Molen De Hoop, Garsthuizen

Garsthuizen, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
De Hoop
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
herbouwd
1974
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Oorspronkelijk voor het pellen van gerst later ook het malen van graan. Thans alleen nog malen.

adres
Smydingheweg 44
9923 PC Garsthuizen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00451
oude dbnr.
B325
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 00451 De Hoop (Garsthuizen)
Harmannus Noot (17-5-2022)
Het steken van de roede zonder kraan.

locatie

plaats
Garsthuizen
gemeente
Eemsdelta, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Stedum, sectie E, nr. 720
geo positie
X: 243897, Y: 598991
N: 53.37000, O: 6.72306
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Smydingheweg 44
9923 PC Garsthuizen
molenaar
Dick Wijchgel / Nicolas Nijhof
telefoon
0595-552223 (molenaar)
e-mail

social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
zaterdag 13.30 - 17.30 uur en op afspraak
toegangsprijzen
buiten de normale openingstijden wordt EUR 12,- in rekening gebracht indien men de molen wil bezichtigen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Hoop via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met houten delen, op stenen onderbouw met wit houten tussenstuk
kap
Gedekt met verticaal gepotdekselde delen
inrichting

Eén koppel 16der blauwe stenen; twee pelstenen; kammenluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met het opschrift 'De Hoop'

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels. Kruilier.
vlucht
21,70 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok.
overbrenging

Bovenwiel 61 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen
Kammenluitafel 27 kammen
Luiaswiel 16 kammen
Spoorwiel 97 kammen
Pelschijflopen 20 staven
Steenschijfloop 28 staven
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,60 (maalwerk) en 1 : 9,24 (pelwerk)

hoogte
van de stelling: 8,30 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 53, Beijk
Beijk
✉︎ 53 binnen 2022 2022 binnen aanw. 22,00
Buurma ✉︎ 185 buiten 1987? 1987 buiten aanw. 22,00
Buurma ✉︎ 33 binnen 1973 1973 binnen 2022 21,70
Pot ✉︎ ? buiten ? 1940/1974 buiten 1992
wiekverbeteringen

Vroeg in de 20ste eeuw had deze molen op één roede zelfzwichting en op de andere zeilen. Later, tenminste vanaf 1928,  was op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen aanwezig. Nog later kreeg de buitenroede op de voorzomen bovendien halve verdekkering. Dit bleef zo tot de zeer ingrijpende restauratie.
In 1974, na die grote restauratie, kreeg de molen Oud-Hollandse ophekking met zeilen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ 384 1864 aanw.

eigendom

eigenaar
N.F.V. Nijhof en M.A. Reimert
eigendomsvorm
Prive
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Oorspronkelijk voor het pellen van gerst later ook het malen van graan. Thans alleen nog malen.

molenmaker
J.H. Hoving, Middelstum (1839) Fa. Doornbosch, Adorp (1973/74)
omwentelingen
eigendomshistorie

N.F.V. Nijhof en M.A. Reimert zijn sinds 2016 eigenaar van het molencomplex. Daarvoor was dat lange tijd O. Baldus.

geschiedenis

Geert Jans Nienhuis, zonder beroep, wonende te Garrelsweer, bood op een veiling d.d. 13-01-1824 ƒ 5.800,-- (mede namens zijn vrouw Willemina Pieters) voor een ‘pelmolen met behuizinge en schuur met zevendrievierde bunders land, waarvan de lopende huur ten laste van de koper zal zijn’. Opdrachtgevers voor deze veiling waren:
1. Jan Pieters Boerma, bakker, wonende te Ten Post, namens zijn vrouw Martje Cornelis Wigboldus
2. Klaassien Cornelis Wigboldus, zonder beroep, wonende te Loppersum; beiden meerderjarige kinderen van wijlen Cornelis Popkes Wigboldus en Jantje Pieters, aan wie het recht is vererfd uit de nalatenschappen van Pieter Ennes en Martje Klaassens; ‘dewelke verklaarden voornemens te zijn om op heden ten overstaan van notaris Harmen Klasens Glas, deurwaarder te Loppersum, genoemd onroerend goed te doen veilen; zulks op schade en bate van Luurt Willems Nieuwenhuis, pelmolenaar aldaar, teneinde daardoor betaling te verlangen van de somma ad. vierduizend Guldens met de daarop verschuldigde interessen en aangewende regtskosten, als zij onder regt van gereserveerde eigendom ten laste van laatstgenoemde hadden uitstaan’.
Met andere woorden: Nieuwenhuis bleek in 1824 nog een betalingsachterstand te hebben over de gereserveerde eigendom van deze molen die door hem bij akte van 18 april 1806 was toegewezen. De koopschatten bleken op 1 juli 1825 door de belanghebbenden (J.P. Boerma en K.C. Wigboldus) te zijn ontvangen, waarna deze pelmolen (later "De Hoop" genoemd) bijna 1½ eeuw achtereen Nienhuis familiebezit is gebleven.

