Molen Oog In 't Zeil, Cothen

Cothen, Utrecht
b

korte karakteristiek

naam
Oog In 't Zeil
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1986
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan (tijdelijk alleen op elektrische kracht).

adres
Molenplein 1
3945 CZ Cothen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00086
oude dbnr.
B831
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 00086 Oog In 't Zeil (Cothen)
Frank Hendriks (18-11-2018)

locatie

plaats
Cothen
gemeente
Wijk bij Duurstede, Utrecht
streek
Kromme Rijnstreek
kadastrale aanduiding
Gemeente Cothen, sectie B, nr. 2030
geo positie
X: 149784, Y: 445545
N: 51.99826, O: 5.31125
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenplein 1
3945 CZ Cothen
molenaar
Joop Boekweit
telefoon
06-30917320
e-mail

open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Woensdag en zaterdag. 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak. 

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Oog In 't Zeil via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen; op de ZW-kant tot ca. 50 cm. onder de kuip gepleisterd; voor het overige tot ca. 2,50 m. boven de stelling
kap
Gedekt met geteerde gepotdekselde delen
inrichting

Twee koppel 16der kunst- en één koppel 15der blauwe stenen; sleepluiwerk; afschietwerk; silo's boven de 16der stenen. Elektrisch aangedreven koppel stenen.

versieringen

Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'Anno 1869' en daaronder 'Oog int Zeil' en in het midden een rozet met de naam W.V.Eck'

Onder de korte spruit een plank met daarop het oorspronkelijke bouwjaar '1869'

In de molen zit een openingssteen ingemetseld. Daarop staat:
"Geopend door C.G.J. van den Oosten en P.Th. Bunjes 23 mei 1987". 
N.B. C.G.J. van den Oosten was destijds gedeputeerde van de provincie Utrecht en P.Th. Bunjes burgemeester van Cothen.

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 49 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
23,70 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met haak: vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 67 kammen
Bovenschijfloop 32 staven, steek 11,0 cm.
Spoorwiel 84 kammen
Steenschijflopen 26, 26 en 28 staven, steek 9,5 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,76 en 1 : 6,26

hoogte
van de stelling: 7,20 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 597 buiten 2023 2024 buiten aanw. 23,70
Vaags ✉︎ 596 binnen 2023 2024 binnen aanw. 23,70
media-bestand
Roede 174, Buurma
Buurma
✉︎ 174 binnen 1986 1986 binnen 2024 23,75
Buurma ✉︎ 175 buiten 1986 1986 buiten 2024 23,69
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Nijmeegsche IJzergieterij ✉︎ 7 1984 1984 aanw. 04,85
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Het malen van graan (tijdelijk alleen op elektrische kracht).

molenmaker
?? (1869) Schakel & Schrale, Zwolle (1986)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting De Utrechtse Molens is eigenaar sinds 1991, daarvoor was dit steeds de familie Van Eck.

geschiedenis

Deze molen is in 1869 gebouwd als opvolger van een houten standerdmolen. Die molen brandde op 12 maart 1869, mét molenaarswoning en schuur, geheel af. Op dezelfde plaats als de standerdmolen had gestaan liet Willem van Eck een nieuwe ronde stenen stellingmolen bouwen. Echter: nog tijdens de bouw ging hij failliet. Zijn broer Gerrit nam de zaak over. 

Vanaf 1904 was er een hulpaandrijving, eerst op stoomkracht en rond 1930 op elektriciteit. Toen rond 1936, in de crisistijd dus, kostbare reparaties aan de windmolen nodig waren, besloot men tot onttakeling: wiekenkruis, kap en stelling werden verwijderd. De stenen romp diende vanaf dat moment alleen nog als onderkomen voor een maalderij. 

In 1985 verhuisde het bedrijf van Van Eck naar Wijk bij Duurstede, omdat in Cothen onvoldoende ruimte was om dit voort te zetten. Inmiddels was er een stichting actief die zich beijverde voor het behoud van de molenromp, uiteraard met de bedoeling hiervan weer een complete molen te maken. De eerste vooruitzichten waren positief: de familie Van Eck verkocht de terreinen en opstallen aan de gemeente en niet lang daarna werden de aanbouwen rond de molenromp gesloopt. 
Een grote tegenvaller: in september 1985 brandde de molenromp na laswerkzaamheden uit. Herinrichting van de zolders kon evenwel op kosten van de verzekering plaatsvinden en na veel inspanningen heeft men de herbouw van de windkorenmolen tenslotte kunnen realiseren. Op 23 mei 1987 volgde de feestelijke ingebruikstelling. 
Er wordt geregeld gemalen voor menselijke consumptie.

In 2006 onderging de molen het nodige onderhoud met één opvallende zaak daarbij: de kennelijk wat smal uitgevallen stelling werd iets verbreed en er kwam ook een nieuw stellinghek. 
In september en oktober 2018 vernieuwde de fa. Verbij de vloerdelen en liggers van de stelling. Hierbij zijn, volgens de inmiddels bij veel stellingmolens toegepaste gewoonte,  de planken deels gesloten tegen elkaar aan gelegd. Dit om te zorgen dat regenwater zo min mogelijk langs de romp stroomt.

Eind 2021 heeft men deze molen, net als toen vele andere van de SDUM, preventief stilgezet: onderzoek had problemen aangetoond. Nadere ultrasone metingen wezen bij deze molen uit dat de binnenroede een scheurtje vertoonde. Mogelijk is een en ander in de hand gewerkt door de bankirai ophekking: het is zeer sterk en duurzaam, maar in verhouding ook erg zwaar. 
Aldus stond deze molen, tot het wiekenkruis vervangen is, stil. Men schafte echter direct een elektrisch aan te drijven koppel stenen aan, zodat men kon blijven malen en de meelverkoop in de molenwinkel door kon gaan. 

In augustus 2023 begonnen de molenaars met het kaalzetten. 18 april 2024 gingen de oude roeden eruit en stak men meteen de nieuwe. 

aanvullingen

literatuur

Henk Reinders, 'De Cothense molen "Oog in 't Zeil" en zijn molenaars', in: Tussen Rijn en Lek, tijdschrift voor de geschiedenis van het gebied tussen Kromme Rijn en Lek, 24 (1990) 18 - 29

foto's

foto's