Molen Buitenmolen, Zevenaar

Zevenaar, Gelderland
b

korte karakteristiek

naam
Buitenmolen
modeltype
torenmolen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1969
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Molenstraat 63
6901 CC Zevenaar
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00862
oude dbnr.
B306
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 00862 Buitenmolen (Zevenaar)
Sander Boom (16-7-2021)

locatie

plaats
Zevenaar
gemeente
Zevenaar, Gelderland
streek
Liemers
kadastrale aanduiding
Gemeente Oud-Zevenaar, sectie L, nr. 960
geo positie
X: 201655, Y: 437655
N: 51.92541, O: 6.06547
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenstraat 63
6901 CC Zevenaar
molenaar
Henk Venhorst
telefoon
0316-525834 / 06-12430884
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 10.00 - 16.00 uur en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak

bijzonderheden

voor afspraak zie telefoonnummers

fietsroute
fietsroute in de buurt van Buitenmolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
torenmolen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met schaliën
inrichting

Eén koppel 16der kunststenen; mengmachine; buil; steenkraan; sleepluiwerk.

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd met het opschrift 'Buitenmolen'

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; ijzeren rollen. Specifiek binnenkruiwerk (elektrisch of met de hand aangedreven)
vlucht
24,40 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel.
overbrenging

Bovenwiel 55 kammen
Bovenbonkelaar 28 kammen, steek 14,0 cm.
Spoorwiel 116 kammen
Steenschijfloop 33 staven, steek 9,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 6,90

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 70 buiten 2002 2002 buiten aanw. 24,40
Vaags ✉︎ 71 binnen 2002 2002 binnen aanw. 24,40
Beckers ✉︎ g.n. buiten 1969 1969 buiten 2002 25,00
Beckers ✉︎ g.n. binnen 1969 1969 binnen 2002 25,00
Pot ✉︎ 2370 binnen 1915 1915? binnen 1930 24,50
Pot ✉︎ 2123 buiten 1909 1909? buiten 1930 24,50
wiekverbeteringen

Van tenminste 1909 tot de onttakeling omstreeks 1930 was de buitenroede voorzien van zelfzwichting. De binnenroede bleef onverbeterd.
Bij de grote reconstructie van 1969 werd gekozen voor Oud-Hollands met zeilen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ g.n. 2002 2002 aanw. 09,00
Beckers ✉︎ g.n. 1969 1969 2002 09,00
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
wederopbouw
Gecompleteerd tot echte windmolen na bijna 40 jaar onttakeld te zijn geweest.
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
?? (15..) A. Beckers, Bredevoort (1969) Fa. Vaags, Aalten (2002)
omwentelingen
geschiedenis

De oudste vermelding van een molen op deze plaats dateert uit 1408. Zevenaar maakte toen deel uit van het Hertogdom Kleef. Sinds 1510 bevond dit hertogdom zich met de graafschappen Gulik en Mark en het land Ravensberg (bij Bielefeld) in één hand.
Een historisch uitstapje: in 1666 kwamen deze gebieden aan Frederik Wilhelm von Hohenzollern, keurvorst van Brandenburg, beter bekend als de Grote Keurvorst, tevens landheer van het hertogdom Pruisen.
Sinds 1701 werd van het Brandenburgs-Pruisische gebied (sindsdien Pruisen geheten) Berlijn de hoofdstad. In 1806 werd het rechts van de Rijn gelegen gedeelte van het oude hertogdom Kleef (de huidige Nederlandse gemeenten Zevenaar, Duiven en Wehl) een deel van het hertogdom Berg. In 1808 kwamen Zevenaar, Duiven en Wehl bij het toenmalige Koninkrijk Holland. Na de verdrijving van de Franse bezettingstroepen uit Nederland in 1813, kwamen deze drie plaatsen tot 1 juni 1816 nog onder het Koninkrijk Pruisen. Vanaf die datum zijn ze onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden.

Terug naar de molen of, beter gezegd, zijn voorganger. Wie vanwege het jaartal 1408 denkt, dat deze molen de oudste nog bestaande molen van Nederland is, vergist zich zeer waarschijnlijk. Bouwhistoricus Dick Zweers kwam na grondige bestudering van en vergelijking met vrijwel alle in Nederland en Duitsland nog bestaande torenmolens en hun restanten tot de conclusie dat het metselwerk op zijn oudst uit ca. 1500 kan dateren en niet eerder. Los daarvan is het zo goed als zeker, dat er eerder op deze plaats een standerdmolen stond.
Vermeldingen tussen 1408 en ca. 1500 hebben dus zeer waarschijnlijk betrekking op een standerdmolen en niet op de huidige stenen molen. Destijds werd gesproken van de 'Hertogelijke wind- en rosmolen buiten Zevenaar', een zelfde situatie dus als thans (weer) in Zeddam. 
Het metselwerk is bij de Buitenmolen in kruis- en niet het - oudere - wild verband uitgevoerd. Ook dat wijst erop dat deze molen niet tot het alleroudste behoort op dit gebied.

Tot 1866 bleef de molen in beheer als domeingoed (bezit van de landsheer). In dat jaar werd de molen verkocht aan de toenmalige pachter Jac. van Grinten. Diens erven verkochten het in 1879 aan de molenaarsknecht Johannes Gerritsen.

Toen Gerritsen eind 1928 overging op elektrisch malen, leek het met de Buitenmolen gedaan: op 21 november dat jaar zette hij beide roeden te koop. Omstreeks 1930 werden roeden en staart afgenomen en de romp leeggehaald: zo werd de molen een motormaalderij.
Nadat deze in 1955 was stilgelegd, bleef de romp, met daarop een - lege- kap, gespaard. In 1958 werd de molen verkocht aan F.Th. Korthaus, die op zijn beurt de molen in 1966 verkocht aan de gemeente Zevenaar.

In 1969 en 1970 werd de molen gereconstrueerd. Gekozen werd toen voor een echte houten as, evenwel met ijzeren roeden. Beide roeden kregen Oud-Hollandse ophekking met zeilen.
Na ruim 30 jaar, 2002, heeft men bovenas, roeden en voorkeuvelens vervangen.

In de praktijk draait deze molen vrijwel dagelijks.

Technische bijzonderheden:
Het kruiwerk van deze molen is opvallend: het wordt via tandkransen en gaffelwielen bediend. Met de hand betekent één meter touw inpalmen dat de kap één centimeter verschuift. Niet onlogisch heeft men daarom op een zeker moment een elektromotor gemonteerd! Kettingkruien (vanaf de belt, d.m.v. een rondgaande ketting) is evenwel ook mogelijk.

 

aanvullingen

unieke eigenschap

Het metselwerk hier behoort tot het oudste nog bestaande molenmetselwerk in Nederland.

De grootste met een houten as uitgeruste molen van Nederland.

foto's

foto's