Molen Rijnenburgermolen, Hazerswoude

Hazerswoude, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Rijnenburgermolen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de Rijnenburgerpolder, thans ververser van het watersysteem in de aanpalende woonwijk

adres
Van Beethovenlaan 63A
2394 HB Hazerswoude-Rijndijk
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
00060
oude dbnr.
B984
Meest recente aanpassing
| Bezoekmogelijkheid
media-bestand
Molen 00060 Rijnenburgermolen (Hazerswoude)
Frank Moerland (9-8-2021)

locatie

plaats
Hazerswoude
plaatsaanduiding
Hazerswoude-Rijndijk
gemeente
Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland
streek
Rijnland
kadastrale aanduiding
Gemeente Hazerswoude, sectie B, nr. 2801
geo positie
X: 100708, Y: 459966
N: 52.12524, O: 4.59438
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Aan de noordzijde staat deze molen vrijwel ingebouwd; van O tot W over Z is deze molen vrij goed in het zicht en de wind gelegen, al werkt een geluidsscherm langs de snelweg N11 verstorend.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Van Beethovenlaan 63A
2394 HB Hazerswoude-Rijndijk
molenaar
Wim Dieben / Willem Niesthoven / Sjoukje Fluit / Teun Waltman
telefoon
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de blauwe wimpel uithangt

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

In overleg (via de mail).

bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Rijnenburgermolen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van 1,60 m.
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad, Ø 5,65 m.; breed 0,47 m.
Kleine woning in de molen (niet in gebruik)

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift 'Anno 1722'.

Schotten en een deur van de kleine woning zijn 'gehout', d.w.z. voorzien van verflagen die een duurdere houtsoort suggereren.
(Deze kunstvorm is hier in 1981 knap toegepast door Leo Witteman).

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 48 houten rollen. Kruirad.
vlucht
24,30 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 48 kammen
Bovenschijfloop 25 staven
Onderschijfloop 14 staven
Onderwiel 60 kammen
Overbrengingsverhouding 2,23 : 1

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 235 buiten 2008 2009 buiten aanw. 24,30
Straathof ✉︎ 236 binnen 2008 2009 binnen aanw. 24,15
Pot ✉︎ 1426 binnen 1884 1884 binnen 2009 24,30
Pot ✉︎ 1427 buiten 1884 1884 buiten 2009 24,30
wiekverbeteringen

In 1955 of '56 werd de binnenroede voorzien van de zgn. halve verdekkering, hier uitgevoerd in triplex(!). In 1960 kreeg de buitenroede het systeem Fauël (fokwieken).
Bij de restauratie van 1981/82 werd op beide roeden het systeem Fauël aangebracht, met automatische remkleppen.
Na het vervangen van beide roeden is wederom het systeem Fauël aangebracht, maar nu niet langer met automatische remkleppen maar, veel eenvoudiger, steekborden.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 1093, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 1093 1877 >1882? aanw. 05,48
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Enthoven & Co, L.I. ✉︎ 689 1893 1893? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de Rijnenburgerpolder, thans ververser van het watersysteem in de aanpalende woonwijk

omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting Rijnenburgermolen is eigenaar sinds 16 december 2013, daarvoor was dat de gemeente Rijnwoude (als opvolger van de vm. gemeente Hazerswoude).

geschiedenis

In 1517 is hier al sprake van de Rijnenburgermolen(polder). De huidige molen werd gebouwd ter vervanging van een verbrande wipmolen, mogelijk die molen uit 1517.
In 1744 werd het gebied van het naastgelegen Smakkerspoldertje bij dat van de Rijnenburgerpolder gevoegd.

Daarna ging het ruim 200 jaar goed: tot 1965 werd de Rijnenburgerpolder uitsluitend op windkracht bemalen, daarna nam een gemaal dat over en kwam de molen buiten bedrijf.
Stilstand betekende hier duidelijk achteruitgang: de stilstaande molen raakte door de toenemende uitbreiding van Hazerswoude-Rijndijk aan één kant steeds meer ingesloten en ook de uitwatering op de Oude Rijn kwam te vervallen.
Tenslotte stond de molen met (inmiddels kale) roeden te wachten op grondig herstel.

In 1980/81 volgde dan die restauratie, waarbij de molen onder meer werd rechtgezet. Ook de kleine, maar authentieke woning werd hierin betrokken (zie 'Versieringen').
Van de lange voorboezem naar de Oude Rijn was een kort stuk overgebleven: dat heeft men voorzien van een soort trap, waardoor het opgemalen water weer terugstroomt. Op deze manier deze functioneert de molen als verversings- c.q. doorstroommolen voor de wijk Rijnenburg.

In 2007 werd de molen stilgezet; bij de grote restauratie van 1981/82 waren de voeghouten niet vervangen maar hersteld met kunsthars. Dit bleek op de langere termijn onvoldoende sterk: de windpeluw verzakte, waardoor de vulstukken vastliepen op de lange spruit. Ook bleken de Potroeden niet best meer en moesten worden vervangen. In 1981 waren zij nog gerepareerd, maar tenslotte ging het niet meer.
In 2008 werden zij kaalgezet en in april 2009 stak men nieuwe gelaste roeden. Ook heeft men de voeghouten opnieuw verstevigd zodat bovenas en -wiel weer voldoende ruimte hadden en er weer kon worden gedraaid. 

Op 16 december 2013 ging het juridisch eigendom van de molen over van de gemeente Rijnwoude (die per 1 januari 2014 zou worden opgeheven) naar de Stichting Rijnenburgermolen. Na het uitvoeren van enkele onderhoudswerkzaamheden is de molen medio 2014 ook aan die stichting overgedragen.

Wat in deze molen sterk opvalt is de grove maatvoering van de wielen en de steek, zowel onder als boven.
Nog een interessant detail: volgens het archief van de polder Nieuwland en Leerbroek is voor één van de molens van die polder in 1877 een bovenas, fabrikaat De Prins van Oranje, nr. 1093, geleverd. Als dat juist is, is de bovenas van de Rijnenburger dus een sloopas en moet deze in of kort na 1882 zijn gestoken.

Deze molen heeft in het verleden ook als seinmolen voor Rijnland bezuiden de Rijn gefunctioneerd. Bijzonder is dat tot de dag van vandaag, al is het seinsysteem bijna 50 jaar geleden afgeschaft, hier twee originele seinvlaggen bewaard bleven.

Molenaars op deze molen
Hendrik Metselaar (1-5-1876 - 1-7-1922)
A. van Elswijk (1-7-1922 - 6-6-1950 (overleden))
Abraham 'Bram' van Elswijk (1-7-1950 - 1965). 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kon bemalen.
Voor degenen die niet uit de omgeving Leiden/Alphen/Hazerswoude komen: de naam dient te worden uitgesproken als: 'De Rienenburger'.

foto's

foto's