- naam
- Haastrechtse Molen / Poldermolen Beneden Haastrecht
- modeltype
- Ronde molen, stellingmolen
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de Polder Beneden Haastrecht op wind- of elektrische kracht
- adres
-
Provincialeweg West 64
2808 PC Gouda - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 00101
- oude dbnr.
- B972
- Meest recente aanpassing
- | Streek
Molen Haastrechtse Molen / Poldermolen Beneden Haastrecht, Gouda
Gouda, Zuid-Holland
b
locatie
- plaats
-
Gouda
- gemeente
- Gouda, Zuid-Holland
- streek
- Krimpenerwaard
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Gouda, sectie L, nr. 3
- geo positie
-
X: 110384, Y: 446680N: 52.00670, O: 4.73741
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Groot; wordt echter verminderd door een elektriciteitscentrale in de direkte omgeving en door beplantingen.
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Provincialeweg West 64
2808 PC Gouda - molenaar
- Niels Noorlander
- telefoon
- 0182-584919 of 06-50613311
-
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Op afspraak.
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Haastrechtse Molen / Poldermolen Beneden Haastrecht via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Ronde molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ronde stenen molen, deels gepleisterd en gewit
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Stalen vijzel Ø 1,35 m.; woning in de molen
- versieringen
Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met enige versieringen en in goud het opschrift: 'Anno' '1862'
- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 40 houten en ijzeren rollen om en om. Kruirad met hoge bank.
- vlucht
- 25,10 / 25,30 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok.
- overbrenging
Bovenwiel 59 kammen
Bovenschijfloop 24 staven, steek 16,0cm.
Onderwiel 40 kammen
Vijzelwiel 47 kammen, steek 15,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,09- hoogte
- van de stelling: 3,70 m.
- wiekvorm
- Systeem Fauël op beide roeden
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Vaags 561 binnen 2022 2022 binnen aanw. 25,10 Vaags 560 buiten 2022 2022 buiten aanw. 25,30 Bremer 45 buiten 1961 1961 buiten 2021 25,10 Bremer 46 binnen 1961 1961 binnen 2021 25,10 Pot 1743 buiten 1895 1895? buiten 1961 25,50 Pot 1744 binnen 1895 1895? binnen 1961 25,40 - wiekverbeteringen
Bij het vervangen van de roeden in 1961 is deze molen voorzien van het systeem Fauël (fokwieken).
Bij de grote restauratie van 2022 kreeg de molen opnieuw dit systeem, hier dan - onderhand uitzonderlijk - uitgevoerd als vaste fokken: er zijn geen remkleppen of steekborden.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Penn & Comp, F.J. 41 1852 1862? aanw. 05,85
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 16918
- inventarisnummer
- ZH099
eigendom
- eigendomsvorm
- Waterschap
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de Polder Beneden Haastrecht op wind- of elektrische kracht
- voorganger
- omwentelingen
- eigendomshistorie
Het Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard is eigenaar sinds 1-01-2005
- geschiedenis
-
Deze ronde stenen vijzelmolen bemaalt de omstreeks 310 hectare grote (opvoerhoogte 2,10 m. a 3,20 m.) polder Beneden-Haastrecht. De Haastrechtse Molen is één van de weinige bewaard gebleven poldermolens met stelling in ons land.
Voordat de huidige molen werd gebouwd werd de polder op een andere wijze bemalen: een wipmolen met scheprad, binnendijks bij de Tiendweg, maalde uit op een ongeveer 10 hectare grote boezem, die zich uitstrekte tussen de Tiendweg en de IJsseldijk. Via een sluis, de Beneden Haastrechtse sluis, loosde de boezem op de Hollandse IJssel.
Directe aanleiding voor de bouw van de nieuwe molen was de afsluiting van de Hollandse IJssel boven Gouda: deze grillige rivier werd deels gekanaliseerd en aldus konden de met een voorboezem uitgeruste polders geen gebruik meer maken van lage waterstanden in de IJssel. Voor deze polder (en nog diverse andere) betekende dat: een nieuwe, krachtige (en relatief dure) molen bouwen die het water in één keer naar boven kon brengen.
De aanbesteding vond plaats op 6 september 1861 en op 15 maart 1862, twee weken eerder dan afgesproken, was de molen maalvaardig. De aannemer kreeg hiervoor een beloning van honderd gulden. De totale aanneemsom bedroeg ƒ 16.900,--.
Deze molen verrichtte zijn taak daarna zonder noemenswaardige problemen. In 1961 vernieuwde men het wiekenkruis en bracht toen meteen fokwieken aan, wat de capaciteit van de molen verder verbeterde. Wél had men inmiddels ook een motor op de vijzel gezet, zodat ook bij te weinig wind kon worden uitgemalen.
Molenaars van deze molen:
1863 - 1865 A. Slootjes
1866 - 1877c P. Hunnik
1878 - 1884 A. van Riet
1884 - 1895c C. van der Laan
1895c- 1908c L.A. van den Berg
1908 - 1946 Gerrit Noorlander
1946 - 1983 Nicolaas "Niek" Noorlander (afkomstig van de Bachtenaar)
1983 - 2012 Jan Noorlander
2013 - heden Nicolaas "Niels" Noorlander.
Op 12-12-2012 nam Jan Noorlander na 29 jaar molenaarschap afscheid. Zijn zoon Niels zet de traditie voort. Hierbij gaat de vierde generatie verder en draait er al meer dan 100 jaar een Noorlander op deze molen.
Eind 2018 zette Niels Noordlander de molen voorlopig stil, de vijzel werkte vanaf dat moment alleen nog op de motor. Dit omdat de molen aan een zeer grote herstelbeurt toe was. Nodig bleek: compleet nieuw gevlucht en korte spruit, staartbalk en lange spruit herstellen en weer monteren, aanstorten draagbalk onder de windpeluw, metselwerk deels uithakken en opnieuw invoegen, scheur in metselwerk inboeten, stalen band om de romp, 40 balieplanken vervangen, achterwaterloop aanpassen met een extra klep en maatregelen nemen tegen de onderloopsheid hier. Ongewoon maar bijzonder aardig: nieuwe keuken met nieuwe vloer. Tenslotte een grote schilderbeurt.
29 november 2021 begon de Restauratie Werkplaats Schiedam met het verwijderen van de hekkens. 13 december streek men de ruim 60 jaar oude Bremer-roeden. In januari 2022 stond de stenen romp geheel 'ompakt' door een winddichte steiger. Dit om het metselwerk grondig aan te kunnen pakken.
Op 8 juli werden de nieuwe roeden gestoken en op 16 juli maakte de molen zijn eerste omwentelingen na ruim 4 jaar stilstand. Inmiddels is de molen geheel en al maalvaardig en heeft alweer volop voor de polder gemalen.
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen wordt aangeduid naar de polder die hij bemaalt.
- unieke eigenschap
Eén van de zeer weinige stellingpoldermolens van Nederland.
- literatuur
Dick Kenbeek, 'Haastrecht 12-12-12, wisseling van de wacht', in: Molenwereld 174 (2013) 366 - 377.
Dick Kenbeek, 'Haastrecht 12-12-12, wisseling van de wacht (2)', in: Molenwereld 175 (2013) 408 - 416.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen