Molen De Adriaan, Haarlem

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

1779

verdwenen

1932

verbrand

opvolger

Haarlem (De Adriaan)

geschiedenis

Adriaan de Boois/ Dubois had aan de Koudenhorn een paard-aangedreven trasmolen (Tenbruggencatenummer 16299). Aangezien hij daar nogal troep veroorzaakte, gaf de gemeente De Boois graag toestemming om aan de overkant van het Spaarne op de oude toren een nieuwe molen te bouwen, dat werd De Adriaan.
Bron: "Rondom de Adriaan. Scheepmakersdijk 1990-2008", Martin Busker en Piet Arp, Gemeente Haarlem 2008.
-----

De oorspronkelijke molen werd 1779 gebouwd op de funderingsresten van de Goevrouwetoren, een onderdeel van de middeleeuwse vestingwerken rond Haarlem. Een molen is afhankelijk van de wind, en in een stad zo tussen de gebouwen is dat een probleem. Stadsmolens zijn dan ook zo hoog mogelijk gebouwd om daarboven uit te steken. Het was voor de bouwer van de molen de 'Adriaan' dus een meevaller zijn molen op de resten van de Goevrouwentoren te mogen plaatsen, dat scheelde in de kosten. Overigens werd de bestaande fundering toch wel behoorlijk versterkt; de oorspronkelijke fundering vertrouwde men blijkbaar niet. Het gebouw had dan ook geweldig te lijden gehad tijdens het Spaanse beleg van 1572.

Deze molen werd gebruikt voor het malen van verschillende producten. Het eerste dat werd gemalen was tras.

Daarna is er snuiftabak gemalen, in 1802 kocht de tabakshandelaar Cornelis Kraan de molen daartoe aan voor ƒ 1650, ter vervanging van zijn eigen kleine molentje (Tenbruggencatenummer 08488) (Bron: De Adriaan van Haarlem, door Peter Hammann en Piet Arp, 1998).

Tenslotte is de molen omgebouwd tot korenmolen. Omdat hij alle functies van de verbrande Spaer en Wind (Tenbruggencatenummer 08421) overnam, kan De Adriaan als diens opvolger worden gezien.

Om nog te kunnen concurreren werd er in 1865 een stoommachine als energiebron in geplaatst. Helaas, het mocht niet meer baten. In 1925 dreigde de sloop. Het was de pas opgerichte Vereniging de Hollandsche Molen die deze molen kocht en zo sloop wist te voorkomen. De molen werd opnieuw verhuurd, maar het was geen groot succes. Geld voor onderhoud was er nauwelijks; op een zeker moment moest de buitenroede worden gestreken en kreeg geen vervanger.

Op 23 april 1932 ging deze molen in een geweldige vuurzee ten onder. Het is een gebeurtenis die vele echte Haarlemmers nog als een vurige vlam op het netvlies staat. Van deze gebeurtenis bestaan honderden foto's en de nodige films.

Er zijn vanaf dat moment vele pogingen gedaan om de molen weer herbouwd te krijgen. De "Vereniging de Hollandsche Molen" had geen geld voor de herbouw. In 1963 werd de Gemeente Haarlem eigenaar van de molen en nam op zich de herbouw van de molen te verzorgen. Een serieuze poging in 1963 strandde echter op gebrek aan geld en rond 1968 leek definitief te worden afgezien van herbouw.

Nieuwe initiatieven werden in de jaren 1980 genomen en hadden uiteindelijk succes: met steun van de Gemeente, talloze sponsors, van de bewoners van Haarlem en molenvrienden werd herbouw van de molen gestart. In 1999 was het zover dat begonnen kon worden aan de gemetselde onderbouw op de zelfde plaats aan het Spaarne als de oude molen. De feestelijke opening vond op 23 april 2002 plaats.