Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Jesse Bergquist (18-03-2024)
Dinsdag en zaterdag 10.00 - 16.00 uur en op afspraak
Meelverkoop
Eén koppel 17der blauwe en één koppel 17der kunststenen (gatenstenen); elevator; klopbuil; sleepluiwerk
Zeer eenvoudige baard, op de koppen van de voeghouten aangebracht, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'Arend' en 'Anno 1811'
Achterop de kap een eenvoudige windwijzer in de vorm van een haan.
Bovenwiel 72 kammen
Bovenschijfloop 31 staven, 12,0 cm.
Spoorwiel 83 kammen
Steenschijflopen 28 staven, steek 9,3 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 6,88
| fabrikant | roenummer | positie bouw | fabricagejaar | jaar gestoken | positie | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Derckx | ✉︎ | 676 | buiten | 1991 | 1991 | buiten | aanw. | 26,10 |
Roede 1741, Pot
|
✉︎ | 1741 | binnen | 1895 | 1895 | binnen | aanw. | 25,85 |
Roede 1016, Pot
|
✉︎ | 1016 | buiten | 1876 | buiten | 1992 | 25,85 |
De buitenroede was van 1937 tot 1964 voorzien van het systeem Van Riet. Thans is die weer Oud-Hollands opgehekt. Al vóór 1964 had de binnenroede het systeem Fauël (fokwieken).
| fabrikant | asnummer | fabricagejaar | jaar gestoken | jaar verdwenen | lengte | |
|---|---|---|---|---|---|---|
As 175, Enthoven & Co, L.I.
|
✉︎ | 175 | 1857 | aanw. | 04,25 |
| fabrikant | motornr | type motor | brandstof | vermogen | bouwjaar | jaar geplaatst | jaar verdwenen | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Motor A815203, Brown, Boveri & Cie
|
✉︎ | A815203 | MQa 96 | 23 / 970 |
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
Het was Jacobus Aerden die het in 1811, juist toen de Nederlanden bezuiden de Waal bij het Napoleontische keizerrijk waren ingelijfd, aandurfde deze molen te laten bouwen. Of hem voor de naamgeving het veldteken van de nieuwe keizer voor ogen heeft gestaan is niet bekend. Molens moesten er intussen overal zijn maar in het voormalige Staats-Brabant - dat voor zijn welvaart (of wat daar voor doorging) niet zo afhankelijk van de handel was als de zeeprovincies - kreeg de landbouw in die periode van sterk toenemende verarming nieuwe impulsen, zeker bij de stijgende graanprijzen.
In 1825 brandde de molen uit maar werd nog datzelfde jaar geheel hersteld. Zo bleef hij tot 1914 in het bezit van de familie Aerden. Toen werd Jacobus Potters eigenaar; deze droeg De Arend datzelfde jaar over aan zijn zoon.
Nog altijd is de familie Potters eigenaar; in april 2012 kreeg de Stichting Wouwse Molen de Arend de molen in erfpacht.
De molen had op dat moment op diverse punten herstel nodig en de Stichting beijverde zich daar hard voor: zo was het dak van de ruimte die de molenberg vervangt lek en moest het metselwerk hoognodig worden hersteld en opnieuw gevoegd.
Begin oktober 2012 stond de molen met één roede: de binnenroede was gestreken maar bleek toch niet al te slecht: deze werd kort daarop, na reparatie, weer gestoken.
Nadat er binnen in de molen grondig was opgeruimd, is er in maart 2013 voor het eerst in jaren weer gemalen. In de loop van 2015 zijn de bedrijfsruimten om de molen gerestaureerd. Hierin zijn een meelwinkel en een (bescheiden) horecagelegenheid ondergebracht.
In september 2016 werden beide roeden kaalgezet en vervolgens gestreken: de geklonken binnenroede is daarna naar Limburg getransporteerd alwaar een gespecialiseerd bedrijf de klinknagels en het verroeste plaatwerk heeft hersteld. De gelaste roede is ter plaatse gerepareerd. Op 22 december dat jaar werden beide roeden weer gestoken. Inmiddels was ook het bovenwiel hersteld en voorzien van een nieuwe voering, zodat het vangen, dat hier al langere tijd als moeilijk gold, daarna veel beter ging.
De molen draait veelvuldig waarbij vaak wordt gemalen.
Niet helemaal duidelijk is, wanneer de huidige naam 'De Arend' in gebruik is gekomen. Op een ansichtkaart uit 1908 wordt gesproken van 'Aerden's molen'. De familie Aerden bleef tot 1914 hier eigenaar. Ten Bruggencate noemt in 1924 (bij inschrijving van deze molen in het archief van DHM) geen naam. Maar opvallend blijft dat 'Arend' bijna een anagram is van 'Aerden'.
Jesse Bergquist (2-6-2023)
