Molen Eendracht maakt Macht, Meterik

Meterik, Limburg
b

korte karakteristiek

naam
Eendracht maakt Macht
modeltype
Ronde molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Schadijkerweg 36
5964 NB Meterik
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Eendracht maakt Macht via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00224
oude dbnr.
B445
Meest recente aanpassing
| Verwijzingen
media-bestand
Molen 00224 Eendracht maakt Macht (Meterik)
Ton Slings (15-5-2011).

locatie

plaats
Meterik
plaatsaanduiding
gemeente
Horst aan de Maas, Limburg
kadastrale aanduiding
Gemeente Horst, sectie O, nr. 367
geo positie
X: 199059, Y: 385728
N: 51.45890, O: 6.02116
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Schadijkerweg 36
5964 NB Meterik
molenaar
Michiel Baltussen / Thijs van Rens / Sef Oxley
telefoon
077-398 2611 (Thijs v. Rens)
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 13.30 - 17.00 uur en op afspraak.
Meelverkoop zaterdag 14.00 - 16.00 uur.

toegangsprijzen
winkelinformatie

Meelverkoop

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
bijzonderheden

Schoolbezoek na overleg via de email

constructie

modeltype
Ronde molen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der kunststenen; één koppel 17der zelfscherpende stenen (buiten gebruik); sleepluiwerk. In de onderbouw een klein elektrisch aangedreven koppel stenen met buil.

versieringen

Eenvoudige baard, op de koppen van de voeghouten aangebracht, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met de jaartallen '1798' en '1899' en daarboven 'Eendracht maakt macht'.

Fraaie achterbaard, afkomstig van de oorspronkelijke molen uit de omgeving van Nieuwkoop. Daar was deze baard echter aan de voorzijde aangebracht!

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
vlucht
26,00 m.
vang
Losse Vlaamse blokvang uit vier stukken; vangbalk met haak; vangtrommel;
overbrenging

Bovenwiel 71 kammen
Bovenschijfloop 37 staven
Spoorwiel 114 kammen
Steenschijfloop 36 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 6,08

hoogte
wiekvorm
Systeem Van Bussel met neusremkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 869 buiten 1997 1998 buiten aanw. 26,00
Derckx ✉︎ 870 binnen 1997 1998 binnen aanw. 26,00
Pot ✉︎ ? binnen ? binnen 1998 26,00
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 1998 26,00
wiekverbeteringen

In 1950 kreeg deze molen op beide roeden het systeem Van Bussel. Later zijn vier neusremkleppen aangebracht.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 226, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ 226 1859 1899> aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
J. Wijnhoven, Venray (1899)
omwentelingen
geschiedenis

De ingezetenen van het afgelegen buurtschap Meterik, voornamelijk bestaande uit boeren en landarbeiders, voerden kort voor de eeuwwisseling actie voor een eigen kerkgebouw en een geestelijke. ledere zondag moesten zij de lange weg naar Horst afleggen voor het bijwonen van de mis. Vooral 's winters was dit moeilijk. Datzelfde gold het te malen goed: men moest regelmatig de lange weg naar een van de Horster molens afleggen, tenzij de molenaars daar het maalgoed haalden en thuisbrachten. Maar dat laatste verhoogde weer het maalloon.
Een eigen molen zou zowel in de eigen behoefte als in het onderhoud van de geestelijke (een rector) kunnen voorzien, zo redeneerde men. De inwoners van Meterik wisten in korte tijd geld bijeen te brengen, zodat in 1898 met de bouw van kerk én molen kon worden begonnen. 

Eind 1899 leverde Jan Wijnhoven uit Venray de forse windmolen, die de naam Eendracht maakt Macht kreeg, op, daarna werd met de woning voor de rector begonnen.
De molen is gebouwd op een perceel bouwland dat toen eigendom was van Jan Drabbels, particulier landmeter en landbouwer van beroep en één van de voorvechters van de Meterikse Boerenbond. Ook de windmolen met aanhorigheden stond op zijn naam, waaruit mag worden afgeleid dat hij het meeste geld beschikbaar stelde (of de overige deelnemers heeft uitgekocht).

Alles in deze molen is zwaar en solide uitgevoerd. Onder de steenzolder liggen acht zware houten balken. De molenas is tamelijk kort en waarschijnlijk later gelegd, waarvoor een tweede penbalk tussen de voeghouten werd aangebracht. De koning is langer dan gewoonlijk en loopt door tot op de vloer van de steenzolder, hetgeen in verband met overkruien tot problemen zou kunnen leiden.
Voor de bouw zijn onderdelen van een Zuid-Hollandse molen gebruikt, die uit 1798 dateerde, een jaartal dat de baard van de Meterikse molen vermeldt. Zeer waarschijnlijk gaat hem om een molen uit een viergang van de Nieuwkoopse Droogmakerij, men denkt bovenmolen nr. 2 van de 2e gang te Korteraar. In 1896 werd een grote groep molens uit deze polder voor afbraak te koop gezet. Deze molens hadden een vlucht van 28 meter, in Meterik heeft men vele jaren met ingekorte Potroeden gemalen.

In 1901 werd aan de linkerzijde van de inrit een aanbouw met toog of kazemat in de molenberg gebouwd, waarin een stoomlocomobiel werd geplaatst, die een maalstoel onderin de molen aandreef.
Jan Drabbels verkocht de wind-en stoomgraanmolen in 1906 voor ƒ 6000,-- aan 'Eendracht maakt Macht, Coöperatieve Vereeniging tot exploitatie van den wind-en stoomgraanmolen Horst aan de Meterik'. Ten behoeve van de molenaar werd in 1909 aan de linkerzijde van het molenerf een woning met schuur gebouwd. Die schuur sloot weer aan op de machinekamer waar de locomobiel stond. Het volgende jaar bouwde men een pakhuis naast.

De molen werd tot het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog gebruikt. In 1944 werd de molen eigendom van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB), afdeling Meterik, en liep in dat jaar zware oorlogsschade op.
In 1949-1950 werd de molen gerestaureerd en voorzien van Van Bussel-stroomlijnwieken. Op 24 juni 1950 werd hij met een groots feest weer in bedrijf gesteld. Helaas duurde de opleving maar kort: nog één jaar werd de molen door molenaar Hermans gebruikt en daarna definitief door de LLTB stilgezet. 

In 1962 vond een nieuwe restauratie plaats. De algemene situatie verbeterde echter bepaald niet: de molen diende als stal en men kon de schapen tot op de maalzolder aantreffen. De verloedering (en vervuiling) was aanzienlijk.
Om de molen voor afbraak te behoeden, besloot de gemeente Horst in 1975 de molen over te nemen. Nog datzelfde jaar voerde de firma Adriaens een herstelbeurt uit: naast het bestaande koppel zelfscherpende 17der stenen, fabrikaat Francois Jansen in Visé (B.), werd een nieuw koppel kunststenen van de firma Kees uit Leende gelegd.

In 1994 ging de molen over naar de stichting Molen Eendracht maakt Macht. De molen is geregeld in bedrijf waarbij ook wordt gemalen, dit dankzij maalgoed van o.a. de LLTB, particulieren en een nabij gelegen meelfabriek.

 

aanvullingen

toelichting naam

Ongetwijfeld slaat "Eendracht maakt Macht" op de samenwerking en veerkracht die het buurtschap Meterik toonde om een molen én een kerk te realiseren.

literatuur

Toon van As, De Eendracht maat Macht in Meterik opnieuw gevoegd, in: Molenwereld 2 (2003), pp. 50 - 52.

foto's

foto's