Molen Hertogin van Brabant, Drunen

Drunen, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
Hertogin van Brabant
modeltype
Ronde molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf. Party-restaurant.

adres
Parallelweg 8
5151 AB Drunen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00378
oude dbnr.
B514
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 00378 Hertogin van Brabant (Drunen)
Tony Hop (27-4-2016)

locatie

plaats
Drunen
gemeente
Heusden, Noord-Brabant
streek
De Langstraat
kadastrale aanduiding
Gemeente Drunen, sectie L, nr. 34
geo positie
X: 136191, Y: 411470
N: 51.69170, O: 5.11518
biotoopwaarde
1 (slecht)
landschappelijke waarde
In principe zeer groot maar wordt sterk ontsierd door de geluidswand van de autosnelweg A59.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Parallelweg 8
5151 AB Drunen
molenaar
- tijdelijk geen -
telefoon
0416-372338
e-mail

social media
open voor publiek
nee
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

Niet te bezichtigen. Onderin de molen is een winkeltje waar worstenbrood en andere zaken worden verkocht. Open vrijdag en zaterdag 8.00 - 17.00 uur. 

fietsroute
fietsroute in de buurt van Hertogin van Brabant via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, sterk conisch gemetseld
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Twee koppel 17der kunststenen; steenkraan; sleepluiwerk; buil (nog niet maalvaardig). Op de begane grond een maalstoel met Deutz-dieselmotor.

versieringen

Eenvoudige baard, groen geverfd, wit afgebiesd, met de opschrijften
'ANNO 1838' en 'Hertogin van Brabant'.

De korte spruit is wit geschilderd en hierop staat in rode letters 1838 met aan weerszijden twee S-vormige tekens

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; kruilier
vlucht
27,10 / 27,20 m.
vang
Vlaamse vang; vangbalk met haak; vangtrommel; kneppel; pal
overbrenging

Bovenwiel 66 kammen
Bovenschijfloop 31 staven, steek 12,0 cm.
Spoorwiel 76 kammen
Steenschijflopen 27 staven, steek 10,7 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,99

hoogte
van de belt: 4,20 m.
wiekvorm
Binnenroede systeem Fauël met remkleppen; buitenroede Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 420, Vaags
Vaags
✉︎ 420 buiten 2018 2018 buiten aanw. 27,20
media-bestand
Roede 421, Vaags
Vaags
✉︎ 421 binnen 2018 2018 binnen aanw. 27,10
media-bestand
Roede 328, Vaags
Vaags
✉︎ 328 buiten 2015 2015 buiten 2018 27,60
media-bestand
Roede 329, Vaags
Vaags
✉︎ 329 binnen 2015 2015 binnen 2018 27,50
media-bestand
Roede ?, Pot
Pot
✉︎ ? binnen ? binnen 2014 27,40
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 2014 27,40
wiekverbeteringen

Van 1954 tot 1969 had deze molen op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken). In dat laatste jaar werden de fokken verwijderd en raakte het wiekenkruis in de versukkeling.
In 2015 is de binnenroede opnieuw uitgerust met fokwieken, de buitenroede werd Oud-Hollands opgehekt.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., Mercx
Mercx
✉︎ g.n. 1885 1885? aanw. 05,38

eigendom

eigenaar
G. van Tuyl en P. Heijmans
eigendomsvorm
Prive
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Tijdelijk niet draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf. Party-restaurant.

omwentelingen
geschiedenis

Als vervanging van een afgebrande standerdmolen werd voor A. Manders in 1836 de huidige molen gebouwd. Deze opvallend conisch gemetselde stenen molen deed vervolgens jaren dienst.
Rond 1900 was C. Manders eigenaar. Deze deed onder meer in "De Molenaar" regelmatig van zich spreken.

In 1947 werd met malen gestopt. Een dieselmotor nam het werk van de wind over, waarna de molen in verval raakte.
In 1953-54 volgde restauratie door de fa. Wed. Dirkse uit Mijnsheerenland waarna men, compleet met fokwieken, weer met de wind ging malen.

Met de vestiging van een sociëteit in 1969 kwam de molen opnieuw stil te staan. Overigens ging de bestemming als feestgelegenheid niet ten koste van het binnenwerk: dat bleef, hoewel niet meer in gebruik, volledig intact.

