- naam
- Formerumermolen (Koffiemolen)
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- functie
- korenmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Draaivaardig (zie ook 'Geschiedenis')
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; café
- adres
-
Formerum 6
8894 KE Terschelling - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 06505
- oude dbnr.
- B68
- Meest recente aanpassing
- | Overig
Molen Formerumermolen (Koffiemolen), Formerum (Terschelling)
Formerum (Terschelling), Fryslân
b
locatie
- plaats
-
Formerum (Terschelling)
- gemeente
- Terschelling, Fryslân
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Terschelling, sectie I, nr. 2166
- geo positie
-
X: 149500, Y: 600306N: 53.38907, O: 5.30455
- biotoopwaarde
- 4 (aanvaardbaar)
- landschappelijke waarde
- Belangrijk
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Formerum 6
8894 KE Terschelling - molenaar
- Gosse van Dieren
- telefoon
-
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Het cafégedeelte is vaak open; de rest van de molen is op afspraak te bezichtigen.
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Formerumermolen (Koffiemolen) via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, stellingmolen
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Houten achtkant, gedekt met riet, met doorlopende stijlen, op acht gemetselde poeren.
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Eén koppel 16der en één koppel 15der kunststenen (incompleet); sleepluiwerk; restanten van een enkel pelwerk.
- versieringen
Zeer eenvoudige baard, wit geverfd, rood afgebiesd, zonder opschrift.
In het rietdek is het wapen van Terschelling met het jaartal '1876' aangebracht.- plaats bediening
- stellingmolen
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Neutenkruiwerk; 24 neuten. Kruilier
- vlucht
- 19,50 m.
- vang
- Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met duim; vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 61 kammen
Bovenbonkelaar 32 kammen, steek 10,4 cm.
Spoorwiel 86 kammen
Steenschijlopen 29 en 28 staven, steek 8,3 cm. Vm. pelschijfloop 19 staven
Overbrengingsverhouding maalwerk 1 : 5,85 en 5,65
Overbrengingsverhouding vm. pelwerk 1 : 8,63- hoogte
- van de stelling: 3,25 m.
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Straathof 280 buiten 2015 2015 buiten aanw. 19,50 Straathof 279 binnen 2014 2015 binnen aanw. 19,50 Derckx 365 buiten 1980 1981 buiten 2015 19,50 Derckx 366 binnen 1980 1981 binnen 2015 19,50 onbekend g.n. buiten ? buiten 1980 19,50 Pot ? binnen ? binnen 1980 19,50 - wiekverbeteringen
In september 1935 kreeg deze molen op de binnenroede het systeem Bilau. In 1949 werd dit gewijzigd in het systeem Fauël (fokwieken).
Toen beide roeden in 1980 werden vervangen, kregen deze weer Oud-Hollandse ophekking.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Sterkman & Zn, wed. A. 138 1861 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 35093
- inventarisnummer
- FR001
eigendom
- eigenaar
- V.O.F. de Koffiemolen O.G.
- eigendomsvorm
- Bedrijf
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Draaivaardig (zie ook 'Geschiedenis')
- bestemming
Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; café
- afkomstig van
- voorganger
- omwentelingen
- geschiedenis
-
In 1838 werd de molen voor Hendrik Stobbe gebouwd op de Dellewal te West-Terschelling; in 1876 volgde verplaatsing naar Formerum.
Volgens overlevering zou de molen gebouwd zijn uit 'gejut' hout, maar dat moet worden afgedaan als visserlatijn: dit achtkant is, met zijn doorlopende stijlen en vier bintlagen, goed en doordacht gemaakt.
In 1964 verkocht Jaap Bos de molen, toen al enige tijd buiten bedrijf, aan Jan van Dieren. Deze richtte de laagste verdieping in als koffiehuis maar liet het binnenwerk verder ongemoeid. Het bij de molen horende motorhok werd omgebouwd tot keuken en toilet; in 1966 werd er een schuurtje bij gebouwd. Sindsdien vervult de molen een niet onbelangrijke rol als horeca-object; gemalen hoeft er niet meer te worden, want er wordt op Terschelling toch geen graan meer verbouwd.
In 1980 werden beide roeden vervangen en werd de molen, die op dat moment een groot herstel toe was, weer draaivaardig gemaakt. Tot dan toe had de molen een zware, duidelijk ingekorte, binnenroede en een houten buitenroede gehad.
In april 2002 werden de toppen van de roeden vervangen (gelaste roeden hebben veel te lijden onder invloed van de zeelucht) en de staartbalk vernieuwd. In het voorjaar van 2015 kreeg de molen geheel nieuwe gelaste roeden.
Tal van details maken dit tot een interessante molen: niet alleen de opzet van het achtkant, ook zijn nog de kaapstanders aanwezig, waarmee lang geleden de steen- en pelspillen konden worden gelicht. Jan Sipkes Bos Jr. (bijgenaamd "Bosje") maakte vóór 1940 van één van de pelspillen een steenkraan.
Lang geleden was de molen voorzien van een Ruston dieselmotor met liggende cylinder. Nadat molenaar Jaap Bos in de jaren '50 een hamermolen aangeschaft had, is de oude motor door de plaatselijke oud-ijzerboer stukgeslagen en afgevoerd.
De kruilier is naar verluidt afkomstig van een verdwenen molen uit Harlingen (van De Bazuin?).
Dan toch wel iets zeer opmerkelijks voor een koren- en pelmolen: de vloer van de stellingzolder is geheel dicht, er is geen trap op de begane grond aanwezig en daar zijn ook geen luiluiken. Daar is dus uitsluitend de aparte buitentrap naar de stelling voor.
Die stelling zelf tenslotte ligt niet horizontaal, maar loopt duidelijk iets af, als een schip dat lichte slagzij maakt.
De molen draait zeer geregeld en is volgens mededeling zonder al te veel problemen ook maalvaardig te maken.
aanvullingen
- trivia
De uitlaatpijp van de Ruston-dieselmotor (zie 'Geschiedenis') wees schuin van de molen af. Kindervermaak was om tussen twee klappen van de cylinder een pet over de uitlaat te hangen, die dan tientallen meters het weiland in werd geblazen. Trouwens: als die motor draaide stonden in de huizen rond de molen alle kopjes in de kast te trillen!
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen