31-08-1920 De Graafschapper
Wichmond. Inden nacht van Vrijdag op Zaterdag wedden wij opgeschrikt door het luiden der brandkiok. Er was brand uitgebroken in den windkorenmolen van den heer H. Jansen te Vierakker. Doch helaas, het bleef niet bij den molen alleen ; ook het woonhuis en de schuur werden spoedig door de vlammen aangetast, zoodat, toen wij op het terrein kwamen, alles één groote vuurzee was. Dank zij de trouwe hulp van buren en vrienden, mocht het reeds brandende pakhuis en de stoommolen behouden blijven. Doordat het huis reeds begon te branden, toen de familie door buren gewekt werd, kon heel weinig worden gered, temeer nog daar hun ziek kind eerst bij buren moest worden ondergebracht. Het vee is, uitgezonderd eenige kippen, gespaard gebleven, Verzekering dekt, hoewel onvoldoende, de schade. Dat de familie Jansen door deze ramp zwaar getroffen is, valt te begrijpen. Geve de Heere hun de kracht om met Job te zeggen : „De Heer heeft gegeven, de Heer heeft genomen, de naam des Heeren zij geloofd!” Steenderen.
31-08-1920 Het Leidsch Dagblad
Te Leesden, nabij Vorden, is de molen, toebehoorende aan H. Jansen, afgebrand. Door het neervallen van de brandende wieken zijn ook de naastliggende winkel, bakkerij en woonhuis door het vuur aangetast.
Het geheele complex, mitsgaders den in een schuur geborgen wintervoorraad en het meubilair, verbrandde. Slechts de brandkast kon gered worden. De bewoners, die door omwonenden werden gewekt, konden zich niet dan met de grootste moeite in veiligheid brengen.
Het gaat om de voormalige molen De Vlijt van Jansen in Vierakker.
Vierakker is een dorp in de gemeente Vorden onder de rook van Zutphen.
De molen lag aan de IJsselweg, een kleine kilometer ten oosten van de Usseldijk. Hendrik Jansen, de huidige eigenaar van het veevoederbedrijf, is de vierde generatie Jansen die ter plekke het molenaarsbedrijf uitoefent. De molen werd in 1878 gebouwd in opdracht van de uit Brummen afkomstige bakker Hendricus Jansen. De molen zelf was afkomstig uit de Zaan en werd per schip via de Ussel aangevoerd. De laatste kilometer werd met paard en wagen afgelegd.
De molen was een zeskante stellingmolen, waarschijnlijk met doorgaande stijlen, en stond op een muurwerk van een meter of twee hoog. Een zeskant uit de Zaan zou kunnen wijzen op een houtzaagverleden. In die jaren zijn er in de Zaanstreek wel een aantal bovenkruier-zaagmolens afgebroken, maar of één van deze molens naar Vierakker ging is onbekend.
De lange spruit achter het bovenwiel, zoals te zien op de foto, kan gezien worden als een Zaans kenmerk, maar was ook in de Usselstreek bepaald geen uitzondering. Zoals bij zoveel molenaarsbedrijven op het platteland werd er ook een bakkerij en een kruidenierszaak gedreven. Deze bevonden zich In het molenaarshus links. Daarnaast hield men ook vee. Eind augustus 1920 slaat het noodlot voor molenaar Jansen toe.
31-08-1920 De Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant
'Brand
Nabij Vorden is de molen toebehoorende aan H. Jansen afgebrand. Door het neervallen van de brandende wieken zijn ook de naastliggende winkel, bakkerij en woonhuis door het vuur aangetast. Hef geheel complex en de in de schuur geborgen wintervoorraad en het meubilair zijn verbrand. De bewoners die door omwonenden werden gewekt, konden zich niet dan met de grootste moeite In veiligheid brengen.'
De brand werd ontdekt door een boerenknecht van een paar boerderijen verder die door kiespijn de slaap niet kon vatten en vanuit zijn raam zag dat de molen in brand stond. Hij sloeg meteen groot alarm en dat betekende de redding voor de bewoners van het molenaarshuis. De molen en het molenaarshuis gingen geheel verloren. de maalderij en naastgelegen loods bleven behouden. Volgens overlevering zou een heetgelopen lager in de kap de oorzaak van de brand zijn. De molen had toen nog niet zolang een ijzeren as en kort tevoren waren er houten lagers aangebracht. De dag ervoor was er nog met de molen gemalen. Een andere lezing wijdt de brand aan onvoorzichtigheid met hete as.
Men had de gewoonte om de asla achter de molen te legen. Mogelijk dat er nog gloeiende kooltjes in de as zaten, waarvan vonken door de wind verspreid, de brand veroorzaakten. De juiste toedracht zal wel nooit meer aan het licht komen. Tegenwoordig wordt een ijzeren as, die in het vuur geweest is, al gauw niet meer betrouwbaar geacht. Daar dacht men toen anders over. Volgens aantekeningen van wijlen molenmaker Guus Beckers uit Bredevoort werd de as gestoken in de molen van Ter Haar aan de Koningsweg te Aalten, die in die jaren herbouwd werd. Erg lang deed deze daar geen dienst. Eind jaren '20 liep de molen schade op, die nooit meer hersteld werd. Het woonhuis van Jansen annex winkel en bakkerij werden In hetzelfde jaar nog herbouwd. Hieraan herinnert nog het jaartal 1920, dat boven de winkeldeur werd aangebracht. Voortaan werd er uitsluitend op de motor gemalen. Een jongere broer van de vader van de huidige eigenaar, oom Herman, kreeg in de molenaarswereld nog enige bekendheid. In zijn jeugd had hij kinderverlamming gehad en was daardoorgehandicapt, maar c.^ technisch gebied was hij nogal vernuftig. Hij bedacht een bilmachine. die hij door de plaatselijke smid
Besseling liet vervaardigen. Onder de naam Beja-bilmachines (afgeleid van Besseling-Jansen) werden deze verkocht. Tot omstreeks 1970 werd er nog met stenen gemalen. aangedreven door een dieselmotor. Daarna kwam er pas een hamermolen.
Het bedrijf van Jansen behoort tot de categorie kleine molenaarsbedrijven. waarvan er de laatste jaren al zeer vele gesloten zijn. Waarschijnlijk Is dat In Vierakker ook onvermijdelijk. Jansen Is Inmiddels de zestig gepasseerd en een opvolger heeft hij niet:
De bakkerij en de winkel werden in december 2001 gesloten. Hoewel hij zelf nooit
met een windmolen gewerkt heeft koestert hij wel sympathie voor de molens. Zo voorziet hij de Hackforter watermolen, de molen van Warnsveld en de Bronkhorster molen
van maalgoed. Hij speelt met de gedachte om na zijn pensionering eens mee te gaan lopen op een molen. Zijn kennis van het steenscherpen kan hem daarbij nog van pas komen. Op de foto In Molenwereld staat de molen nog te molen met een houten as, op het zuidwesten. Het gebouw rechts van de molen Is de maalderij, waarvoor de eerste steen gelegd werd op 1 augustus 1910 door H. Jansen Jr. Waarschijnlijk
was dat de vader van huidige eigenaar.die in 1900 geboren werd. Omdat de maalderij er nog nieuw uitziet denk ik dat de foto kort na 1910 gemaakt moet zijn.
Bron: Molenwereld 4, april 2002.
Anton Vedders.
De fam. Jansen heeft in 2002 nog steeds de motormaalderij.
De as ging naar de molen aan de Koningsweg te Aalten.