Molen Braamse Molen / Koenders Möl, Braamt

Braamt, Gelderland
b

korte karakteristiek

naam
Braamse Molen / Koenders Möl
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Zeddamseweg 5
7047 CW Braamt
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00872
oude dbnr.
B189
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 00872 Braamse Molen / Koenders Möl (Braamt)

Thije Jansen (9-9-2023)
De molen met volle zeilen in actie! De zeilen zijn aan de eigenaar geschonken door molenaar Henk Venhorst van de Buitenmolen in Zevenaar.  

locatie

plaats
Braamt
gemeente
Montferland, Gelderland
streek
Liemers
kadastrale aanduiding
Gemeente Bergh, sectie C, nr. 2074
geo positie
X: 215640, Y: 437318
N: 51.92104, O: 6.26871
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot maar wordt wel verminderd door bomen in de nabije omgeving.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Zeddamseweg 5
7047 CW Braamt
molenaar
Ron Bosman / Frans Thomassen / Thije Jansen
telefoon
0314-681149 / 06-40475510 / 06-82868600
website
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait (geen vaste draaidagen of tijden) en op afspraak met de eigenaar of molenaars.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Braamse Molen / Koenders Möl via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der kunststenen; regulateur; mengmachine; buil; silo. Elevator op elektrische kracht.

versieringen

Forse baard, wit geverfd, met in zeer grote letters "Koenders" en daaronder, in een eenvoudiger lettertype, "Möl". Bovenaan in twee kleine cartouches de jaartallen "1856" en "2022".
Vóór 2021 had de molen een zeer eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, zonder opschrift.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; 34 neuten. Kruilier.
vlucht
22,00 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak; vangtrommel.
overbrenging

Bovenwiel 53 kammen
Bovenbonkelaar 27 kammen, steek 12 cm
Spoorwiel 78 kammen
Steenschijfloop 25 staven, steek 9,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 6,12
Overbrenging menger 1 : 5,67

hoogte
wiekvorm
Binnenroede zwichtklep volgens Beckers met Van Bussel-achtige stroomlijnneus; buitenroede een Van Bussel-achtige stroomlijnneus.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 73, Molema
Molema
✉︎ 73 binnen 2021 2022 binnen aanw. 21,74
media-bestand
Roede 74, Molema
Molema
✉︎ 74 buiten 2021 2022 buiten aanw. 21,74
Beckers ✉︎ g.n. Binnen 1964 1964 Binnen 2021 22,00
Beckers ✉︎ g.n. Buiten 1964 1964 Buiten 2021 22,00
Fransen ✉︎ g.n. buiten ? buiten 1963c 22,00
onbekend ✉︎ g.n. binnen ? binnen 1963c 22,00
wiekverbeteringen

Tot 1964 had deze molen op beide roeden Oud-Hollandse ophekking.
Daarna is dit gewijzigd in het zwichtklepsysteem-Beckers met een Van Bussel-achtige stroomlijn op de binnenroede en een soortgelijke stroomlijn op de buitenroede.
Bij het in 2021/22 nieuw aangebrachte wiekenkruis handhaafde men de opzet van Beckers.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 302, Penn & Comp, F.J.
Penn & Comp, F.J.
✉︎ 302 1864 1881? aanw. 03,94
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Gebr. Gerritsen, Keyenborg (1856) A. Beckers, Bredevoort (1964) Roald Hans, Vriezenveen (2021/22)
omwentelingen
geschiedenis

Deze molen werd in 1856 gebouwd en kwam in 1871 in het bezit van de familie Koenders. De verbintenis tussen deze familie en de molen zou uiteindelijk ruim 145 jaar duren. 

