Bemalen van de polder Tochmaland, thans op vrijwillige basis
In de regel zaterdag 09.30 - 12.00 uur en op afspraak.
Gratis. een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld.
N.v.t.
N.v.t.
Op afspraak mogelijk.
Houten vijzel: diam. 1,63 m, diam. vijzelbalk: 44,5 cm, spoed beschoeping: 1,98 m, hellinghoek: 19,5°. Capaciteit: 1347 liter per schroefomwenteling. Opvoerhoogte: 1 m.
De vijzel kan ook worden aangedreven door een elektromotor.
Eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, met het opschrift 'Anno 1893'
Bovenwiel 63 kammen
Bovenbonkelaar 33 kammen, steek 11,5 cm.
Onderwiel 44 kammen
Vijzelwiel 41 kammen, steek 11,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,05
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buurma | ✉︎ | 114 | 1981 | 1981 | aanw. | 23,54 | ||
| Buurma | ✉︎ | 115 | 1981 | 1981 | aanw. | 23,54 | ||
| Pot | ✉︎ | ? | binnen | ? | binnen | 1981? | 23,24 | |
| Pot | ✉︎ | ? | buiten | ? | buiten | 1981? | 23,24 |
In het verleden had deze molen op de buitenroede zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen. Dit is in 1963 verdwenen. Bij de grote restauratie van 1981/82 is gekozen voor Oud-Hollands met zeilen.
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
As 137, Koning
|
✉︎ | 137 | 1912 | 1912? | aanw. |
Bemalen van de polder Tochmaland, thans op vrijwillige basis
Deze molen is een van de grotere molens van Friesland en nog grotendeels authentiek. Hij bemaalde van 1893 tot 1946 de polder Tochmaland, groot 550 ha.
De polder werd gesticht in 1892, toen een aantal boeren besloot iets te doen aan de wateroverlast in dit wat dieper gelegen deel van het landschap. Er werden een ringdijk aangelegd en een aantal sloten gegraven; vervolgens kocht men een molen, waarbij de keus viel op de voor de sloop te koop staande houtzaagmolen Welgelegen van houthandel K&J Wilkens te Veendam. Deze werd te Kollum herbouwd door - zeer opmerkelijk - J.B. Donders, molenmaker uit Tilburg; deze had iets goedkoper ingeschreven dan een collega uit Kollum.
Het nieuwe waterschap Tochmaland gaf nog wel iets extra’s uit aan gele steentjes voor de voet van de molen. Dat vond men toch mooier dan rode baksteen. Er werd een molenaar aangesteld en een jaar later werd ook de nieuwe molenaarswoning voltooid. Die is nog steeds herkenbaar in de boerderij naast de molen.
In 1946 brak de bovenas. Dit was voor het polderbestuur aanleiding om over te gaan op elektrische bemaling. Er werd een gemaaltje naast de molen gebouwd. Even leek het erop dat de molen toen zou worden afgebroken maar de burgemeester adviseerde daaraan geen uitvoering te geven.
De gemeente kreeg op 30 december 1948 de molen in eigendom en liet hem restaureren. Dat bleek weer nodig in 1963. De molen werd toen uitwendig hersteld maar raakte door de stilstand toch snel weer in verval. Rond 1979 was de toestand zeer slecht te noemen.
In 1981/'82 volgde een zeer grote restauratie die een maalvaardige molen opleverde. De molen kreeg onder meer een houten vijzel.
Bij de plaatsing van de elektromotor in oktober 1997 is de vijzel voorzien van een metalen lagering. Het putlager wordt sinds die tijd automatisch gesmeerd. Eind 2017 ontstonden problemen met de vijzel, toen een deel van de duigen losraakte. In februari 2018 heeft men dit hersteld.
Enkele jaren terug is een nieuwe elektromotor in de molen geplaatst, waarna het gemaaltje naast de molen kon worden afgebroken.
Deze molen is vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.
