwet vergunning afgewezen 9-8-1927
Buurman H.C. van der Horst heeft bezwaar aangetekend. Hij eist het plaatsen van geluidsdempers. Bovendien is hij van mening dat men een 40 PK motor moet plaatsen ivm vermogensverlies door de dempers. NV Van Der Horst en De Heus heeft zelf een 80 PK ruwoliemotor in zijn bedrijf.
Kromhout is bereid een schriftelijke garantie (tbv B & J van de Beek) te geven in verband met de geluidsoverlast.
Probleem was dat krachtstroom tot 16:00 beschikbaar was en men in het maal seizoen tussen oktober en maart niet voldoende kon malen.
Brief Publieke werken 25-8-1927
De fabriek NV Van Der Horst en De Heus leverde zoveel trillingen dat plafonds van nabij gelegen huizen scheurden. Inmiddels was de situatie verbeterd.
Hinderwet vergunning B& J van de Beek 17-2-1943 (map 260 streekarchief)
Haverpletter gaat van 1e verdieping naar beganegrond.
Hamermolen en 40 PK elektromotor erbij geplaatst. Tevens een jacobsladder, koekenbreker en een verbeterde wanmolen worden erbij geplaatst samen aangedreven door een 2 PK motor.
Ook nog een 1000 liter mengketel, jacobsladder, hijsinstallatie en een 5 pk motor.
3 snelwegers, 2 reiniging kokers en een weegbrug buiten het gebouw.
Vervallen van Hinderwet vergunning (1943) 12 augustus 1969
De Hinderwet vergunning voor B & J van de Beek uit 1943 vervalt.
Maarten van Scheppingen, 8 maart 2010.
Molen 01049 j De Erfgooier (Hilversum)
Tekening van het graanpakhuis/maalderij 1893, coll.M.van Scheppingen
