Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.
Als de molen draait en op afspraak.
De doorgang naar de molen bevindt zich tussen de huisnummers 17 en 19 van de Magnoliastraat.
Eén koppel 17der blauwe en één koppel 16der kunststenen; buil; sleepluiwerk
Aardige baard, donkergroen geverfd, voorzien van enige witte krullen en blauwe ornamenten, met het opschrift '18 44'
Gevelsteen met de tekst:
De eerste steen
is gelegd door
Ks Pr Berman Jz
op den 29 mei 1844
Eenvoudige windwijzer achterop de kap
Op het toegangshek van de molenwerf van de huidige korenmolen staat:
Door de Zeeuwse wet
Ben ik hier neergezet.
(Deze opmerking verwijst naar de herbouw die op de plaats van zijn voorganger werd verboden wegens het gevaar van de over de weg draaiende wieken).
Bovenwiel 62 kammen
Bovenschijfloop 29 staven, steek 13,2 cm.
Spoorwiel 79 kammen
Steenschijflopen 29 en 30 staven, steek 9,2 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 5,82 en 1 : 5,63
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Derckx | ✉︎ | 182 | buiten | 1976 | 1976 | buiten | aanw. | 22,86 |
Roede 784, Pot
|
✉︎ | 784 | binnen | 1873 | binnen | aanw. | 22,86 | |
| Pot | ✉︎ | 1273 | buiten | 1881 | buiten | 1976 | 22,86 |
Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
As 115, Penn & Comp, F.J.
|
✉︎ | 115 | 1858 | 1859 | aanw. | 05,16 |
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.
De voorganger van de huidige stenen molen was een houten achtkanter. Deze was op 2 januari 1844 als gevolg van blikseminslag afgebrand.
De verbrande molen stond 125 meter noordwestelijker dan de huidige molen, maar vanwege de inmiddels ingevoerde bepaling, dat een molen niet te dicht bij de openbare weg mocht staan, kreeg de opvolger een andere plaats. De eigenaar 'bedankte' de overheid met een ietwat spottende uitroep op het hek (zie 'Versieringen').
In 1849 werd G. Berman eigenaar. Hij was belast met een cijns van 60 gulden ten behoeve van de ambachtsheer van Nieuwerkerk, W.J.J. van Hemert te 's-Gravenhage. In 1857 werd W. Dijkman erfpachter, die de cijns een jaar later afkocht. De molen is in 1900 publiek verkocht aan M. Dijkman en vervolgens in 1918 aan J. Dijkman. L.J. Dijkman volgde hem op.
Laatste beroepsmolenaar hier was de uit Poortvliet afkomstige Adriaan Geuze (1904 - 1994). Tot 1963 maalde hij op de wind en in 1970 verkocht hij zijn inmiddels vervallen molen aan de toenmalige gemeente Duiveland.
Tussen 1974 en 1976 werd een ingrijpende restauratie uitgevoerd. Thans zijn een koppel 17der blauwe, een koppel 16der kunststenen en een buil aanwezig; tot 1947 waren er drie koppel stenen. In het aangrenzende pakhuis werd met een hamermolen (met 25 PK elektromotor), een graanreiniger en elevator met elk een 1 PK elektromotor gewerkt.
Overigens had de molen op dat moment al een probleem dat niet echt meer kon worden opgelost. Het begon bij de Ramp van 1 februari 1953, waarbij Nieuwerkerk zwaar werd getroffen: 288 van de bijna 1800 bewoners vonden de dood in de golven.
De molen bleef overeind maar de stenen romp had daarna zwaar te lijden onder het zoute water dat lange tijd bij eb en vloed door de molen spoelde en bleef sindsdien lek. In 2004 werd daarom, met name aan de onderste meters, intensief herstel verricht.
Na de in 1976 voltooide restauratie heeft de molen betrekkelijk weinig gedraaid, laat staan gemalen. Probleem hierbij was dat de omgeving van de molen inmiddels erg ombouwd en begroeid was en de molen letterlijk wat uit beeld raakte. Tegenwoordig draait de molen duidelijk vaker dan voorheen.
Begin 2008 werd de binnenroede gestreken. Deze op dat moment 131 jaar oude Potroede gold als slecht maar bij onderzoek bleek dat erg mee te vallen: volstaan kon worden met een flinke reparatie. In mei 2008 werd die roede weer gestoken.
Overigens is wat deze roede betreft omstreeks 2020 nog een andere conclusie getrokken: gezien de lage plaatsing van het Pot-merkplaatje en de breedteverhoudingen lijkt dit een ingekorte roede, ofwel: deze roede is niet origineel voor deze molen gemaakt. Onvermijdelijke vraag: voor welke molen dan wel?
Deze molen heeft, voorzover bekend, nooit een naam gehad.
Lukas Vandael (05-01-2024)
Bert van Tilburg (06-10-2023)
Lukas Vandael (05-01-2024)
Lukas Vandael (05-01-2024)
