Molen Moppemolen, Rijpwetering

Rijpwetering, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Moppemolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking, thans op vrijwillige basis; woning

adres
Poeldijk 16
2375 NH Rijpwetering
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01004
oude dbnr.
B1095
Meest recente aanpassing
| Overig
media-bestand
Molen 01004 Moppemolen (Rijpwetering)
Jan Joore (24-10-2021)

locatie

plaats
Rijpwetering
gemeente
Kaag en Braassem, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Alkemade, sectie D, nr. 1653
geo positie
X: 101346, Y: 469550
N: 52.21144, O: 4.60218
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot maar masten van een nabijgelegen hoogspanningsleiding werken sterk verkleinend op molen en een deel van het Ade-gebied.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Poeldijk 16
2375 NH Rijpwetering
molenaar
Aad Toet
telefoon
071-5012567 / 06-20221153
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Moppemolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van 2,00 m.
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad in de molen, Ø 5,30 m.; breedte 0,64 m. Woning in de molen.

versieringen

Eenvoudige baard, groen geverfd, wit afgebiesd met het opschrift:
ANNO 1752

 

Op één van de velden van de onderbouw een zwart kruis op een gewitte ondergrond.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 48 houten rollen. Kruirad.
vlucht
25,70 / 25,90 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 65 kammen
Bovenschijfloop 36 staven, steek 13,4 cm.
Onderschijfloop 27 staven
Onderwiel 90 kammen, steek 16,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1,85 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 286 buiten 1978 1979 buiten aanw. 25,90
Derckx ✉︎ 287 binnen 1978 1979 binnen aanw. 25,70
Pot ✉︎ 1830 buiten 1899 1899? buiten 1979 25,70
Pot ✉︎ 1281 binnen 1881 1881? binnen 1979 25,70
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ ? 1845c aanw. 06,10
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1109 1877 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking, thans op vrijwillige basis; woning

omwentelingen
eigendomshistorie

De Rijnlandse Molenstichting is eigenaar sinds 1984, daarvoor was dat de Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking. 

geschiedenis

Deze molen werd in 1752 gebouwd, nadat zijn voorganger, een wipmolen, was verbrand. Vaak is 1792 als bouwjaar genoemd maar dat is niet juist gebleken: het jaartal op de baard is inderdaad het bouwjaar. Tezamen met de aan de Braassemermeer gelegen molen "de Meerkreuk" bemaalde "de Mop" de Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking (ca. 360 ha.).

In 1924 werd "de Meerkreuk" gesloopt en vervangen door een motorgemaal. De polder wilde toen ook van de Moppemolen af en het had niet veel gescheeld, of dit was gebeurd.
Protesten kwamen onder meer van bewoners van Nieuwe Wetering, die watervervuiling vreesden als de molen zou verdwijnen en er geen doorstroming meer zou zijn. Uiteindelijk werd besloten, de molen als reservebemaling te handhaven. Deze beslissing betaalde zich tussen 1940 en 1945 uit: de molen was toen zeer vaak in bedrijf; brandstof voor het gemaal was duur en schaars.
Direct na de oorlog leek het voorbij: in 1947 kreeg molenaar Cozijn van de polder zelfs een maalverbod opgelegd. Er werd veel over en weer geschreven tussen instanties die uit waren op het behoud en de polder, die het wat de molen betreft voor gezien wilde houden. Uiteindelijk werd de molen toch opgeknapt in het kader van de toenmalige wet BWO (Bescherming Waterstaatswerken in Oorlogstijd).

Het bemalingsgebied van de Moppemolen omvat ruwweg het dorp Roelofarendsveen, vanouds een plaats met zeer veel tuinders. De wateraanvoer geschiedt door een ca. vier kilometer lange aanvoersloot.
Na 2000 dreigde de molen, vanwege de aanleg van de HSL, deze levensader te verliezen; dit kon na veel overleg tussen allerlei instanties worden voorkomen: voor de molen werd een aparte (en kostbare) duiker gemaakt.

Anno 2018 stond een nieuwe bedreiging (bijna letterlijk) voor de deur: een hoogspanningsleiding. De windvang zal er niet onder lijden maar de molen wordt in ieder geval sterk door verkleind.

Op grond van de ster op de askop is de bovenas geïdentificeerd als een zeer oude Enthoven. Deze moet rond 1845 zijn gegoten. Omdat in Rijnland de molens in de regel veel later dan 1845 werden voorzien van gietijzeren assen, moet aangenomen worden dat het hier om een vroege sloopas gaat.

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen en ook zijn voorganger, worden en werden 'De Moppemolen' genoemd. Waarschijnlijk naar de Moppehoeve, die niet ver van de molen gelegen is. Volgens overlevering was die hoeve ooit betaald met moppen (duiten).
In het polderarchief staat steeds de naam "Mopmolen" vermeld. Er was hier ook behoefte aan een naam, omdat de polder nog een molen had: De Meerkreuk.

wetenswaardigheden

Hoewel de molen formeel aan de Poeldijk ligt, is deze alleen te benaderen via de Dwarsweg.

literatuur

'1752 -2002. 250 jaar Moppemolen!' in: Molenwereld 12 (2002), 335 - 341
'Nieuw riet op de kap van de Moppemolen', in: Molenwereld 105 (2007) 221 - 223
Andries Veloo, 'De Moppemolen maalt door', in: Molenwereld 138 (2010) 235 - 238
'Nieuw riet op de Moppemolen', in: Molenwereld 193 (2015) 231 - 237

trivia

Deze molen staat bekend om zijn enorme waterverzet. Bij flinke wind kan het gebeuren, dat de wachtdeur al tijdens het opzeilen opengaat!

foto's

foto's