Molen Aeolus, Adorp

Adorp, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
Aeolus
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen, pelmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

adres
Molenweg 7a
9774 PG Adorp
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00435
oude dbnr.
B311
Meest recente aanpassing
| Molenaar
media-bestand
Molen 00435 Aeolus (Adorp)

Ronald Bakker (10-08-2024) 
De restauratie van de molen is nagenoeg voltooid.

locatie

plaats
Adorp
gemeente
Het Hogeland, Groningen
streek
Het Hogeland
kadastrale aanduiding
Gemeente Adorp, sectie C, nr. 1834
geo positie
X: 231687, Y: 588295
N: 53.27567, O: 6.53682
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Deze wordt verminderd door beplantingen in de omgeving maar de windvang is redelijk goed.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenweg 7a
9774 PG Adorp
molenaar
Johannes Nijmeijer / Ids van de Honing / Douwe van der Zee
telefoon
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden

Openingstijden nog niet precies bekend. 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Aeolus via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, bekleed met vertikale delen van red-cedar, op stenen onderbouw.
kap
Gedekt met verticaal gepotdekselde delen
inrichting

Eén koppel maalstenen en twee pelstenen; kammenluiwerk.

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met tussen de koppen van steunder en voeghouten "1851" en "2023" en daaronder de naam "AEOLUS". 
(N.B. Op de vorige baard stonden de jaartallen "1851" en "1981").

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
IJzeren rollen; kruilier met rondgaande ketting
vlucht
22,65 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 65 kammen
Bovenbonkelaar 34 kammen
Kammenluitafel 31 kammen
Luiaswiel 21 kammen
Spoorwiel 101 kammen
Pelschijflopen 20 staven
Steenschijfloop 27 staven
Overbrengingsverhoudingen:
maalwerk 1 : 7,15; pelwerk 1 : 9,65

hoogte
van de stelling: 8,60 m.
wiekvorm
Binnenroede: zelfzwichting met een Van Bussel-achtige stroomlijn; buitenroede zelfzwichting met halve verdekkering.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 506, Vaags
Vaags
✉︎ 506 binnen 2021 2023 binnen aanw. 22,61
Bremer/Nieman ✉︎ 320 buiten 2022 2023 buiten aanw. 22,65
Buurma ✉︎ 105 buiten 1981 1981 buiten 2020 22,65
media-bestand
Roede 2594, Pot
Pot
✉︎ 2594 binnen 1926 1926 binnen 2020 22,70
wiekverbeteringen

In 1895 kreeg de molen op één roede zelfzwichting, de andere roede bleef een zeilroede.
Vanaf 1956 hadden beide roeden zelfzwichting, de binnenroede met een stroomlijn, de buitenroede met een halve verdekkering. 
Na de grote restauratie, die in 1981 werd opgeleverd, had de molen op beide roeden zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.
Bij de restauratie anno 2023 kreeg de molen opnieuw zelfzwichting met op de binnenroede een Bremer-stroomlijnneus en op de buitenroede halve verdekkering.
(N.B. De Bremer-stroomlijnneus lijkt sterk op het systeem Van Bussel, maar bij de Bremer is de beplating van de stroomlijn in de regel over de roede heen aangebracht). 

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 1454, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 1454 1895 1895 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf

molenmaker
J. Kortholt, Ruischerbrug (1851)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Molenstichting Winsum is eigenaar sinds 3 oktober 2019. Daarvoor was dit jarenlang G. Tóth.

geschiedenis

Deze molen is in 1851 door Jacob Kortholt van Ruischerbrug voor rekening van B.G. Oosterhuis gebouwd. Tijdens de bouw gebeurde iets onverwachts: de onderbouw zakte in zuidelijke richting weg; de oplossing om het bovenachtkant toch recht te krijgen werd het metselen van een wigvormig tussenstuk! Vanaf de straat gezien maakt het gehele molenlijf daarom een geknikte indruk. Evenwel liggen beide pelstenen waterpas onder de schuin aflopende stellingzolder.
Molenmaker Jacob Jacobs Kortholt, destijds 74 jaar oud maar nog steeds actief, maakte op 29 september 1851 tijdens werkzaamheden in deze molen een zware val en overleed enige dagen later aan de gevolgen daarvan. 

