Molen Ronde Molen, Varssel

geschiedenis

toestand

restant

bouwjaar

1852

verdwenen

1918

gedeeltelijk afgebroken

molenmaker

G. ten Have, Vorden

geschiedenis

Op ongeveer het hoogste punt van de wijde Varsselse Enk staat de molenromp van Hamové, ingebouwd in een wirwar van bijgebouwen. Oud molenaar Hendrik Jansen vertelt:
"De molen van Varssel was in de 19e eeuw van de Hengelose bakker en herbergier Damming, waar mijn vader knecht was. Ik denk dat het toen al een oude molen was. Mijn vader moest er steeds op uit om in Varssel te gaan malen. Als er 's avonds of 's nachts wind opstak, maakte de oude vrouw Demming vader wakker en riep: "Steven Garrit, opstoan der is wind!" En dan begon vader weer aan een eenzame voettocht van vijf kilometer door hei en bosjes, door angstig duister. Vaak was na de tocht van een uur de wind alweer gaan liggen en kon hij, bij de molen aangekomen, meteen weer omkeren.

Kort voor 1900 kocht vader Jansen de molen van Demming om er te beginnen als zelfstandige bakker en winkelier. Op een stuk grond bouwde hij een huis, winkel en bakkerij hierbij. Ook kwam er een 'stoomhuusken' naast het huis, waarin met behulp van een petroleummotor kon worden gemalen als er geen wind was.. maar de motor weigerde nogal vaak. Al in 1918 is de molen ontwiekt, zodat Hendrik zelf nooit meer op windkracht heeft kunnen malen. Naast de molen kwam een gebouwtje, waarin een motor op antracietgas kwam voor aandrijving van het maalwerk. Later werd dit van een elektromotor voorzien.

In 1925, bij de stormramp die Borculo neermaaide, vloog de kap van de molen. Deze viel een eind verder op de grond te pletter en de duiven, die in de kap nestelden, waren door de klap allemaal dood. In 1934 namen Hendrik en zijn vrouw Riek de zaak over van een broer. Maar in 1970 was de concurentie van de supermarkten zo groot geworden dat moest worden gestopt. De molen was tien jaar eerder al van de hand gedaan.

Na de oorlog is de molenbelt afgegraven en was rondom de molenromp extrabergruimte voor veevoer e.d. De ruimte in de molenbelt vormde in de oorlogsjaren een uitstekende schuilgelegenheid. Er stonden allemaal oude stoelen in en als er onraad was, kwamen enkele buurgezinnen snel schuilen. De baby's liet men in de kinderwagens slapen, om ze gauw te kunnen vervoeren. Iedereen had een kind op schoot als de V1's overfloten.

Om meer schuilgelegenheid te hebben is bij de molen een compleet kippenhok in de grond gegraven. Maar toen deze enorme klus door de buurt geklaard was was de oorlog net ten einde.

Bron: Achterhoekse uithoekjes, 21 maart 1987, tekst H. Harmsen.

nog waarneembaar