Molen Wilhelmina, Noorderhoogebrug

Noorderhoogebrug, Groningen
b

korte karakteristiek

naam
Wilhelmina
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.

adres
Molenstreek 1
9738 AC Groningen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00434
oude dbnr.
B348
Meest recente aanpassing
| Bezoekmogelijkheid
media-bestand
Molen 00434 Wilhelmina (Noorderhoogebrug)
Bas Juk (17-3-2018)

locatie

plaats
Noorderhoogebrug
gemeente
Groningen, Groningen
kadastrale aanduiding
Gemeente Groningen AA t, nr. m AC, sectie AC, nr. 1229
geo positie
X: 233866, Y: 584672
N: 53.24280, O: 6.56858
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenstreek 1
9738 AC Groningen
molenaar
Hendrik Jan en Mieke Berghuis / Simon Broekema
telefoon
0507506299
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Vrijdag, alleen als de molen draait; zaterdag 10.00 - 17.00 uur en op afspraak. 
De molenwinkel is open vrijdag 9.00 - 12.00 en zaterdag 10.00-17.00 uur.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak; voor rondleidingen geldt een tarief per leerling.

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Wilhelmina via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met dakleer, op geheel gepleisterde en gewitte gemetselde onderbouw
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 17der blauwe en twee koppel 17der kunststenen; grote en kleine klopbuil; koekenbreker; twee mengketels; pletwals; elektrisch aangedreven koppel Ø 0,90 m.; elevator; twee mengketels; zakkenklopper; elektrisch luiwerk (1934)

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met tussen de koppen van voeghouten en steunder de opschriften '1907' '1982' en daaronder "Wilhelmina".

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruilier met rondgaande ketting
vlucht
23,08 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 60 kammen
Bovenbonkelaar 29 kammen
Spoorwiel 101 kammen
Steenschijflopen resp. 30, 26 en 28 staven
Tussenbonkelaar t.b.v. luiwerk en elevator 29 kammen
Elevatorwiel 10 kammen.
Overbrengingsverhoudingen resp. 1 : 6,96 / 8,03 / 7,46

hoogte
van de stelling: 13,00 m.
wiekvorm
Zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Bremer/Dunning ✉︎ 263 binnen 1994 1994 binnen aanw. 23,08
Bremer/Dunning ✉︎ 264 buiten 1994 1994 buiten aanw. 23,08
Schuitema ✉︎ g.n. binnen 1963 1963 binnen 1994 23,80
Schuitema ✉︎ g.n. buiten 1963 1963 buiten 1994 23,80
Pot ✉︎ 2158 binnen 1910 1910? binnen 1947? 23,15
wiekverbeteringen

Vermoedelijk vanaf de bouw in 1907 heeft de molen zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen gehad. In 1934 kregen de roeden een stroomlijnneus, aan te nemen een halve verdekkering.
Bij de rehabilitatie van 1963 kregen beide nieuwe roeden zelfzwichting, nu met een Van Bussel-achtige stroomlijnneus, de binnenroede bovendien met neusremkleppen.
Na het ingrijpende herstel van 1980/82 zijn beide roeden opnieuw voorzien van zelfzwichting, nu met Oud-Hollandse voorzomen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1182 1878 1963 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.

molenmaker
J. Wiertsema, Hoogezand (1907) Fa. Schuitema en Doornbosch, Hoogkerk (1963)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting Groninger Poldermolens is eigenaar sinds 1-01-2016, daarvoor was dit de Molenstichting Hunsingo e.o..

geschiedenis

Deze molen werd in 1907 in opdracht van G. Nienhuis door molenmaker Jan Emo's Wiertsema uit Hoogezand gebouwd. Dit nadat de voorganger in 1906 was afgebrand.
Het achtkant is afkomstig van de in 1907 afgebroken koren- en pelmolen van Bosscher te Sappemeer. Te Noorderhoogebrug rust het met verlengde achtkantstijlen, zónder ondertafelement, op gietijzeren platen op de stenen onderbouw. Daardoor is de eerste bintlaag nogal hoog. In Sappemeer was de vlucht (dus) kleiner. 

De mededeling in het Groninger Molenboek (1981) dat de molen in 1935 nieuwe Potroeden kreeg, moet worden betwijfeld: in en rond dat jaar werd bij Pot geen bestelling gedaan die overeenkomt met deze molen. Bovendien zou deze ingreep een Potroede uit 1910, onmiskenbaar wél voor deze molen gemaakt, dan moeten hebben vervangen, wat ook niet zo waarschijnlijk is.
Wij zullen het vermoedelijk nooit weten: bij een storm op 17 maart 1947 brak de askop en ging het gehele wiekenkruis verloren.

De wiekloze molen werd op 1 september 1947 verkocht aan W.B.J. van Wijngaarden, molenaar te Lichtenvoorde. Herstel werd echter pas afgerond in 1963. Onder meer werd daarbij gebruik gemaakt van de bovenas van de in 1955 onttakelde molen te Halle (Gld.).
De onderhouds- en herstelkosten waren intussen een 'molensteen' om de nek van de eigenaar geworden: aanvankelijk kon hij nog enig herstel laten verrichten, maar na de beruchte storm van 12/13 november 1972 ging dat niet meer: de molen was wederom beschadigd; zo was de kap verschoven. 

Aankoop door de gemeente Groningen betekende de redding voor deze molen. Op 28 november 1978 volgde overdracht aan de Molenstichting Hunsingo & Omstreken. Deze startte in het najaar van 1980 een ingrijpende restauratie; op 18 september 1982 volgde de officiële opening door burgemeester H.G. Buiter van Groningen.

Wat stormschade betreft was het hiermee voor deze molen bepaald nog niet afgelopen: op 23 december 1991 waaide de zelfzwichting van één van de enden af, zodat de molen een tijdlang met een kale roede moest draaien, totdat op 13 augustus 1992 ook het hekwerk van de resterende roede na een bui gedeeltelijk afbrak en moest worden verwijderd. Pas na enige jaren stilstand kon het gehele wiekenkruis worden hersteld.

Begin 2011 startte de fa. Dunning een flinke restauratie: o.a een nieuwe staartbalk en korte schoor, windpeluw met voorkeuvelens en steunderbalk; verder werd het gehele achtkant voorzien van een nieuwe bedekking met dakleer. In 2016 verving men alle zelfzwichtingskleppen door nieuwe. 

Een technisch detail: het bovenwiel heeft zes plooistukken. Nog opmerkelijker: de koningspil is de oude standerd van een standerdmolen. Niet verwonderlijk: van de de voorganger van de molen van Bosscher te Sappemeer.

aanvullingen

toelichting naam

De molen is anno 1963 vernoemd naar de echtgenote van oud-eigenaar W.B.J. van Wijngaarden en niet naar de vroegere koningin Wilhelmina. 
Vóór 1963 heette deze molen "De Leeuw". Die naam was in 1907 'meegenomen' uit Sappemeer, waar de molen tot dat jaar stond (hoewel de molen daar meestal "Bosschersmolen" werd genoemd, naar de toenmalige eigenaar).

wetenswaardigheden

Opmerkelijk is de locatie: de molen stond te Noorderhoogebrug in de binnenbocht van het Boterdiep; door de verlegging van dat water in 1934 kwam de molen aan de andere kant te staan.

unieke eigenschap

De hoogste nog bestaande molen van de provincie Groningen.

foto's

foto's