De huidige molen werd in 1839 gebouwd door molenmakersbedrijf Wed. H. Hoving en J.H. Hoving uit Middelstum voor Geert Jans Nienhuis, ter vervanging van een (voor de derde maal) omgewaaide pelmolen (een spinnekop-stellingmolen).

Na het overlijden van Geert Jans Nienhuis’ tweede vrouw Grietje Jakobs Kremer (1878) werden nog in datzelfde jaar op 13-12-1878 pelmolen, behuizing en schuur ten gunste van de erfgenamen publiekelijk geveild. Pieter Nienhuis (1846-1936) verkreeg voor ƒ 25.205,-- molen en boerderij waarmee deze in familiehanden bleven.
In 1938 werd Pieter opgevolgd door zijn kinderen Gerharda Griediena, roepnaam: Grada (1881-1970) en Jakob Nienhuis (1886-1968); beiden bleven ongehuwd en woonden hun gehele leven bij de molen.

Bij gebrek aan opvolgers werd het sterk in verval geraakte molencomplex verkocht aan H.J. Woldring, destijds wonende te Westeremden. Daarmee kwam een einde aan bijna anderhalve eeuw Nienhuis molengeschiedenis te Garsthuizen. In 1972 verkocht Woldring het complex (naast de molen staat ook een monumentale boerderij) aan de arts P.F. de Vries Robbé. Deze liet vervolgens boerderij en molen restaureren.

Dit herstel was toentertijd zeer ingrijpend: het stenen onderachtkant was dermate slecht, dat het tot de grond toe werd gesloopt om daarna te worden herbouwd. Het bovenachtkant werd om die reden naar beneden getakeld, daar hersteld en, nadat de het metselwerk gereed was, herplaatst. Deze zeker voor die tijd enorme restauratie kwam in 1974 gereed.
Bij deze gelegenheid heeft men de zelfzwichting vervangen door zeilroeden; ook werd een Engels kruiwerk aangebracht.

De Vries Robbé verkocht het complex in 1991 aan S. Gooda, tandarts te Groningen-stad. In 1993 werd het als 'uniek object in Garsthuizen' met onder architectuur aangelegde tuin door makelaardij Bert Lanting te Haren te koop aangeboden. Nieuwe eigenaar (per 20-12-1993) werd Otto Baldus, afkomstig uit Bergisch-Gladbach (D.) Hij gebruikte de monumentale boerderij als recreatiewoning. In 2016 zijn molen en het omliggende terrein met de boerderij verkocht aan de huidige eigenaren.

Het zat Baldus aanvankelijk niet mee: op 3 mei 1995 brandde de bijschuur af en sloeg het vuur over naar de molenkap. Deze raakte als gevolg behoorlijk beschadigd.
Om de kap goed te kunnen herstellen ging deze, net als dat ruim 20 jaar eerder met het achtkant was gebeurd, eraf. In het voorjaar van 1996 was alles hersteld.

In mei 2022 werd de bijna 50 jaar oude Buurma-binnenroede vervangen door een nieuw gelast exemplaar, nota bene afkomstig uit Limburg. Dit ging tamelijk klassiek: de hoogte van onderbouw en romp was net voldoende om de oude roede te kunnen laten zakken en vervolgens de nieuwe op te takelen. Een kraan hoefde er niet aan te pas tekomen.

De molen wordt reeds sinds 1980 bediend door Dick Wijchgel. Los van het draaien worden hier ook vrijwillige molenaars opgeleid.

 

aanvullingen

toelichting naam

De molen kreeg de naam "De Hoop" bij de ingebruikstelling in 1839.

unieke eigenschap

Zeer opmerkelijk (en onpraktisch, zeker bij een hoge koren- en pelmolen): er is maar één kleine dubbele toegangsdeur (afmeting 127 x 200 cm) en niet - zoals gebruikelijk - twee tegenover elkaar gesitueerde dubbele wagendeuren. De zolderhoogte op de begane grond bedraagt slechts 220 cm. Hierboven bevinden zich, tot de stellingzolder, nog twee zolders. Grondstoffen en productie moesten dus altijd naar binnen en buiten gedragen worden.

bouwbestek

B.D. Poppen, Bestek van 'De Hoop' te Garsthuizen, in: Molinologie 29 (oktober 2008), pp. 32-41.

foto's

foto's