Tot 1895 was er een houten as met zeilroeden; in dat jaar werd een ijzeren as gestoken en kreeg de molen op één roede zelfzwichting. In 1926 stak molenmaker Aaltjo Dreise uit Woltersum een nieuwe binnenroede (welke in 1981, na uitvoerige reparatie door roedensmid Buurma, gehandhaafd kon blijven).

In 1946 volgde herstel door Bremer voor ƒ 3000,--. In 1956 voerde deze molenmaker een forsere restauratie uit, ditmaal voor ƒ 11.363,--: beide roeden werden toen zelfzwichtend. Min of meer hierop aansluitend nam de Stichting Electriciteitsopwekking door Windmolens, in samenwerking met een aantal Groninger gemeenten, hier een proef met automatisch kruien en zwichten langs elektrische weg. Het resultaat hiervan is altijd een beetje stil gebleven: aan te nemen is dat het geen geweldig succes was. 

Daarna ging het snel minder goed met deze molen: zo vlogen tijdens de storm in de nacht van 9 op 10 november 1969 (dezelfde nacht waarin de Fraeylemamolen te Slochteren omwaaide) de kleppen van de binnenroede grotendeels weg. De schade werd niet hersteld en in 1977 verwijderde men om veiligheidsredenen ook het resterende hekwerk. 

In november 1980 begon een uiteindelijk ƒ 266.538,-- kostende restauratie door de fa. Doornbosch (die haar werkplaats min of meer naast deze molen heeft). Op 4 december 1981 volgde de officiële ingebruikname en daarna was de molen ook weer geregeld in bedrijf. 

In latere jaren werd de bedrijvigheid minder, mede omdat de zaak niet goed werd bijgehouden. Vanaf 2000 stond de molen weer stil en in november 2014 werd de molen naar het westen gekruid, waarna beide roeden werden kaalgezet. Daar bleef het voorlopig bij. 
Na veel onderhandelen kon de Molenstichting Winsum de molen tenslotte in 2019 van de particuliere eigenaar aankopen. De stichting stond daarmee voor een flinke opgave, want de molen verkeerde inmiddels in zeer slechte staat en diende opnieuw grondig te worden gerestaureerd. 

Op 26 november 2020 maakte men evenwel een duidelijk begin: nadat beide roeden waren gestreken, heeft men de kap van de romp getakeld.
Eerder, in 2019, hadden proefboringen tot 26 meter diepte plaatsgevonden. Daaruit was gebleken dat de bodem niet geheel stabiel was. Voor wat tijdens de bouw, door het verzakken, al was gebleken, kreeg men alsnog keihard bewijs. Men besloot de Aeolus een nieuwe fundering te geven, mét handhaving van de scheefstand van de onderbouw (een situatie die al sinds de bouw in 1851 zo is). 
Los hiervan heeft men het metselwerk van diezelfde onderbouw nu wel grondig hersteld, iets wat in 1980/81 niet was gebeurd.

In februari 2023 stond de geheel gerestaureerde kap naast de molen. Op 8 juni werd die geplaatst. Niet lang daarna zaten ook beide (nieuwe) roeden erin. De volledige afwikkeling nam kennelijk toch wat meer tijd in beslag, want de feestelijke ingebruikname vond pas plaats op 6 september 2024. 

Eigenaars/mulders:
B.G. Oosterhuis (1851 - 1862)
R.H. Nanninga (1862 - 1866)
J.A. Kraaima (1866 - 1891)
Jb. Vennema (1891 - 1892)
Tiddo A. Edens (1892 - 1925)
B. Ridder (1925 - 1931)
L. Smith (1931 - 1941)
A.J. Hazekamp (1941 - ?)
H. Wieringa (? - 1960)
Doede Kruijer (1960 - 1988)
Fam. Reintjes (1989 - 1992) 
G. Tóth (1992 - 2019)
Molenstichting Winsum (2019 -      ).

foto's

foto's