Molen Bolwerksmolen, Deventer

Deventer, Overijssel
b

korte karakteristiek

naam
Bolwerksmolen
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
zaagmolen
bouwjaar
herbouwd
1955
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het zagen van hout, thans op vrijwillige basis

adres
Bolwerksweg 6
7419 AA Deventer
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01010
oude dbnr.
B769
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01010 Bolwerksmolen (Deventer)
Frank Hendriks (12-7-2014).

locatie

plaats
Deventer
gemeente
Deventer, Overijssel
streek
IJsselvallei
kadastrale aanduiding
Gemeente Deventer, sectie D, nr. 3189
geo positie
X: 207383, Y: 473453
N: 52.24663, O: 6.15424
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Bolwerksweg 6
7419 AA Deventer
molenaar
Rob Schutte / Cornelis van Loon / Frank van Bellen
telefoon
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel 1 mei - 1 okt. dinsdag en zaterdag 9.00 - 12.15 en 13.30 - 17.00 uur en op afspraak. 

toegangsprijzen
winkelinformatie

Er vindt keinschalige verkoop van hout uit de omgeving plaats.

meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Schoolbezoek is mogelijk op afspraak

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Bolwerksmolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op vierkante onderbouw met aangebouwde schuren
kap
Gedekt met riet
inrichting

Drie zaagramen met toebehoren

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, donkergroen afgebiesd, met in rood het opschrift 'Anno' '1863'

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruilier
vlucht
22.40 / 22.50 m.
vang
Vlaamse vang; vangstok
overbrenging

Bovenwiel 60 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen, steek 12,5 cm.
Onderbonkelaar 44 kammen
Krukwiel 38 kammen, steek 10,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,17

hoogte
van de stelling 5,50 m.
wiekvorm
Binnenroede systeem Fauël met steekborden; buitenroede Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 135 buiten 2006 2006 buiten aanw. 22,50
Vaags ✉︎ 136 binnen 2006 2006 binnen aanw. 22,40
media-bestand
Roede 933, Pot
Pot
✉︎ 933 buiten 1875 1955 buiten 2005 21,05
media-bestand
Roede 654, Pot
Pot
✉︎ 654 binnen 1871 1955 binnen 2005 21,00
wiekverbeteringen

Sinds 2006 heeft deze molen op de binnenroede het system Fauël (fokwieken) met steekborden. Daarvoor had deze molen nooit een wiekverbetering gekregen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 8__, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 8__ 1872 aanw. 04,94
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het zagen van hout, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
eigendomshistorie

Gemeente Deventer is eigenaar sinds 1967

geschiedenis

In 1861 kregen de houthandelaars de gebroeders Abraham en Frank Elfrink van de gemeente Deventer toestemming om op het Bolwerk een zaagmolen te bouwen. In 1863 werd de molen in gebruik gesteld.

Na 1898 komt Hendrik Ennen hier als molenaar. In 1917 ging hij met de gemeente een huurcontract voor de grond aan, dat tot 1947 zou duren. Vanaf 1927 werkte Ennen bij N.V. Stoomhoutzagerij De Wilpse Dijk en gebruikte de molen alleen nog als opslagloods. De toestand van de molen zelf ging achteruit.

In 1931 verkocht Ennen de molen aan zijn werkgever De Wilpse Dijk. Dit vennootschap verlengde direct het huurcontract met de gemeente tot 1967. Na afloop hiervan onteigende de gemeente grond en molen vanwege het uitbreidingsplan Dubbelstad. Dit plan werd echter niet verwezenlijkt.

In 1950 had De Wilpse Dijk nog voor eigen rekening het riet op de molen laten vervangen en in 1955 werd het wiekenkruis, dat toen door een storm beschadigd was, hersteld met tweedehands roeden, afkomstig van de toen onttakelde Kilsdonkse Molen te Dinther. Ook kreeg de molen wederom een stelling, de vorige was al enige tijd verdwenen.
Na de onteigening in 1967 raakte de molen verder in verval en sloopte men de omringende huisjes.

Op initiatief van een actiegroep, die de molen weer in oude glorie wilde laten herstellen, werd in 1974 met ingrijpende werkzaamheden begonnen. De aktiegroep veranderde zich toen in de Stichting Bolwerksmolen.
In 1976 werd dit grote herstel afgesloten en nam de Stichting de exploitatie van de molen in handen: er werd weer regelmatig gedraaid en ook gezaagd. Daar bleef het niet bij: men had inmiddels bij de molen ook een molenaarswoning in Sallandse stijl gebouwd.

In de 21ste eeuw werd duidelijk dat de molen aan nieuw herstel toe was: op 23 september 2005 werd begonnen met een grondige restauratie. Onder meer moest de fundering worden verzwaard en de molen rechtgezet; daartoe werd het achtkant van de onderbouw getild. Van de gelegenheid werd gebruik gemaakt om dit weer van nieuw riet te voorzien. In de loop van 2006 vorderde het werk, 30 oktober werden nieuwe roeden gestoken.
Overigens vonden sommigen dit rechtzetten een te dure oplossing voor een niet eens zo groot probleem: de scheefstand van de molen bedroeg slechts 0,47°.

De gietijzeren krukas is zes meter lang en bestaat, opmerkelijk, uit twee stukken. De diameter bedraagt 16,5 cm.; de slag 46 cm. De as is vijf keer gelagerd en voorzien van Stauffervetpotten. Eventueel kan de krukas ook via een kettingaandrijving door een elektromotor in beweging worden gebracht.

 

aanvullingen

literatuur

René Berends, m.m.v. Ipe de Graaf: "Gezaagd door de wind. 150 jaar Bolwerksmolen (1863-2013)". Deventer 2013

'De geur van het zagen vind ik mooi', in: Gildebrief 2 (2008), pp. 8 -12.

foto's

foto's