Tot 1953 bleef de molen in bedrijf. Toen volgde stilstand, omdat een noodzakelijke opknapbeurt niet kon worden gerealiseerd. Vrij snel daarna verkeerden wiekenkruis en kap in slechte staat.
Pas zo'n 10 jaar later was één en ander financieel mogelijk. In mei 1963 begon molenmaker Beckers een restauratie die ongeveer een jaar zou duren.
Het gehele muurwerk voorzag men van een halfsteens klamplaag en, meest in het oog lopend, de nieuwe binnenroede kreeg een zwichtklepsysteem, geïnspireerd op het systeem Ten Have, maar hier toch duidelijk anders uitgevoerd. Een raamwerk ontbreekt namelijk grotendeels: de klep stuit tegen een aan de roede bevestigde lat. Ook is de stroomlijn hier aan de achterzijde van de roede voortgezet, zodat dit beter aansluit op de grote zwichtklep. De schinkels van de zwichtklep zijn hier bovendien aan de voor- en niet (zoals bij Ten Have gebruikelijk) de achterzijde aangebracht. Andere bedoeling van Ten Haves leerling Guus Beckers was het overbodig maken van zeilen: daarom was de buitenroede hier aanvankelijk niet voorzien van kikkers. Heel consequent werd het luiwerk in deze molen in diezelfde restauratiebeurt ontmanteld en vervangen door een elevator.
'De Molenaar' van 16 juni 1964 meldt dat molenmaker Beckers de bovenas niet op windkracht heeft doorboord, maar uit de molen liet takelen, naar zijn werkplaats vervoerde en dáár doorboorde.

Deze ingrijpende restauratie leidde tot een forse opleving van het gebruik van de windkracht: het systeem-Beckers deed het voortreffelijk en met deze molen kon echt worden doorgemalen.
Dit duurde tot in de jaren '90, ofwel zo'n 30 jaar. De stilstand daarna was de molen spoedig aan te zien. Incidenteel heeft men daarna nog wat herstel verricht maar dit had te weinig effect.

De komst van een nieuwe eigenaar in 2017 leidde tot speculaties dat het met deze molen, één van de heel weinige in Nederland waarmee het toen echt slecht ging, toch goed zou komen.
In januari 2021 kwam het bericht dat deze molen geheel gerestaureerd ging worden en toen volgden de gebeurtenissen elkaar snel op: in februari 2021 gingen de roeden eruit, nadat de staart al verwijderd was. Vervolgens heeft men de kap van de molen getakeld en later ter plekke hersteld. Ook zou het metselwerk grondig worden aangepakt.

Op 30 oktober 2021 plaatste men de geheel herstelde kap op de inmiddels weer keurig uitziende romp. Op 28 maart 2022 volgden de nieuwe roeden en kort daarna de ophekking en de zwichtkleppen. Op 4 april maakte de molen zijn eerste rondjes in ruim 25 jaar.
Nadat Hans Titulaer het koppel stenen in orde had gemaakt kon men op 16 september voor het eerst in ruim 30 jaar weer malen. 

Na de laatste restauratie is de molen op de buitenroede wél voorzien van zeilen: als de molen onbelast draait zijn zij overbodig, maar wil men malen dan brengt zeil wel degelijk uitkomst. Voornaamste oorzaak van deze verandering moet de verslechterde omgeving zijn: 40/50 jaar geleden had de molen rondom nog haast vrije windvang (en nu niet meer).

Het malen met de grote zwichtklep stuitte in de praktijk overigens nog op problemen: inmiddels (begin 2024) is dit beter afgesteld. 

Eigenaren van de molen:
J.W. Kelderman (1856 - 1872) 
W. Koenders (1872 - 1902)
A.H. Koenders (1902 - 1937)
W.A. Koenders en familie (1937 - 2017)
H.J.W. Wezendonk (2017 - heden)

aanvullingen

toelichting naam

De aanduidingen "Braamse Molen" en "Koenders Möl" zijn beide in gebruik (geweest). Feitelijk zijn dit dus geen namen. Anno 2022 koos men voor "Koenders Möl".

foto's

foto's