Het zagen van hout, thans op vrijwillige basis
€ In de regel 1 mei - 1 okt. dinsdag en zaterdag 9.00 - 12.15 en 13.30 - 17.00 uur en op afspraak.
Er vindt keinschalige verkoop van hout uit de omgeving plaats.
Schoolbezoek is mogelijk op afspraak
Drie zaagramen met toebehoren
Eenvoudige baard, wit geverfd, donkergroen afgebiesd, met in rood het opschrift 'Anno' '1863'
Bovenwiel 60 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen, steek 12,5 cm.
Onderbonkelaar 44 kammen
Krukwiel 38 kammen, steek 10,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,17
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vaags | ✉︎ | 135 | buiten | 2006 | 2006 | buiten | aanw. | 22,50 |
| Vaags | ✉︎ | 136 | binnen | 2006 | 2006 | binnen | aanw. | 22,40 |
Roede 933, Pot
|
✉︎ | 933 | buiten | 1875 | 1955 | buiten | 2005 | 21,05 |
Roede 654, Pot
|
✉︎ | 654 | binnen | 1871 | 1955 | binnen | 2005 | 21,00 |
Sinds 2006 heeft deze molen op de binnenroede het system Fauël (fokwieken) met steekborden. Daarvoor had deze molen nooit een wiekverbetering gekregen.
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
As 8__, De Prins van Oranje
|
✉︎ | 8__ | 1872 | aanw. | 04,94 |
Het zagen van hout, thans op vrijwillige basis
Gemeente Deventer is eigenaar sinds 1967
In 1861 kregen de houthandelaars de gebroeders Abraham en Frank Elfrink van de gemeente Deventer toestemming om op het Bolwerk een zaagmolen te bouwen. In 1863 werd de molen in gebruik gesteld.
Na 1898 komt Hendrik Ennen hier als molenaar. In 1917 ging hij met de gemeente een huurcontract voor de grond aan, dat tot 1947 zou duren. Vanaf 1927 werkte Ennen bij N.V. Stoomhoutzagerij De Wilpse Dijk en gebruikte de molen alleen nog als opslagloods. De toestand van de molen zelf ging achteruit.
In 1931 verkocht Ennen de molen aan zijn werkgever De Wilpse Dijk. Dit vennootschap verlengde direct het huurcontract met de gemeente tot 1967. Na afloop hiervan onteigende de gemeente grond en molen vanwege het uitbreidingsplan Dubbelstad. Dit plan werd echter niet verwezenlijkt.
In 1950 had De Wilpse Dijk nog voor eigen rekening het riet op de molen laten vervangen en in 1955 werd het wiekenkruis, dat toen door een storm beschadigd was, hersteld met tweedehands roeden, afkomstig van de toen onttakelde Kilsdonkse Molen te Dinther. Ook kreeg de molen wederom een stelling, de vorige was al enige tijd verdwenen.
Na de onteigening in 1967 raakte de molen verder in verval en sloopte men de omringende huisjes.
Op initiatief van een actiegroep, die de molen weer in oude glorie wilde laten herstellen, werd in 1974 met ingrijpende werkzaamheden begonnen. De aktiegroep veranderde zich toen in de Stichting Bolwerksmolen.
In 1976 werd dit grote herstel afgesloten en nam de Stichting de exploitatie van de molen in handen: er werd weer regelmatig gedraaid en ook gezaagd. Daar bleef het niet bij: men had inmiddels bij de molen ook een molenaarswoning in Sallandse stijl gebouwd.
In de 21ste eeuw werd duidelijk dat de molen aan nieuw herstel toe was: op 23 september 2005 werd begonnen met een grondige restauratie. Onder meer moest de fundering worden verzwaard en de molen rechtgezet; daartoe werd het achtkant van de onderbouw getild. Van de gelegenheid werd gebruik gemaakt om dit weer van nieuw riet te voorzien. In de loop van 2006 vorderde het werk, 30 oktober werden nieuwe roeden gestoken.
Overigens vonden sommigen dit rechtzetten een te dure oplossing voor een niet eens zo groot probleem: de scheefstand van de molen bedroeg slechts 0,47°.
De gietijzeren krukas is zes meter lang en bestaat, opmerkelijk, uit twee stukken. De diameter bedraagt 16,5 cm.; de slag 46 cm. De as is vijf keer gelagerd en voorzien van Stauffervetpotten. Eventueel kan de krukas ook via een kettingaandrijving door een elektromotor in beweging worden gebracht.
René Berends, m.m.v. Ipe de Graaf: "Gezaagd door de wind. 150 jaar Bolwerksmolen (1863-2013)". Deventer 2013
'De geur van het zagen vind ik mooi', in: Gildebrief 2 (2008), pp. 8 -12.
