- naam
- Molen van Nijs / De Nijverheid
- modeltype
- Ronde molen, beltmolen
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- adres
-
Veldstraat 54
6039 ED Stramproy - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 00184
- oude dbnr.
- B469
- Meest recente aanpassing
- | Verwijzingen
Molen van Nijs / De Nijverheid, Stramproy
Stramproy, Limburg
b
locatie
- plaats
-
Stramproy
- gemeente
- Weert, Limburg
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Stramproy, sectie D, nr. 3093
- geo positie
-
X: 177877, Y: 356235N: 51.19506, O: 5.71448
- biotoopwaarde
- 2 (bedenkelijk)
- landschappelijke waarde
- Groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Veldstraat 54
6039 ED Stramproy - molenaar
- Geert Hannen / Jack Leijsse / Marc Lamerikx / Rob Niëns / Paul Horstman
- telefoon
- 06-37458380
-
paul.horstman@lijbrandt.nl
- website
- www.molensinweert.nl
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Zie de agenda op de website.
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Molen van Nijs / De Nijverheid via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Ronde molen, beltmolen
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ronde stenen molen
- kap
- Gedekt met dakleer
- inrichting
Twee koppel 17der kunststenen; sleepluiwerk; elevator; klein koppel elektrisch aangedreven stenen op de begane grond.
- versieringen
Eenvoudige baard, op de koppen van de voeghouten aangebracht, donkergroen geverfd, met in wit enige geverfde takken en het jaartal '1903'
Spreuk, aanwezig in de molen:
"Het stemt immer tot verheugenis, wanneer een molen proper is".
Van het spoorwiel zijn de verticale vlakken oranjerood geverfd, de horizontale vlakken donkerblauw en de kopse kanten van de kruisarmen wit. De koning hieronder: het vierkante deel rood met witte hoeken, het ronde deel blauw. De ijzeren banden wit. De staakijzers zijn afwisselend rood/wit geverfd, de vulstukken wit, de stroppen rood en blauw.- plaats bediening
- beltmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Engels. Kruilier.
- vlucht
- 24,80 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 56 kammen
Bovenbonkelaar 30 kammen
Spoorwiel 67 kammen
Steenschijflopen 25 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 5,01- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Verdonkschot 7 binnen 2010 2010 binnen aanw. 24,80 Verdonkschot 8 buiten 2010 2010 buiten aanw. 24,80 Pot 969 buiten 1876 1925 buiten 2010 24,80 Pot 1110 binnen 1878 1925 binnen 2010 24,80 - wiekverbeteringen
Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan (zie ook "Trivia").
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Mercx g.n. 1890 1925 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 34919
- inventarisnummer
- LB024
eigendom
- eigenaar
- Gemeente Weert
- eigendomsvorm
- Gemeente
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
- omwentelingen
- geschiedenis
-
In de buurtschap Breyvensroth, rond 1960 nog landelijk gebied, staat de stenen bergmolen De Nijverheid, ook bekend als Molen van Nijs.
De molen werd in 1903 gebouwd in opdracht van Michiel Kunnen. Hij was afkomstig uit Maarheeze, waar zijn familie een windmolen had. Hij trouwde, nadat zijn molen gereedgekomen was, met Maria Korten maar overleed reeds in 1913.
De weduwe Kunnen hertrouwde met Jacques van de Laar. Zakelijk bezien was dit huwelijk geen succes: Van de Laar was van huis uit geen molenaar en had ook weinig belangstelling voor het vak. Gedurende de Eerste Wereldoorlog was het gemaal slecht en bleef onderhoud achterwege.
In 1921 werd de molen openbaar geveild. Koper werd Jacques Nijs, de 28-jarige zoon van Wilhelmus Nijs, molenaar op een van de stenen bergmolens aan de Zuid-Willemsvaart in Weert. De windmolen had toen nog een houten as en een houten gevlucht.
Vader Nijs kocht van P.J. Truyen uit Deurne (N.B.) twee 25 m. lange ijzeren Potroeden, een houten molenas voorzien van een gietijzeren insteekkop en aswiel met vang van de standerdmolen, die aan de Molenstraat stond. De kap werd eveneens vernieuwd en kreeg een ander model dan voorheen. Als kapbedekking werden kleine zinken platen aangebracht. Onder de kap werd tevens een nieuw Engels kruiwerk gelegd. Aan de kap te beoordelen zijn deze werkzaamheden uitgevoerd door de molenmakers Sjang en Sjef Hendrickx uit Beegden/Heel.
