- naam
- Voorste Molen / Hooglandse Molen
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
Vh. bemalen van de Dorpspolder Hellouw; thans buiten bedrijf
- adres
-
Zeek 30
4174 LH Hellouw - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 00844
- oude dbnr.
- B225
- Meest recente aanpassing
- | Streek
Molen Voorste Molen / Hooglandse Molen, Hellouw
Hellouw, Gelderland
b
locatie
- plaats
-
Hellouw
- gemeente
- West-Betuwe, Gelderland
- streek
- Tielerwaard
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Haaften, sectie H, nr. 33
- geo positie
-
X: 138870, Y: 427659N: 51.83729, O: 5.15317
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot; in 2023 zijn bomenrijen ten noorden en zuidwesten gerooid waardoor de molen weer vrij in het landschap staat. Wél is er enige windbelemmering van hoge bomen rond een boerderij ten zuiden van de molen.
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Zeek 30
4174 LH Hellouw - molenaar
- T. Dreessen
- telefoon
-
tdreessen@hotmail.com
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Alleen op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Voorste Molen / Hooglandse Molen via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ondertoren gedekt met dakleer
- kap
- Bovenhuis geheel zwart geteerd; kap gedekt met gepotdekselde planken
- inrichting
Gesloten ijzeren scheprad Ø 6,25 m., breed 0,40 m. buiten de molen; woning in de molen.
- plaats bediening
- grondzeiler
- plaats kruiwerk
- middenkruier
- kruiwerk
- Zetelkruiwerk; kruilier
- vlucht
- 27,30 / 27,16 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; evenaar (oorspr. vangstok).
- overbrenging
Bovenwiel 60 kammen
Bovenschijfloop 26 staven, steek 15,0 cm.
Onderschijfloop 26 staven
Onderwiel 88 kammen, steek 17,6 cm.
Overbrengingsverhouding 1,47 : 1- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Vaags 485 buiten 2020 2020 buiten aanw. 27,16 Bremer 121 Buiten 1967 1967 buiten 2020 27,30 Fransen g.n. buiten 1920 1920? buiten 1967? 27,60 Pot 1452 binnen 1885 1885 binnen aanw. 27,30 - wiekverbeteringen
Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Sterkman & Zn, wed. A. 122 1860 1860? aanw. 06,00 - wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte onbekend ? aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 30347
- inventarisnummer
- GL097
eigendom
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
Vh. bemalen van de Dorpspolder Hellouw; thans buiten bedrijf
- molenmaker
- C. Pellikaan, Arkel (1803)
- omwentelingen
- eigendomshistorie
Tot 1953 was de (dorps)polder Hellouw eigenaar, daarna tot 1974 het Polderdistrict Tielerwaard. Sindsdien is de molen bezit van de Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied.
- geschiedenis
-
Dit is de vierde molen op deze plaats: de eerste en de tweede hier werden resp. in 1572 en 1627 tijdens een overstroming door kruiend ijs verwoest. De derde molen werd in 1803 verwoest, ditmaal niet door water, maar door vuur. De huidige molen is daarmee de vierde molen op deze locatie.
Bouwer was Cornelis Pellikaan, al bekend als bouwer van de nog bestaande Zuid-Hollandse molen te Hank. Hij had zijn bedrijf inmiddels van Meeuwen naar Arkel verhuisd.
Tot 1947 bemaalde deze molen het hoge deel van de polder Hellouw. Daarna was als gevolg van een ruilverkaveling uitmalen op de boezem niet meer mogelijk.
In 1953, 1967 en 1994 heeft de molen restauraties ondergaan. Bij die van 1967 maakte men de molen weer draaivaardig, waarna er inderdaad weer geregeld is gedraaid. In 1994 kreeg de molen een maalcircuit, zodat het scheprad weer kon functioneren.
In het late najaar van 2019 stelde men vast dat de antieke Potroede grondig moest worden nagekeken en werd de molen stilgezet. 2 april 2020 werd die roede gestreken om elders te worden gerestaureerd. Eind juli volgden de buitenroede (die niet terugkeerde) en ook de bovenas. Die laatste moest dringend opnieuw worden afgedraaid (zie ook 'Trivia'). In de tussentijd vernieuwde de molenmaker de windpeluw.
25 september 2020 werden as en vervolgens roeden gestoken en kort daarna was alles weer maalvaardig. De molen is daarna ook in een iets soberder kleurstelling geschilderd (o.m. windpeluw zwart in plaats van wit).
aanvullingen
- unieke eigenschap
Tezamen met de Achterste of Laaglandse molen de enig overgebleven wipmolen van Gelderland.
- literatuur
Jan Knegt, De molens van Hellouw: de laatste wipmolens van Gelderland, in: Molenwereld 7/8 (2003), pp. 226 - 230.
- trivia
De hals van de bovenas kende tot 2020 diepe groeven, dit als gevolg van het op last van de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog geleverde verkeerde smeervet: de bovenas liep als gevolg warm en raakte beschadigd. De reden: er moest gemalen worden om te voorkomen dat Duits luchtafweergeschut, opgesteld in de polder, onder water zou komen te staan. De molenaar wilde hieraan uiteraard niet meewerken, had daarom zijn voorraad reuzel begraven en beweerde niet hard te kunnen malen, omdat hij geen goed vet had. Een fraai staaltje 'burgerlijke ongehoorzaamheid', in dit geval wel met littekens voor de molen.
(Zoals boven te lezen, heeft men dit probleem in 2020 opgelost door de bovenas opnieuw af te draaien).
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen