Molen Stel's Meulen, Harkstede

Harkstede, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
Stel's Meulen
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1861
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk alleen draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

adres
Hamweg 2a
9617 AS Harkstede
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00668
oude dbnr.
B330
Meest recente aanpassing
| Foto
media-bestand
Molen 00668 Stel's Meulen (Harkstede)
Martijn Scholtens (14-11-2014).

locatie

plaats
Harkstede
gemeente
Midden-Groningen, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Slochteren, sectie V, nr. 283
geo positie
X: 242699, Y: 581643
N: 53.21434, O: 6.70025
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Tussen W en NO (over N) staan veel hoge bomen; voor het overige is de landschappelijke waarde groot.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Hamweg 2a
9617 AS Harkstede
molenaar
Grieto de Vries / Chris West
telefoon
06-20499755
e-mail

social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Stel's Meulen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met horizontale delen, met wit bepleisterde stenen tussenstuk op stenen onderbouw.
kap
Gedekt met schuin gepotdekselde delen
inrichting

Eén koppel maalstenen; restanten van een pelwerk; kammenluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd met rood afgebiesde krullen, met het opschrift "Stel's Meulen".

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk, kruilier
vlucht
20,60 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met duim; vangstok
overbrenging

Bovenwiel 60 kammen
Bovenbonkelaar 31 kammen
Kammenluitafel 22 kammen
Luiaswiel 16 kammen
Spoorwiel 75 kammen
Steenschijfloop 25 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 5,80

hoogte
van de stelling: 5,50 m.
wiekvorm
Zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Bremer/Dunning ✉︎ 311 buiten 2014 2014 buiten aanw. 20,50
Bremer/Dunning ✉︎ 310 binnen 2014 2014 binnen aanw. 20,50
Buurma ✉︎ 122 binnen 1982 1982 binnen 2014 20,60
Buurma ✉︎ 123 buiten 1982 1982 buiten 2014 20,60
Pot ✉︎ 2667 binnen 1931 1931? binnen 1982 20,20
wiekverbeteringen

Zeer lang heeft deze molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen gehad.
In 1949 werd dat licht gewijzigd: de buitenroede kreeg een halve verdekkering en dwarskleppen erbij. Rond 1980 was alles door verval vrijwel verdwenen.
Bij de grote restauratie van 1981/82 zijn beide toen nieuwe roeden voorzien van zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ ? ? aanw. ?
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk alleen draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

omwentelingen
eigendomshistorie

Molenstichting Midden- en Oost-Groningen is eigenaar sinds 1-01-2015, daarvoor de Slochter Molenstichting sinds 1971, daarvoor de familie Stel.

geschiedenis

De molen werd in 1851 voor J.G. Tipkers gebouwd als grondzeiler-korenmolen; in 1856 liet Tipkers de molen tevens inrichten tot pelmolen. In 1861 volgde verhoging tot stellingmolen, door de onderbouw met 4,5 meter te verhogen.

Bij die verhoging is de molen inwendig ook grondig verbouwd en dat is nog steeds te zien. Eerst zaten spoorwiel en schijfloop van het koppel maalstenen (en misschien ook al dat van de pelsteen) hoger in het achtkant dan nu, namelijk direct onder het luiwerk.
Bij het toevoegen van de pel inrichting óf de verhoging tot stellingmolen in 1861 werd dit gewijzigd: de koningspil is vervangen door een langere; spoorwiel en beide schijflopen zijn een bintlaag lager in de molen geplaatst, waarbij oude roeden gebruikt zijn, o.a. als donsbalk. Meerdere sporen in de molen wijzen op deze wijziging. Zo is bijvoorbeeld de plaats van de oude donsbalk nog te herkennen door de ingekeepte legeringsbalken. Ook is nog goed te zien dat er gespijkerde balken tegen de achtkantstijlen hebben gezeten, waarop de wervelbalken gelegen hebben. Een veldkruis is uitgehakt om daar een schijfloop te hebben kunnen laten draaien.

In 1949 is de molen hersteld. Toentertijd stond in een afzonderlijk gebouw een koppel stenen, aangedreven door een ruwoliemotor van 18 pk. In de jaren daarna is nog met de molen gemalen, evenwel werd dat in de jaren '60 minder. Vanaf ca. 1970 ging de toestand snel achteruit en rond 1980 was dit dramatisch te noemen.

De Slochter Molenstichting had intussen in oktober 1971 voor het symbolische bedrag van ƒ 1,-- de molen van de firma H.J. Stel & Zn. aangekocht en bereidde een restauratie voor. In 1981/82 vond deze plaats. Hierbij verdween helaas de pelsteen.

In de zomer van 2014 volgde een grote herstelbeurt: zo werden windpeluw, korte spruit, staartbalk en het gehele wiekenkruis, inclusief beide roeden, vervangen. Inmiddels zijn die werkzaamheden achter de rug maar kan de molen vooralsnog alleen draaien, vanwege een defect lager van de koningspil.

Opmerkelijk: de aandrijving van spoorwiel naar steenschijf geschiedt in de 'zuivere' verhouding 1 : 3, hetgeen in de regel als ongunstig wordt aangemerkt, vanwege de grotere kans op slijtage.

aanvullingen

toelichting naam

De molen wordt aangeduid naar de vroegere eigenaars: de familie Stel.

foto's

foto's