Molen Wijkerbroekspolder, Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede, Utrecht
v

korte karakteristiek

naam
Wijkerbroekspolder
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
verdwenen
toestand
verdwenen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00087
oude dbnr.
V1072
Meest recente aanpassing
| Algehele revisie gegevens
media-bestand
Molen 00087 Wijkerbroekspolder (Wijk bij Duurstede)
Ansichtkaart

locatie

plaats
Wijk bij Duurstede
plaatsaanduiding
aan het eind van de Dwarswijkse wetering op 4 km van de stad. De molen stond in het open veld en er liep een weg naartoe, die zo'n 500 m lang was.
gemeente
Wijk bij Duurstede, Utrecht
streek
Kromme Rijnstreek
geo positie
X: 147640, Y: 443235
N: 51.97748, O: 5.28008

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
achtkante bovenkruier
inrichting

De molen was voorzien van een hellend scheprad.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
verdwenen
bouwjaar
verdwenen
1924 onttakeld 1952 restant gesloopt
eigendomshistorie

De laatste bewoner was J. Maarseveen, de zwager van de laatste molenaar Frans Broekhuizen.

geschiedenis

De poldermolen bemaalde het overtollige water uit de polder door middel van een scheprad.
Op de baard van de molen stond als bouwjaar 1818.


15-11-1817: Nederlandsche staatscourant 
Het collegie van het gemeene land des Wijkschen Geregts, benevens de gecommitteerden uit de Geërfden en Ingelanden, geinteresseerd bij den natemelden watermolen, zullen, op Vrijdag ;
den 21sten november 1817 des morgens ten elf uren , op het stadhuis, te Wijk-bij-Duurstede, bij inschrijving en opbod, publiek aanbesteden:
Het bouwen van eenen nieuwen achtkanten Wind-Watermolen, met een hellend scheprad, naar de geoctrooieerde inventie van de Gebroeders Eekhardt , met al de leverantien van de daartoe benoodigde materialen en arbeidsloonen, om gebouwd te worden óp de polder genaamd het WijkerBroek, ter plaatse, waar zulks zal worden aangewezen.
De teekeningen zulten ter bezigtiging liggen; ten kantore van den notaris van Schaik, en de bestekken, na den 10den november, ter lezing liggen/bij den voorn, notaris, en in het Schippers-huis, alsmede te Utrecht; in den Nieuwen Bak, en in den Witten Engel;

H et waterschap deelde in april 1917 mee dat "de stichting van een hulpgemaal met het oog op de hoge kosten wordt uitgesteld" . De windmolen bleef dus draaien en nog in 1921 bestelde het waterschapsbestuur bij de firma Cohen te Arnhem vier stuks zeilen ad fl. 115, - per paar. De zeilen moesten
aan de lange hoek I 0 meter en aan de korte hoek 9,50 meter lang zijn bij een breedte van 1,60 meter. Watermolenaar F. Broekhuizen liet in een met potlood geschreven briefje dringend weten dat "de zeilen aan de opgegeven maten moeten voldoen anders worden ze niet in ontvangst genomen.

 

De Iaatste dagen van de windmolen. Toch waren de dagen van de windmolen geteld. In 1923 rapporteerden de Gebr. Verwey, molenmakers te Lienden, dat zij de sloopkosten van de watermolen in het Wijkerbroek schatten op 550 gulden. Daartegenover stond een waarde van 885 gulden voor de afkomende materialen, bestaande uit:
de as  fl. 200,-
2 roeden fl. 150,-
koningsspil  fl. 150,-
lange spruit  fl. 85,-
staart en schoren  fl. 150,-
kap met bovenwiel  fl. 150,-
totaal  fl. 885,

In juni 1924 gaven Gedeputeerde Staten van Utrecht hun goedkeuring aan het besluit van de stemgerechtigde ingelanden van het waterschap Wijkerbroek tot vervanging van de bestaande windbemaling door een schroefpomp aangedreven door een elektromotor. Inmiddels had het bestuur een openbare aanbesteding uitgeschreven tot "het verbouwen van de schepradruimte in den bestaanden molen tot electrisch watergemaal en daarmede in verband staande bouw- en grondwerken ". Van de drie inschrijvers was J. van Lit uit Leerdam met fl. 7.850, - de laagste en dus werd de opdracht aan hem gegund. De kosten van deze vernieuwing bedroegen: 

Aanneemsom J. van Lit  fl. 7.850,-
Schroefpomp  fl. 5.200,-
Elektromotor  fl. 1.565,-
Bijwerk J. van Lit  fl. 1.217,45
Totaal  fl 15.832,45

18-09-1924: Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad
HOOG WATER
Het water in het Wijkerbroek te Wij bij Duurstede begint zeer hoog in slooten, greppels en op weilanden te staan, daar de watermolen wegens ombouwing in een electrisch pompgemaal, niet kan werken.

november 1924: Er werd hard gewerkt en al in november 1924 werd de eerste proefmaling van het nieuwe
gemaal uitgevoerd. In januari 1925 gingen GS van Utrecht akkoord met het verwijderen van de wieken, het kruiwerk en scheprad van de molen .

In 1924 werd hij onttakeld omdat de polder voortaan elektrisch werd bemalen.
De fundamenten van de molen bleven nog lange tijd staan, maar de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal, kort voor de WOII, is er de oorzaak van dat deze molen nu geheel verdwenen is.
De molen is in opdracht van de Domeinen gesloopt. Zelfs de fundering is uit de grond verwijderd.

aanvullingen

wetenswaardigheden

Jan Maarseveen (1887) en zijn vrouw Jannigje Broekhuizen (1887) waren de laatste bewoners van de molen in het Wijkerbroek. In 1910 werd hun zoon Gart geboren, twee jaar later dochter Marie. Het gezin was klein behuisd. Met een trapje van een paar treden kwam je in het molenhuis. In het midden van de kamer stond een tafel met stoelen, aan de zijkant een kachel. Jan zorgde zelf voor stookhout. Hij was klein van stuk maar hout zagen en kloven ging hem goed af. Jan Maarseveen, de laatste bewoner van de molen,

 

literatuur

*De heer Gerard Woudenberg heeft de geschiedenis van de drie watermolens in het Wijkerbroek van Wijk bij Duurstede beschreven in het Tijdschrift van de Historische Kring 'Tussen Rijn en Lek, juni 2007 41-2.