- naam
- Ondermolen O
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- herbouwd
- 1652 / 1957
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
Vh. bemalen van het waterschap de Schermer (2e trap), thans buiten bedrijf; woning
- adres
-
Molenweg 12
1646 WK Ursem - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 00122
- oude dbnr.
- B733
- Meest recente aanpassing
- | Constructie
Molen Ondermolen O, Ursem
Ursem, Noord-Holland
b
locatie
- plaats
-
Ursem
- gemeente
- Alkmaar, Noord-Holland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Schermer, sectie U, nr. 410
- geo positie
-
X: 120869, Y: 514467N: 52.61667, O: 4.88324
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Bijzonder groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Molenweg 12
1646 WK Ursem - molenaar
- Peter Volmer
- telefoon
- 072-5022598 / 072-5022423
-
- social media
- open voor publiek
- nee
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Ondermolen O via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geteerde gepotdekselde planken
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Houten vijzel Ø 2,00 m. met drie gangen. (Gereconstrueerde) woning met spilkast en bedsteden.
- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- binnenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 50 houten rollen. Binnenkruirad.
- vlucht
- 24,90 m.
- vang
- Stutvang; 3 vaste stukken. Vangbalk met klos, vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 51 kammen
Bovenschijfloop 24 staven, steek 16,5 cm.
Onderbonkelaar 27 kammen
Vijzelwiel 31 kammen
Overbrengingsverhouding 1 : 1, 85- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Buurma 215 buiten 1988 1988 buiten aanw. 24,90 Buurma 216 Binnen 1988 1988 Binnen aanw. 24,90 Pot ? binnen ? 1958 binnen 1988 24,90 Pot ? buiten ? 1958 buiten 1988 24,50 Pot ? buiten ? ? buiten 1944 25,00 Pot ? binnen ? ? binnen 1944 25,00 - wiekverbeteringen
Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Gieterij Hardinxveld 28 1988 1988 aanw. De Prins van Oranje 616 1869 1957 1988 Sterkman & Zn, wed. A. 291 1864 1864? 1944 05,35
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 33114
- inventarisnummer
- NH088
eigendom
- eigenaar
- Schermer Molens Stichting
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig in circuit
- bestemming
Vh. bemalen van het waterschap de Schermer (2e trap), thans buiten bedrijf; woning
- afkomstig van
- omwentelingen
- eigendomshistorie
De Schermer Molens Stichting is eigenaar sinds 1-01-2014, daarvoor was dat de Stichting Schermer Molens sinds 1964, daarvoor het Waterschap de Schermeer.
- geschiedenis
-
Ondermolen O is een eind 1633 of begin 1634 gebouwde achtkante binnenkruier. Aanvankelijk diende hij als bovenmolen voor de toen nog droog te malen Schermeer. Toen de Schermeer eenmaal daadwerkelijk droog begon te vallen, vond een grote herschikking van de aanwezige molens plaats.
Deze molen verplaatste men daarom in 1652 naar de huidige locatie, om daar te dienen als ondermolen. Vanaf dat moment maakte hij deel uit van de (inmiddels grotendeels verdwenen) groep van zestien molens tussen Ursem en Schermerhorn, de zgn. Noordkust. Deze maalde in drie trappen de binnenboezem van de Schermer af op de Schermerboezem.
De molen werd in 1882 vervijzeld, kwam in 1929 buiten bedrijf en diende daarna uitsluitend nog als woning.
In maart 1944 werd de molen 'geplukt': as, roeden en ook koningspil werden verwijderd om daarna te worden toegepast in de Barremolen te Zoeterwoude-Rijndijk. Die poldermolen had eind 1943 door asbreuk zijn wiekenkruis verspeeld. Dat men hiervoor een Schermermolen uitkoos was logisch: het was oorlog, materieel was duur en schaars en de Schermermolens zouden (en konden) toch niet meer in bedrijf komen.
In 1957 werd Ondermolen O uitwendig hersteld door het aanbrengen van een bovenas, twee tweedehands roeden en een 'bovenwiel'. Dit laatste was niet meer dan een oud vijzelwiel (en dus veel te klein, waardoor draaien niet verantwoord was). Daarnaast was de derdehands bovenas voor dit type molen veel te kort. Zo leidde deze molen, overigens net als de andere Schermermolens in die tijd, een statisch bestaan. Uitwendig compleet, maar niet meer dan dat en van binnen alleen woning.
Verandering van deze situatie kwam pas in 1988 toen deze molen, als laatste van de elf overgebleven Schermermolens, draaivaardig werd gemaakt door het aanbrengen van een nieuwe gietijzeren bovenas (van lang model, veel beter dan de toen aanwezige as passend bij een Noord-Hollandse binnenkruier), bovenwiel en roeden. Sindsdien draait de molen weer regelmatig. In 1999 werd ook een koningspil geplaatst.
In het kader van het grote project, waarbij alle Schermermolens weer maalvaardig werden gemaakt, werd Ondermolen O in 2004 geheel gecompleteerd met boven- en onderschijfloop, vijzelwiel en een houten vijzel. Deze molen, die tamelijk ver van de andere overgebleven molens van Schermerhorn gelegen is, kreeg een maalcircuit. De vijzelwaterloop van de in 1930 gesloopte ondermolen N dient hierbij als overstort.
aanvullingen
- toelichting naam
De molen wordt, ter onderscheiding van de - vroegere - buurmolens, aangeduid met een letter. De buurmolens mogen dan bijna alle verdwenen zijn, waardoor juist deze molen er wat eenzaam bij staat, maar de aanduiding is gebleven!
- trivia
Deze Schermermolen ligt relatief dicht bij de openbare weg. Toen de molen nog in bedrijf was, was hier, om zicht op de weg te houden en de molen op tijd te kunnen vangen als er paarden langskwamen (paarden zijn in de regel nogal schrikachtig bij malende molens), een spionnetje (kleine spiegel) aanwezig.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen