Molen De Broekdijk (of: De Broekdijkmolen), Warmond

Warmond, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Broekdijk (of: De Broekdijkmolen)
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Broek en Simontjes (resterend gedeelte), thans op vrijwillige basis

adres
Broekpolder 1
2361 PA Warmond
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
12198
oude dbnr.
B1128
Meest recente aanpassing
| Aanvullingen
media-bestand
Molen 12198 De Broekdijk (of: De Broekdijkmolen) (Warmond)
Frank Hendriks (7-9-2018)

locatie

plaats
Warmond
gemeente
Teylingen, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Warmond, sectie C, nr. 616
geo positie
X: 95258, Y: 466749
N: 52.18564, O: 4.51361
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Tamelijk groot maar wordt met name uit noordelijke richtingen beperkt door beplantingen.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Broekpolder 1
2361 PA Warmond
molenaar
Ben Hoogduin / Klaas Wassens
telefoon
06-24216593
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Broekdijk (of: De Broekdijkmolen) via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van 2,30 m.
kap
Gedekt met riet
inrichting

Houten scheprad in de molen Ø 5,15 m.; breed 0,36 m. op gietijzeren wateras.
Geen woning in de molen.

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met tussen de koppen van voeghouten en steunder de jaartallen '1840' en '1862'. Daaronder 'De Broekdijk' en het jaartal '1976'.

Rechts van de noordelijke toegangsdeur een kleine steen met de tekst:
'De eerste steen gelegd
door S.J. Oudshoorn
den 10. july 1840'.

Op het oostelijke veld van de stenen onderbouw een zwart kruis op een witte achtergrond.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 42 houten rollen. Kruirad.
vlucht
23,10 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 49 kammen
Bovenschijfloop 25 staven, steek 14,8 cm.
Onderschijfloop 23 staven
Onderwiel 83 kammen, steek 14,4 cm.
Overbrengingsverhouding 1,84 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 149 buiten 1975 1975 buiten aanw. 23,10
Derckx ✉︎ 150 binnen 1975 1975 binnen aanw. 23,10
wiekverbeteringen
Bij de herbouw van 1975 kreeg deze molen geen wiekverbetering meer.
De verbrande voorganger had op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken) met - opmerkelijk - slechts één tussenzoomlat.
bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1382 1891 1975 aanw. 04,45
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ ? ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
Stenen onderbouw 1840; achtkant (van elders) 1862. Hier samengevoegd in 1974.
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Broek en Simontjes (resterend gedeelte), thans op vrijwillige basis

molenmaker
?? (1840) Fa. Verbij, Hoogmade (1976)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Rijnlandse Molenstichting is eigenaar sinds 1986; daarvoor was dat het waterschap De Oude Veenen sinds 1979, daarvoor de polder Broek en Simontjes vanaf 1840.

geschiedenis

De polder Broek en Simontjes is gevormd uit de in 1625 gestichte Broekpolder en de al vóór 1625 bestaande Simontjespolder. Wanneer beide polders verenigd werden, is niet duidelijk: in 1640 is er nog sprake van afzonderlijke besturen, later niet meer. Hoewel in consenten van dijkgraaf en hoogheemraden van Rijnland uit 1664 en 1675 nog steeds over de Broekpolder gesproken wordt, mag men aannemen dat beide polders inmiddels verenigd waren.
 
Tot 1840 werd de polder bemalen door de in 1625 bij de stichting van de Broekpolder geplaatste wipmolen. Deze sloeg het water via een sloot tussen het land van twee ingelanden uit op de Groote Sloot. In de zomer van 1839 werd besloten deze molen, die toen ingrijpend moest worden hersteld, niet meer te repareren maar op een andere plaats een nieuwe molen te bouwen.
In november 1839 werd de bouw van een achtkante houten schepradmolen op een stenen fundament aanbesteed. In december 1840 was het werk klaar: men had een tocht gegraven om het water naar de nieuwe molen toe te kunnen leiden en de oude wipmolen voor afbraak verkocht.

Op 25 oktober 1927 verspeelde die molen as en roeden maar werd direct daarna hersteld door J.W. Dekker, molenmaker te Hazerswoude. Daarna ging het goed, tot de beruchte storm van 12/13 november 1972: de molen sloeg op hol, werd met grote moeite tot stilstand gebracht, maar brandde in de nacht daarop alsnog af, vermoedelijk als gevolg van heetgelopen lagers en vang. Overgebleven waren eigenlijk alleen de veldmuren en de gietijzeren wateras. 

De molen werd herbouwd: het huidige achtkant is afkomstig uit de Waarderpolder bij Haarlem; daar kon de in 1862 gebouwde en in 1919 onttakelde molenromp van "De Jonge Willem" vanwege uitbreiding op een industrieterrein niet gehandhaafd blijven. De gemeente Haarlem stelde het achtkant kosteloos beschikbaar; het werd in zijn geheel, mét rietbedekking, per schuit naar Warmond vervoerd en bleek zeer goed op de gemetselde onderbouw van de Broekdijk te passen. Dit laatste vond plaats op 5 augustus 1974.

Nieuwe kap en roeden volgden in 1975, in 1976 werd het gaandewerk aangebracht en de molen maalvaardig gemaak met, opmerkelijk, een houten scheprad. De officiële ingebruikname vond plaats op 28 oktober 1977. De Rijnlandse Molenstichting, toentertijd nog geen eigenaar, heeft deze herbouw administratief en technisch begeleid.

Van de oorspronkelijke polder Broek en Simontjes (destijds ca. 255 ha.) is vanaf ca. 1970 door ontpoldering als gevolg van de Merenwijk, de noordelijkste stadswijk van Leiden, niet veel overgebleven: de te bemalen oppervlakte bedraagt thans ca. 50 ha; de opvoerhoogte is 1,45 m.
De molen is gelegen aan de zuidzijde van de Grote Sloot, ca. 1,5 kilometer ten zuidoosten van Warmond en 'over land' het makkelijkst bereikbaar via het grondgebied van Leiden.

Eind 2017 begon molenmakerij Verbij met een stevige klus: een nieuw houten scheprad met daarbij het geheel verkammen van het onderwiel en nieuwe staven in het onderschijfloop. De wervel onder de koningspil werd verbeterd om de molen snel in en uit het werk te kunnen zetten: in de praktijk is deze molen, vanwege het klein geworden te bemalen oppervlak, snel 'uitgemalen'.

aanvullingen

literatuur

Andries Veloo, 'Ben Hoogduin en de Broekdijkmolen', in: Molenwereld 187 (2014) 433 - 437.

foto's

foto's