Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Vrijdag en zondag 13.30 - 16.30 uur. Rondleidingen op afspraak via tel. 06-29225591
Rondleidingen op afspraak via tel. 06-29225591
Eén koppel 17der en één koppel 15der blauwe stenen; mengketel; buil (elektrisch aangedreven) sleepluiwerk. Op de begane grond een klein koppel stenen voor demonstratiedoeleinden.
Eenvoudige baard, groen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'Stadsmolen' en daaronder 'Anno 1792'
Boven de (dichtgemetselde) oostelijke ingang is het Generaliteitswapen als een fraaie gevelsteen in reliëf aangebracht met een wapenschild met staande leeuw, pijlenbundel en zwaard in de poten. Onder het schild met gedekte kroon staat in een lint de spreuk: CONCORDIA RES PARVAE CRESCUNT. Dit hardstenen wapen heeft aan de onderzijde nog twee kanonslopen en een stapel kogels en aan beide zijkanten een zwaard, speer en twee vlaggen.
Boven de deurbogen van beide ingangen van de molen is een sluitsteentje met het jaartal 1792 aangebracht.
De eerste molenaar hier, Victor de Schepper, bracht binnen in de molen op fraaie wijze zijn naam aan, met nog enige verdere versieringen.
Bovenwiel 69 kammen
Bovenschijfloop 39 staven, steek 11,2 cm.
Spoorwiel 77 kammen
Steenschijflopen 28 staven, steek 10,4 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 4,87
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Roede 740, Derckx
|
✉︎ | 740 | buiten | 1993 | 1995 | buiten | aanw. | 24,42 |
Roede 741, Derckx
|
✉︎ | 741 | binnen | 1993 | 1995 | binnen | aanw. | 24,42 |
| Bremer | ✉︎ | 10 | binnen | 1956 | 1956 | binnen | 1995 | 24,26 |
| Bremer | ✉︎ | 11 | buiten | 1956 | 1956 | buiten | 1995 | 24,26 |
Bij de grote restauratie van 1956 werd op beide roeden het systeem Van Bussel aangebracht; in 1976 werd weer gekozen voor Oud-Hollands.
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Wauters Koeckx | ✉︎ | g.n. | ? | aanw. |
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Wanneer de eerste molen in Hulst gebouwd werd is niet bekend, wel dat in de 13e eeuw reeds een drietal getijdemolens in werking was om graan te malen. In de 14e eeuw bevindt zich hier een drietal windmolens en nog één getijdemolen.
Op een plattegrond van Hulst van omstreeks 1560 staan vier standerdmolens in de binnenstad en directe omgeving afgebeeld. Op deze plattegrond staat ook de voorganger van de huidige molen, welke zeer waarschijnlijk in de 14e eeuw op het huidige molenerf is gebouwd.
In 1596 werd deze molen bij een belegering van de stad zodanig zwaar beschadigd dat een nieuwe molen gebouwd moest worden. In 1645 gebeurde dit opnieuw.
De nieuw gebouwde molen werd tussen 1700 en 1750 verplaatst naar de Molenberg aan het eind van de Overdamstraat en vervangen door een houten standerdmolen. De Molenberg lag op de plaats waar in de jaren 1950 de Keldermanspoort werd opgegraven.
In 1792 werd de houten molen vervangen door de huidige ronde stenen stellingmolen. Daar de molen als onderdeel van de vesting staatseigendom was, werd hij 's Lands Molen genoemd. Bij de molen behoort een bakkerij met drie ovens, welke zich ondergronds bevinden. De toegang hiervan is echter dichtgemetseld, waardoor deze bakkerij met bijbehorend gangenstelsel niet toegankelijk is.
De eerste molenaar van de nieuwe molen was Victor de Schepper (waaraan nog een fraai opschrift in de molen herinnert).
De molen is tot ca. 1931 in bedrijf geweest; de laatste jaren met hulp van een gasmotor.
Na 1940 raakte de molen sterk in verval. In 1944 verdween de stelling en tot overmaat van ramp sloeg in 1954 de bliksem in en brak brand uit. De schade bleef echter beperkt.
Ingrijpen van het gemeentebestuur leidde tot de grote restauratie van 1956. De nieuwe roeden kregen het systeem Van Bussel. Eén koppel 15der kunststenen werd toen verwijderd, evenals een koekenbreker en een door een 20 Pk. gasmotor aangedreven maalstoel op de eerste zolder. Op de steenzolder zijn op 1 m. hoogte nog drie puntige nisjes voor het neerzetten van olielampen aanwezig. Ooit lag op de steenzolder (onder de vloer?) ook een pelsteen. Toen ook kreeg de molen de zeer toepasselijke naam 'Stadsmolen'.
In 1976 en 1984 onderging de molen herstelwerkzaamheden; in 1994/95 werd de kap grotendeels vernieuwd en beide roeden vervangen.
Eigenaren van de molen waren:
de Generaliteit (1792 - 1794)
het Franse bezettingsleger (1794 - 1808)
B. en N. van Waesberghe (1808 - 1818)
Isaac Paasse (1818 - 1831)
D. van Wijk (1831 - 1832)
D. Minderhout (1832 - 1840)
Familie Lybaart (1840 - 1859)
J. van Vessem (1859 - 1879)
Families Mariman en Van De Walle (1879 - 1931)
Familie van Helsland (1931 - 1954)
Gemeente Hulst (vanaf 1954)
Bij de bouw in 1792 was de molen, vanwege zijn ligging op een verdedigingswerk, eigendom van de staat en werd toen '"s Lands Molen" genoemd. De naam "Stadsmolen" is gegeven ter gelegenheid van de restauratie van 1956; toen was de molen eigendom van de gemeente Hulst.
Een van de zeer weinige molens met een houten hoepelvang (de andere zijn die van de - eveneens Zeeuws-Vlaamse - molens van Retranchement en Zuidzande).
