Molen Watermolen van Dongen, Dongen

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

< 1350

verdwenen

1936

1673 verbrand en herbouwd 1912 buiten gebruik 1936 afgebroken

geschiedenis

De oudste vermelding van de molen dateert uit 1350. Toen was er ook al sprake van een op te richten windmolen.

"Op een zomernacht van 't jaar 1673 brak eensklaps in de koren- en schorsmolen van den Prins brand uit en zette de omgeving in een rossen gloed. De Dongensche toren deed zijn weeklagend gebimbam hooren en de bevolking stormde bij den molen te hoop om de inwoners uit het molenhuis aan den vuurdood te onttrekken hetgeen ten einde gelukt is. Deze vreeselijke nacht bleef nog lange jaren een onderwerp van het gesprek vooral daar deze brand het begin was voor eene tragedie, waaraan voor een huisgezin de meest onaangename herinneringen zouden verbonden bleven.
In 't jaar 1674 zou de molen herbouwd worden. Het bestek hand den volgenden kop: "Besteck ofte conditie waernaer Jacob Corn. Anthonisse ende Willem Jansse van Bommel (deze Van Bommel was een 'notarius-publicq' en handelde innaam van Zijne Hoogheid) sullen besteeden het herbouwen van sijne Hoogheijts afgebrande water, corn ende schorsmolen in de Heerlijckheit Dongen". Besteck van 't molenhuys der geheele lanckte onder de cap te brengen, lanckte behalve den stal ende affanck 80 voet, uyt 28 voet.
De aannemer was Aert van Pels, het bouwen van de watermolen vlotte niet erg, in 1683 overleed Aert van Pels. De watermolen was toen nog steeds niet af."
(Nieuwe Tilburgsche Courant, 23 nov. 1929)

In 1778 liet Prins Willem V naast de watermolen een windmolen bouwen, de watermolen mocht toen alleen nog 's winters werken.

De Grondwet, 11 jan. 1883:
"Twee meisjes te Dongen, van 6 en 4 jaar, geraakten Maandag-middag te water bij den watermolen. Het oudste werd spoedig gered. Het jongste werd in bewusteloozen toestand boven gebracht. Het rad van den molen had haar vrij ernstig verwond. Men vreest voor haar behoud."
(Caroline Schaeffer, 20 mei 2021)

In 1909 vroeg eigenaar Waltherus C. Heijs vergunning aan voor het bouwen van een gebouw bij de watermolen, om een zuiggasmotor in te plaatsen.

Op 1 maart 1912, na het afbranden van de windmolen, vroeg eigenaar W. Heijs vergunning aan voor uitbreiding van de schors- en graanmolen.

Het stuwrecht werd toen afgekocht, in 1936 werd de watermolen afgebroken.

Bron o.a.: "Watermolens in Noord-Brabant vroeger en nu", Ir. Piet-Hein van Halder, 2010.