Molen De Eendragt, Weesp

Weesp, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Eendragt
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
zaagmolen
bouwjaar
herbouwd
1952
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het zagen van hout; thans buiten bedrijf

adres
Utrechtseweg 13
1381 GR Weesp
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00694
oude dbnr.
B737
Meest recente aanpassing
| Overig
media-bestand
Molen 00694 De Eendragt (Weesp)
Frits Kruishaar (5-5-2012).

locatie

plaats
Weesp
gemeente
Amsterdam, Noord-Holland
streek
Gooi- en Vechtstreek
kadastrale aanduiding
Gemeente Weesp, sectie B, nr. 2009
geo positie
X: 132046, Y: 479573
N: 52.30365, O: 5.05067
biotoopwaarde
2 (bedenkelijk)
landschappelijke waarde
Belangrijk, tezamen met de naastgelegen (veel grotere) molen De Vriendschap uit sommige richtingen al van verre zichtbaar; uit andere richtingen wordt dit verminderd door beplantingen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Utrechtseweg 13
1381 GR Weesp
molenaar
G. Visser en vrijwilligers van De Vriendschap
telefoon
06-55862868
e-mail

website
social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Eendragt via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Eiken achtkant, gedekt met riet, op stenen onderbouw met gemetselde aanbouwen
kap
Gedekt met riet
inrichting

Gaandewerk, op bovenwiel na, geheel uitgebroken
Woning in de molen

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, zonder opschrift.
Eenvoudige acherbaard in dezelfde stijl.

In 2017 is het achtkant voorzien van nieuw riet (waarbij is ook het jaartal uit het riet verdween). In het rietdek stond het jaartal '1694' ingedekt. Fout, want de molen is uit 1691!

Bij de laatste schilderbeurt is geprobeerd, veel van de oude kleurstelling terug te brengen. Zo is de askop van de molen groen geschilderd, en is het kruirad ook 'gewoon' weer geel i.p.v. wit.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 35 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
20,00 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 64 kammen, steek 12 cm.
Rest gaandewerk niet meer aanwezig

hoogte
van de stelling: 3,90 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Buurma ✉︎ 251 buiten 1991 1991 buiten aanw. 19,90
Buurma ✉︎ 252 binnen 1991 1991 binnen aanw. 19,90
Pot ✉︎ 1350 binnen 1882 1952 buiten 1990 20,00
Pot ✉︎ 1455 buiten 1885 1952 buiten 1990 20,00
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ ? 1862 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het zagen van hout; thans buiten bedrijf

voorganger
omwentelingen
geschiedenis

Molen De Eendragt is een in of kort voor 1691 gebouwde achtkante bovenkruier met stelling. De windbrief voor deze molen werd op 21 oktober 1691 verleend aan Hilgert Hilgertsz. Cramer, brandewijnbrander te Weesp. De molen was gebouwd op grond van het burgerweeshuis der stad Weesp en bedoeld om graan te breken voor de brandewijnbranders, een moutmolen derhalve. In de jaren 1722-1725 moet er met betrekking tot de molen nogal het een en ander te doen zijn geweest, want in die tijd stond hij in de volksmond bekend als Het Krakeel.

Rond 1807 kwam er een eind aan het malen voor de branderijen en werd de molen tot schelpzandmolen verbouwd. In een schelpzandmolen werden van het strand aangevoerde schelpen met kantstenen fijngemalen. Het hierna door zeven of builen verkregen poeder werd gebruikt voor de fabricage van fijn aardewerk, de grovere bestanddelen werden benut als schuurmiddel. Later werd er op de molen ook kunstcement vermalen.

In 1815 werd de molen verkocht aan een combinatie van vier timmerlieden, te weten gebroeders Van der Bergh uit Weesp, G. Verschuur uit Muiden en Van der Stok uit Naarden, die hem tot houtzaagmolen lieten verbouwen. In 1830 traden Van der Stok en Verschuur uit, waarna de molen in volle eigendom overging naar de gebroeders Van der Bergh. Deze breidden de zaak al spoedig uit want in of kort na 1835 bouwden ze direct ten zuiden van De Eendragt eigenhandig een paltrokhoutzaag-molen met loods, schuitenhuis, helling en knechtswoning. Lang heeft deze molen, die De Gebroeders was genoemd, echter niet bestaan want al in 1851 werd hij gesloopt.
De molen De Eendragt kreeg kort na 1920 een oliemotor als hulpkracht maar bleef als windhoutzaagmolen in bedrijf tot omstreeks 1932. In dat jaar werd hij aan een houthandel verkocht, waarna de molen sterk in verval raakte en uiteindelijk van zijn wiekenkruis werd ontdaan.

De onttakelde molen werd in 1950 overgedragen aan de gemeente Weesp, die hem in 1952 op haar beurt voor het symbolische bedrag van ƒ 1,-- verkocht aan een particulier, onder de verplichting de molen uitwendig weer als molen te herstellen. Dit herstel kwam in datzelfde jaar nog tot stand. De molen werd daarbij echter geheel verbouwd en ingericht tot woning, waarbij de karakteristieken van de zaagmolen zoals het zaagmechanisme, de sleephelling en het balkengat verloren gingen. De tegen de molen aansluitende houten zaagschuren zijn toen in steen herbouwd.

Na jaren van stilstand werd de molen in het najaar van 1977 door vrijwillige molenaars draaivaardig gemaakt en is sindsdien geregeld in werking.

Constructie
Het overwegend eiken achtkant van deze molen staat op een wat lage, zwaar uitgevoerde stenen onderbouw en heeft een boventafelement met blokkeelconstructie.
De onderste bintlaag met bijbehorende korbelen is in grenen uitgevoerd wat ongetwijfeld betekent dat deze later is aangebracht. Hoewel dit thans vanwege alle binnenbetimmeringen niet meer is te constateren, is het niet onmogelijk dat de molen per veld slechts één veldkruis heeft of heeft gehad. Ook is niet meer te zien of er wel dan niet een ondertafelement aanwezig is. 
De bovenas is eveneens uit een andere molen afkomstig en omstreeks de eeuwwisseling of iets later in De Eendragt aangebracht ter vervanging van een houten as.
Het totaalbeeld dat de gehele molenconstructie biedt doet sterk vermoeden dat voor de bouw omstreeks 1691 een tweedehands en van elders komende molen is gebruikt. Waarschijnlijk was de huidige molen voordien een grondzeiler-korenmolen.
Het ontbreken van kruikrammen of sporen daarvan in het boventafelement geeft aan dat de molen als buitenkruier is gebouwd.

foto's

foto's