Het gangwerk heeft een tamelijk kleine overbrengingsverhouding, namelijk 1 op 5. De molen draaide daardoor gemakkelijk en aangezien hij vanouds goed in de wind stond, was er geen behoefte aan stroomlijnwieken. Jacques Nijs was een echte liefhebber en had zijn molen goed ingericht. Een lange, door de koning aangedreven, elevator kon vanaf de begane grond de karen boven de molenstenen van maalgoed voorzien. Verder was er een haverpletter en een koekenbreker. Onderin de molen stond een maalstoel met een Güldner-dieselmotor, die in een kazemat was opgesteld.
De molen heeft nog een aantal kenmerken van eerder herstel, toen minder kostbare onderdelen werden toegepast, al vanaf de jaren zestig. De staartbalk is gemaakt van een oude molenroede, fabrikaat Fransen. De lange schoren bestaan uit stalen buizen met een grote middellijn en wanddikte. Opmerkelijk is het laag geplaatste onderste draaipunt van de koning. Het spoorwiel bevindt zich daardoor nogal ver boven dit draaipunt. Men spreekt dan van een doorlopende koning. Deze constructie heeft meestal een merkbare invloed van het overkruien van de kap op het gangwerk tot gevolg.
In 1956 plaatste Nijs een hamermolen en een mengmachine, die vier jaar in bedrijf bleven. De windmolen werd daarna praktisch niet meer gebruikt, omdat de gebruikelijke soorten veevoer niet met stenen konden worden gemalen. Evenals Lei van de Winkel in Stramproy was ook Nijs genoodzaakt een regeling met de plaatselijke afdeling van de Boerenbond te treffen, die tot opheffing van zijn bedrijf leidde. Jacques Nijs overleed in 1962.
De stilstaande molen, die tijdens het leven van Nijs perfect werd onderhouden, begon daarna gebreken te vertonen. In 1974 nam de gemeente Stramproy de molen van de familie Nijs over, waarna direct herstel door de firma Adriaens volgde. Sindsdien werd de molen zeer geregeld als instructiemolen gebruikt voor de opleiding van vrijwillige molenaars, dit alles onder leiding van Jacques Nijs Jr.
Voor 2009 was een flinke herstelbeurt gepland: nieuwe roeden en kapbedekking, staart deels herstellen, deels vernieuwen, Verder herstel aan voeghouten, metselwerk binnen en buiten, vervanging van rollen en rails van het Engels kruiwerk, werkzaamheden aan de balkkoppen van de zolders, een houtwormbehandeling en tot slot geheel schilderen. In 2010 kwam dit werk gereed.
De molen wordt in opdracht van de gemeente Weert beheerd door de Molenstichting Weerterland. In 2013/14 is de totale omgeving rond de molen heringericht en fors verbeterd door het rooien van vijf bomen. Ook kreeg de molen een nieuw voorterrein en een grote molentuin die door vrijwilligers uit de buurt is aangelegd en wordt onderhouden.
Met de molen worden zeer regelmatig voergranen gemalen.
Molenaar en oud-eigenaar Jaques Nijs jr. overleed na een welbesteed leven op 22 augustus 2019. Hij heeft zeer vele leerling-molenaars uit Limburg, Brabant en België de kneepjes van het vak geleerd.
aanvullingen
- toelichting naam
De molen wordt aangeduid naar de familie die deze molen geruime tijd in eigendom had, vermoedelijk relevanter dan de naam 'De Nijverheid'.
Rond 1975 doken, onder meer in publicaties van De Hollandsche Molen, namen als "De Vrijheid" en "Veldmolen" op, maar de redactie liet toen direct weten, dat deze molen bekend zou moeten blijven als 'de molen van Nijs'.- literatuur
Frans Verstappen, 'Molenaarsechtpaar Jac en Els Nijs-Peeter viert gouden huwelijksfeest', in: Molenwereld 170 (2013) 182 - 185.
- trivia
De molenaars Nijs stonden bekend als heel secure mulders: goed strijkende stenen en een juist afgesteld gangwerk maakten dat deze molen vanouds zeer gemakkelijk draaide. Toen Chris van Bussel ergens in de dertiger jaren aan Nijs sr. stroomlijnwieken voorstelde, werd er geantwoord: "Ge moet het binne zuuke, neet boete!". Niet verwonderlijk heeft de molen van Nijs nooit een wiekverbetering ondergaan.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen