Molen Vlietmolen, Lexmond

Lexmond, Utrecht
b

korte karakteristiek

naam
Vlietmolen
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
2002
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Lakerveld; thans op vrijwillige basis

adres
Zederikkade 223
4128 LS Lexmond
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00824
oude dbnr.
B1044
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 00824 Vlietmolen (Lexmond)
Frank Hendriks (9-1-2019)

locatie

plaats
Lexmond
gemeente
Vijfheerenlanden, Utrecht
streek
Vijfheerenlanden
kadastrale aanduiding
Gemeente Lexmond, sectie C, nr. 619
geo positie
X: 128386, Y: 439473
N: 51.94308, O: 5.00014
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Zederikkade 223
4128 LS Lexmond
molenaar
Thijs van Hoof
telefoon
0183-354575
e-mail

website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Vlietmolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren, gedekt met riet, op veldmuren van 0,60 m.
kap
Bovenhuis zwart geverfd (windpeluw en borstnaald wit met rood); kap gedekt met gepotdekselde planken.
inrichting

Open ijzeren scheprad buiten de molen, Ø 5,62 m.; breed 0,41 m.
Woning in de molen

versieringen

In de borstnaald staat het jaartal '2001' uitgehakt.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruilier
vlucht
26,15 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; evenaar.
overbrenging

Bovenwiel 62 kammen
Bovenschijfloop 35 staven, steek 13,4 cm.
Onderschijfloop 20 staven
Onderwiel 81 kammen, steek 17,5 cm.
Overbrengingsverhouding 2,29 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 375 buiten 1981 1981 buiten aanw. 26,15
Derckx ✉︎ 376 binnen 1981 1981 binnen aanw. 26,00
media-bestand
Roede ?, Pot
Pot
✉︎ ? buiten ? 1928 buiten 1980 ?
Pot ✉︎ 913 binnen 1875 1875? binnen 1980 26,00
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1400 1892 1892? aanw. 05,95
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ ? ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
onb.
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Lakerveld; thans op vrijwillige basis

molenmaker
Fa. de Gelder (2001/02)
omwentelingen
eigendomshistorie

De SIMAV is eigenaar sinds 1972, daarvoor was dat de polder Lakerveld.

geschiedenis

Het oorspronkelijke bouwjaar van deze molen is vooralsnog niet uit archiefstukken te achterhalen; de oudste vermelding is 1609, maar die ging over een al bestaande molen, ofwel: al vóór 1609 stond er een molen op deze plaats. Vrijwel zeker is dat ook een wipmolen geweest.

Deze molen heeft zich zeer lang in de belangstelling van het polderbestuur mogen verheugen, want pas in 1986 werd hij buiten gebruik gesteld. Hij was op dat moment al veertien jaar eigendom van de SIMAV. De eveneens nog bestaande Bonkmolen van dezelfde polder was daarentegen toen al vele jaren buiten bedrijf.

Op 13 december 1980 brak tijdens het malen de buitenroede. Deze was in 1928 gestoken en afkomstig van de in dat jaar gesloopte wipmolen van de polder Bolgarijen. De vallende roede vernielde ook de makelaar op de kap. Besloten werd, ook de uit 1875 daterende Pot-binnenroede te vervangen en twee nieuwe gelaste exemplaren te bestellen.

Tot 1 november 1997 ging alles weer goed: die datum werd de Vlietmolen slachtoffer van brand, gevolg van een slecht trekkend rookkanaal. De bewoners ontsnapten op tijd, maar de schade aan de molen was groot: luttele dagen na de brand heeft men de molen onttakeld.

Een grote restauratie werd gestart in 2001; in 2002 werd de geheel herstelde molen feestelijk in gebruik genomen. De overbrenging is bij deze gelegenheid gewijzigd: het vroegere bovenschijfloop had 30 staven, het huidige 35. De verhouding tussen wiekenkruis en scheprad is aldus verlangzaamd van 2,09 tot 2,29 op 1.

Begin juni 2021 vond opmerkelijk herstel plaats: ter bestrijding van de bonte knaagkever heeft men de molen, zoals dat eerder onder meer in Usselo gebeurde, vrijwel compleet in een grote geelgroene 'jas' gehuld en daarna uitgegast. De molenaar moest voor enige dagen een ander verblijf zoeken!

In mei 2022 heeft men het scheprad en de waterlopen drooggezet, omdat de frontmuur van de achterwaterloop steeds erger begon te scheuren en er al jaren veel grond verdween bij de sprenkelstraat en de vleugelmuur van de achterwaterloop. Onnodig te zeggen dat de molen ook onderloops was. 
Na het verwijderen van heel wat modder en slib bleken de houten vloer en kespen gebroken: dat was de oorzaak van de verzakking van de toog. Men ontdekte al gravend nog iets bijzonders: op de normale eiken kespen en planken bleken dennen balken met daarop weer planken van naaldhout aangebracht, een dubbele vloer dus. 'En passant' kwamen er in de modder vele oude scherven en andere voorwerpen naar boven.
Daarna heeft de molen wel gedraaid, maar uiteraard niet gemalen. 

In maart 2024 werd de afdamming van de achterwaterloop weggehaald, waarna de molen voor het eerst in bijna twee jaar weer kon malen. Hiermee was deze zaak nog allerminst opgelost, er zijn enige noodmaatregelen genomen maar er moet in wezen nog van alles gebeuren. De vraag is alleen: wie zal dat betalen? 

Enige technische details van deze molen: 
Typisch voor de molens hier in de buurt is dat de schuine gedeelte boven deuren en ramen met zinken dakjes zijn afgewerkt en niet zo als gebruikelijker het riet doorgelegd.
Ongewoon voor een wipmolen is hier de kruilier.

aanvullingen

literatuur

Vlietmolen 'terug' in Lexmond, in: Molens 67 (2002), pp. 4 - 7.
Mark Dwarswaard, De Vlietmolen mag blijven malen!, in: Molenwereld 109 (2007), pp. 406 - 407.

foto's

foto's