Met stilstand kwam echter ook verval: de fokken werden verwijderd en jaren later werden de roeden kaalgezet. Pogingen om tot restauratie te komen hadden keer op keer geen resultaat. In 1986 werd wel de kap nog nagekeken en waterdicht gemaakt maar daar bleef het bij. Ondertussen groeiden ook de beplantingen rond deze toch forse molen en ging de omgeving duidelijk achteruit.

In 2010 verdwenen veel bomen maar helaas niet vanwege de molen: het ging om de aanleg van een geluidswand langs de snelweg A59. Deze wand, inmiddels aanwezig, doet sterk afbreuk aan de molen.

Begin 2014 leken de kansen voor deze molen nog steeds bijzonder klein, maar tamelijk onverwacht kwam in de nazomer van dat jaar het nieuws, dat het allemaal tóch door zou gaan. Al op 27 augustus 2014 werd met de restauratie gestart: één roede werd doorgeslepen en verwijderd, vervolgens werd de kap compleet met de andere (kale) roede naast de molen neergezet.
De restauratie ging vervolgens, gezien de lange weg die deze molen had moeten gaan, verrassend snel: op 1 mei 2015 heeft men de geheel herstelde kap, compleet met opgehekte binnenroede, geplaatst. Meteen daarna werd de buitenroede gestoken.
Op woensdag 20 mei 2015 draaide de molen na bijna 50 jaar weer voor het eerst en zaterdag 31 oktober is de molen weer feestelijk in gebruik gesteld. Overigens was de molen hiermee alleen draaivaardig; het gaandewerk heeft men later wel nagezien, maar om dit weer echt maalvaardig te krijgen is nog wel het nodige werk te verrichten.

Helaas heeft men deze molen kort daarna weer stil moeten zetten vanwege de problemen rond de gedeelde roeden. Bijzonder jammer, temeer omdat de omgeving inmiddels verbeterd was door het kappen van een aantal bomen.
Nieuwe roeden kreeg de molen pas in december 2018, ruim anderhalf jaar na de stilzetting. De toen gestoken nieuwe roeden zijn iets korter gehouden dan de vorige, dit vanwege de aanwezigheid van een woonhuis in de directe omgeving.

Aan het begin van 2023 bleek het houten gedeelte van de bovenas waar de insteekkop is ingelaten deels verrot. Als gevolg heeft men de molen direct stil moeten zetten. Aan een oplossing wordt gewerkt. Duidelijk lijkt, dat het houten gedeelte van de bovenas geheel vervangen moet worden. Opmerkelijk bij dit alles is de gietijzeren insteekkop: die lijkt voor een molen met een grote vlucht erg klein, maar is zo te beoordelen (o.m. aan advertenties in "De Molenaar") wel degelijk origineel voor deze molen gemaakt.

Bouwkundig is dit een bijzondere molen: door de sterk conisch gemetselde romp heeft deze molen de grootste onderdiameter van ons land: ruim 10 meter, de kap is daarentegen logischerwijs tamelijk klein.
Toch vallen in die kap de zware maten van de diverse balken meteen op: de voeghouten bedragen 46 cm. in het vierkant! De windpeluw is een fragment uit een oude (grenen) koningspil. Onder die windpeluw bevindt zich een erg kort slagstuk (ongeveer 50 cm breed), dus niet tussen de voeghouten in!
De kruivloer is (vermoedelijk sinds 1953) uitgevoerd in beton en de pen van de bovenas is, zeer uitzonderlijk voor een molen van dit formaat, van hout, met metalen schenen.

 

aanvullingen

wetenswaardigheden

Een serie filmpjes over de restauratie van de hand van Dorette Aerts is hier te zien (nieuw venster).

trivia

De uit Drunen afkomstige politicus en oud-staatssecretaris Martin van Rooijen deed in het Algemeen Dagblad van 19 augustus 2017 een zeer opmerkelijke uitspraak: "Als het aan de Duitsers had gelegen, was ons gezin in 1944 opgeblazen in de molen van Drunen. Maar drie jonge Duitse soldaten vertikten het om dat bevel uit te voeren". (Hij zat met zijn familie in de molen ondergedoken).

foto's

foto's