Molen De Fortuin, Hattem

Hattem, Gelderland
b

korte karakteristiek

naam
De Fortuin
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1852 / 1970
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Molenbelt 5
8051 EV Hattem
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01836
oude dbnr.
B222
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01836 De Fortuin (Hattem)
Bob Siemonsma (4-3-2019)
De foto is gemaakt kort nadat De Fortuin voorzien is van een nieuw gevlucht met Van Busselneuzen.

locatie

plaats
Hattem
gemeente
Hattem, Gelderland
streek
Veluwe
kadastrale aanduiding
Gemeente Hattem, sectie E, nr. 1714
geo positie
X: 201156, Y: 498840
N: 52.47534, O: 6.06655
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Molenbelt 5
8051 EV Hattem
molenaar
Theo Friesema / Henk Lollinga / Hans de Weerd / Matthieu Stroobach / Harry Rouwenhorst / Geert Jonker / Jeanette Fokkinga
telefoon
06-23245758
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
Iedere zaterdagmiddag van 13.30 tot 16.30 uur.
toegangsprijzen
Vrijwillige gift
winkelinformatie
Verschillende bakmixen en op de molen gemalen volkorenmeel.
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen
Bijdrage school/ groepsbezoek: € 30,--. Maximaal 20 personen.
bijzonderheden
Bruidsreportages maken op afspraak.
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Fortuin via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met horizontale planken (zwart geverfd, wit afgebiesd) op stenen onderbouw
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Twee koppel 16der kunststenen; sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige baard, wit geverfd, donkergroen afgebiesd, met het opschrift 'De Fortuin'

Gevelsteen in de onderbouw met het volgende opschrift:
De eerste steen is gelegd door
Klaas Blom
Klaas Blomzn.
1852

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Neutenkruiwerk; kruihaspel
vlucht
21,48 m.
vang
Vaste Vlaamse blokvang uit zes stukken; vangbalk met haak; vangstok; pal
overbrenging

Bovenwiel 48 kammen
Bovenbonkelaar 22 kammen
Spoorwiel 86 kammen
Steenschijflopen 28 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 6,70

hoogte
van de stelling: 5,20 m.
wiekvorm
Systeem van Bussel met neusremkleppen op beide roeden.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Vaags ✉︎ 433 buiten 2018 2019 buiten aanw. 21,48
Vaags ✉︎ 434 binnen 2018 2019 binnen aanw. 21,48
Derckx ✉︎ 30 buiten 1969 1971 buiten 2019 21,00
Derckx ✉︎ 31 binnen 1969 1971 binnen 2019 21,00
Fransen ✉︎ g.n. buiten 1922 1948 buiten 1967 21,00
onbekend ✉︎ ? binnen ? 1942 binnen 1967 21,00
wiekverbeteringen

In 1942 kreeg deze molen een andere - tweedehands - roede en daarna op alle vier de enden het systeem Van Bussel.
Bij de grote restauratie van 1970/'71 werden de nieuwe roeden Oud-Hollands opgehekt.
Bij het vervangen van de roeden, begin 2019, is opnieuw gekozen voor het systeem Van Bussel, nu met neusremkleppen op de vier enden.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., Kon.Ned.Grofsmederij
Kon.Ned.Grofsmederij
✉︎ g.n. 1898 aanw. 04,25
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

omwentelingen
geschiedenis

Eén van de opvallende kenmerken uit Hattems stadssilhouet is molen De Fortuin, sierlijk gelegen tegen de vroegere stadsmuur in de noordwesthoek van de stad.

De molen heeft een veel rijkere historie dan het jaartal 1852 in de gevelsteen doet vermoeden: de bouw was ter vervanging van een standerdmolen die in 1808 is omgewaaid.
Het achtkant heeft zeer lange stijlen die op de eerste zolder (de zolder onder de stellingzolder) beginnen, wat doet denken aan Groningen (bijv. Winsum, of Lattrop, gewezen Groninger).
Vermoedelijk is in 1816 deze molen gebouwd als lage stellingmolen zonder ondertafelement met doorgaande stijlen die op lage poeren stonden. In 1852 is een stenen onderbouw tot stand gekomen waarvan de bovenste helft om de achtkantstijlen is heengemetseld.
Niet duidelijk is vooralsnog, wat zich tussen 1808 en 1816 heeft afgespeeld.

 

In 1942 volgde een forse opknapbeurt, waarbij onder meer een andere (tweedehands) roede werd gestoken. Het wiekenkruis werd vervolgens voorzien van het systeem Van Bussel.

Niet bekend is, wanneer de molen als maalwerktuig buiten bedrijf kwam. Hoe dan ook stond de molen er eind jaren '60 van de 20ste eeuw zeer slecht bij: zo was de stelling allang verdwenen en had men de roeden in 1967 gestreken.

Een grote restauratie in 1970/'71 redde de molen. Sindsdien is er regelmatig gedraaid, in een latere fase werd ook het binnenwerk maalvaardig gemaakt.

 

In september 2017 moest de molen worden stilgezet: beide Derckx-roeden, die inmiddels de 50 jaar naderden, bleken in slechte staat. Nieuwe zijn in de zomer van 2018 besteld en waren november 2018 gereed.
Begin februari 2019 heeft men de oude roeden kaalgezet. Op 12 februari zijn de oude roeden gestreken en de nieuwe meteen gestoken.

In januari 2022 startte men met een flinke klus: vervanging van de ruim 50 jaar oude stelling.

Zeer opmerkelijk aan deze molen is de grote kromme houten springbeugel, die hier tussen de voeghouten (en dus niet op de penbalk) is aangebracht.
In dit verband valt dan de eenvoudige, van een ronde metalen buis gemaakte, vangstok ook op.

 

aanvullingen

unieke eigenschap

De grote kromme houten springbeugel, tussen de voeghouten aangebracht, is als zodanig nog nergens aangetroffen (toch?). 

foto's

foto's