De Tolmolen, ten zuidwesten van het dorp, aan de weg naar Achterveld, is de laatste van de vijf molens die Barneveld heeft gehad. Alle waren gesticht rond 1600; ook de Tolmolen: in 1608, echter als 'Vol- en Kypmolen'. De aan Gerhardt Hackfort van De Brielaar verleende toestemming tot bouwen hield een verbod op een korenmolen in.
Meer Barneveldse molens waren kipmolens of hennepkloppers. Hennepvezels waren een gewild product voor de vervaardiging van tuigage voor de schepen van de Oost-Indische Compagnie.
Rotterdamse courant, 12 juli 1788
Men zal op den 9 September 1788 by C. Romein, te Barneveld op Veluwe, publyk doen inzetten, en den 7 october 1788, finaal verkoopen:
een zeer Neringryke WATER-KOORNMOLEN, vlak aan dat Goed leggende, met deszelfs Woonhuis en land daar aangehoorende.
Reeds vier jaar na de bouw verzocht en kreeg Hackfort toestemming voor het veranderen van de molen in korenmolen.
In 1876 kocht J.J. de Heus uit Wijk bij Duurstede de molen. A.J. de Heus bouwde in 1898 een nieuwe stenen molen, waarmee tot 1950 met waterkracht werd gewerkt. Het gebouw bestaat nog, nietig vergeleken bij de grote gebouwen van de maalderij Fa. A.J. de Heus.
Informatie van Frans Kerstens.
ansichtkaart, coll. DVM
foto coll. DVM
Garagebedrijf 'De Watermolen' is hier gevestigd
De molen staat ten zuidwesten van het dorp en is nu in gebruik als garagebedrijf De Watermolen.
foto coll. DVM
Foto coll. DVM