- naam
- Noordermolen
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de Groot-Limmerpolder; thans op vrijwillige basis
- adres
-
Hoogegeest 47
1921 CG Akersloot - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 00037
- oude dbnr.
- B625
- Meest recente aanpassing
- | Geschiedenis
Molen Noordermolen, Akersloot
Akersloot, Noord-Holland
b
locatie
- plaats
-
Akersloot
- gemeente
- Castricum, Noord-Holland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Akersloot, sectie I, nr. 121
- geo positie
-
X: 111149, Y: 510366N: 52.57912, O: 4.74027
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Bijzonder groot; geheel vrij in de wind en het zicht gelegen
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Hoogegeest 47
1921 CG Akersloot - molenaar
- M. Weel
- telefoon
- 0251-311813
-
- social media
- open voor publiek
- nee
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Noordermolen via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Eiken achtkant, gedekt met riet, op lage voet. De onderste ca. 2 meter gedekt met geverfde gepotdekselde planken.
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Houten vijzel, Ø 2,56 m.
Woning in de molen- versieringen
Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de tekst
'NOORDERMOLEN.' en daaronder, heel klein, '1589'- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 59 ijzeren rollen. Kruirad.
- vlucht
- 24,90 / 25,00 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
- overbrenging
Bovenwiel 52 kammen
Bovenbonkelaar 27 kammen, steek 16 cm.
Onderbonkelaar 40 kammen
Vijzelwiel 41 kammen, steek 14,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,88- hoogte
- wiekvorm
- Systeem Fauël met automatische remkleppen op beide roeden
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Vaags 72 buiten 2002 2002 buiten aanw. 25,00 Vaags 73 binnen 2002 2002 binnen aanw. 24,90 Burger g.n. buiten 1971 1971 buiten 2002 24,75 Burger g.n. binnen 1955 1955 binnen 2002 24,90 Pot 2445 binnen 1920 1920 binnen 1955 24,70 Pot 2351 buiten 1915 1915? buiten 1971 24,90 - bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Sterkman & Zn, wed. A. 367 1865 1865? aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 7089
- inventarisnummer
- NH092
eigendom
- eigendomsvorm
- Waterschap
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de Groot-Limmerpolder; thans op vrijwillige basis
- omwentelingen
- geschiedenis
-
De Noordermolen is een zeer waarschijnlijk in 1589 gebouwd, maar zijn geschiedenis is ouder: al kort voor 1544 was het gebied van deze polder van de Schermer afgekaad en onder bemaling gebracht. De Spaanse legerbenden die deze streken doortrokken om in 1573 Alkmaar te belegeren, hebben naast veel andere gebouwen ook de twee hier aanwezige molens vernield.
Nadat de uitwateringssluis na hun aftocht was herbouwd en de sluistochten waren verruimd, bleek toch weer behoefte aan bemaling. Bij besluit van 13 oktober 1588 verklaarden de Staten dat de oprichting van twee achtkante molens nodig was en dat hiervoor toestemming werd verleend.
Vrij spoedig hierna moet met de uitvoering van de plannen zijn begonnen. Al in het daarop volgende jaar werd te kennen gegeven dat de molens waren geplaatst en in de zomer van 1591 verzochten de molenmeesters van de twee poldermolens voor de polder van Limmen, Bakkum en Akersloot om de algemene rekening van de oprichting te mogen doen.
Na de droogmaking van de grote meren konden de beide molens als gevolg van de hieruit voortvloeiende hogere opmaling en de verminderde lozing van de sluis de polder op zeker moment niet meer voldoende op peil houden.
Bij octrooi van 14 maart 1651 werd daarom door de Staten vergunning verleend om nog een derde molen te bouwen. Evenwel zijn echter geen aanwijzingen dat deze derde molen ook inderdaad is gebouwd: op een in 1680 verschenen kaart staat hij in elk geval niet aangegeven.
Zo werd de polder bemalen door twee molens, De Noorder- en De Zuidermolen, welke laatste in 1863 nog met een scheprad werkte. Op de plaats van deze molen werd in 1879 een stoomvijzelgemaal gebouwd, dat in 1919 is geëlektrificeerd. Aldus kwam de Zuidermolen te vervallen. De Noordermolen bleef evenwel nog tientallen jaren in bedrijf.
De Noordermolen is inmiddels formeel buiten bedrijf, maar maalt nog regelmatig. Dat wil zeggen: in de zomer van 2010 was de vijzel in dusdanige staat, dat deze niet meer als maalvaardig te beschouwen was. In september 2012 is de vijzel uitgenomen en op de kant gezet. Het hout was slecht en door het lagere waterpeil kon niet genoeg water meer worden uitgeslagen. Afgesproken werd dat het nieuwe exemplaar 80 centimeter langer zou worden; de diameter bleef 250 centimeter. Eind 2014 is de geheel herstelde vijzel aangebracht, waarmee deze molen weer maalvaardig was. Let wel: dit is een viergangige vijzel, die - mits met voldoende tasting - enorm veel water kan verzetten.
Constructie
Het eiken achtkant staat op twee aan twee evenwijdig geplaatste penanten en is in de loop der tijd verstijfd met een extra veldkruis per veld. Opmerkelijk is dat de uiteinden van de oorspronkelijke veldkruisen in elkaar zijn gewerkt. Boventafelement, rolvloer, kuip en kap zijn al eens vernieuwd (eerste helft 19de eeuw?). Sporen van kruikrammen of een hangelier zijn niet te vinden. Hieruit mag worden afgeleid dat, bij de vernieuwing van de kap, de molen in een buitenkruier is veranderd en voorzien van een staart, waarmee de huidige verschijningsvorm werd verkregen.
In de jaren '70 en '80 van de 20ste eeuw was de molen uitgerust met een vangtrommel, dit op verzoek van toenmalig molenaar Kees Borst, wiens 'geboortemolen', de Zelden van Passe te Zoeterwoude, een vangtrommel heeft. Inmiddels is er weer een vangstok.
aanvullingen
- unieke eigenschap
De houten vijzel is zeer opmerkelijk: deze is breder dan lang en heeft vier gangen (i.p.v. de gebruikelijke twee of drie). Vermoedelijk geeft de Noordermolen dankzij deze vijzel het meeste water van alle Nederlandse poldermolens: bij stevige wind moet deze ver boven de 100 m3 per minuut uit kunnen komen.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen