Molen Achtkante Molen, Streefkerk

Streefkerk, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Achtkante Molen
modeltype
Kantige molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. Bemalen van de polder Streefkerk en Kortenbroek (1e trap), thans buiten bedrijf. Bezoekersmolen.

adres
Beneden Tiendweg 3
2959 BA Streefkerk
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01494
oude dbnr.
B1117
Meest recente aanpassing
| Streek
media-bestand
Molen 01494 Achtkante Molen (Streefkerk)
Willem Jans (8-3-2008)

locatie

plaats
Streefkerk
gemeente
Molenlanden, Zuid-Holland
streek
Alblasserwaard
kadastrale aanduiding
Gemeente Streefkerk, sectie A, nr. 3092
geo positie
X: 110132, Y: 434220
N: 51.89469, O: 4.73536
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Beneden Tiendweg 3
2959 BA Streefkerk
molenaar
Marcel Korevaar / Marc Polderman / Marc Dwarswaard / Martin Hoek / Cees Noorlander bij toerbeurt
telefoon
0184-661473
e-mail

open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel donderdag, vrijdag en zaterdag 10.00 - 16.00 uur.
Groepen kunnen op afspraak ook op andere dagen terecht (zie de website van de SIMAV)

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Achtkante Molen via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Kantige molen, grondzeiler
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Houten achtkant, gedekt met riet, op hoge gemetselde voet
kap
Gedekt met riet
inrichting

IJzeren scheprad in de molen, Ø 5,92 m.; breed 0,47 m.
Woning in de molen (in gebruik als bezoekerscentrum).

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met het opschrift "ANNO" "1761". 

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 47 (meest) ijzeren rollen. Kruirad met hoge bank.
vlucht
26,40 / 26,50 m.
vang
Vlaamse vang; 4 vaste stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 54 kammen
Bovenschijfloop 32 staven, steek 15,3 cm.
Onderschijfloop 28 staven
Onderwiel 89 kammen, steek 16,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1,88 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 109, Beijk
Beijk
✉︎ 109 binnen 2023 2024 binnen aanw. 26,40
media-bestand
Roede 110, Beijk
Beijk
✉︎ 110 buiten 2023 2024 buiten aanw. 26,50
media-bestand
Roede 205, Bremer
Bremer
✉︎ 205 buiten 1974 1974 buiten 2024 26,40
Iperen, van ✉︎ 1 binnen 1971? 1971 binnen 2024 26,40
Pot ✉︎ 1945 buiten 1903 1903? buiten 1974? 26,50
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., NSBM Fyenoord
NSBM Fyenoord
✉︎ g.n. 1840< ? aanw. 03,87
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 583, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ 583 1871 1871 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
blijkens baard
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. Bemalen van de polder Streefkerk en Kortenbroek (1e trap), thans buiten bedrijf. Bezoekersmolen.

molenmaker
Fa. van Beek, Rijnsaterwoude (1970/71)
omwentelingen
eigendomshistorie

De SIMAV is eigenaar sinds 1957, daarvoor was dat de polder Streefkerk & Kortenbroek.

geschiedenis

Deze molen moet hier al sinds 1761 staan: dat jaar staat vanouds op de baard én op de sluitsteen van de toog boven de achtergoot. Maar 10 jaar eerder, 1751, had deze polder al een achtkante molen! Mogelijk is die molen in 1760 of '61 afgebrand, waarna een nieuwe molen moest worden gebouwd. Óf deze molen is in 1761 naar de huidige locatie verplaatst waarvoor toen een nieuwe fundering met waterlopen moest worden gemetseld. Ongetwijfeld heeft deze achtkante molen (of molens) een wipmolen als voorganger gehad. 

In 1872 werd een oude houten wateras van de molen vermaakt tot een mantelstijl en scherf voor een ondertafelement voor de Oude Weteringmolen. In 1873 werd de kap van de molen ingekort, waarschijnlijk zowel aan de voor- als aan de achterzijde. Wat de aanleiding hiertoe was, is niet duidelijk. Misschien maakten ingerotte koppen van de voeghouten een en ander noodzakelijk. Door het inkorten kregen het voor- en achterkeuvelens een plaats dichter bij het middelpunt van de molen. Gelijktijdig werden slagstukken aangebracht tussen overring en voeghouten.

In 1951 werd deze molen, met de vier wipmolens uit de getrapte bemaling, buiten bedrijf gesteld. Daarna volgde een periode van stilstand en (tenslotte intens) verval. 
Van deze onderhand danig verminkte molengroep was de Achtkante Molen er rond 1970 het minst slecht aan toe en werd als eerste gerestaureerd. Molenmakerij Van Beek uit Rijnsaterwoude voerde dit werk in 1970/71 uit: een groot deel van de kap werd vernieuwd, alsmede het riet op kap en romp. Ook het wiekenkruis werd nieuw en de staart onderging ingrijpend herstel. 
Op 18 mei 1972 verrichte burgemeester A.D. Viezee van Streefkerk de officiële ingebruikname. De totale kosten hadden ƒ 93.342,-- bedragen.
Hierna stelde men deze molen weer geregeld in bedrijf, daarnaast werd de molen verhuurd als weekendverblijf. 

In 2022 nam men deze molen grondig onderhanden met een speciaal doel: de molen ging dienen als bezoekersmolen en daartoe wilde men het interieur zoveel mogelijk terugrestaureren naar vroeger tijden. Daartoe moest veel timmer- en schilderwerk worden verzet. Op 20 mei 2023 nam men de Achtkante Molen in zijn nieuwe functie officieel in gebruik. 
Niet veel later werd besloten, beide inmiddels ruim 50 jaar oude gelaste roeden te vervangen. Op 16 februari 2024 gingen de oude eruit en werden de nieuwe gestoken. In de loop van maart leverde Arie Willem van der Wal het werk op. 

Molenaars op deze molen:
Dirk Hoogendoorn (1808 - 1809)
.....
Jan van Dulst (1819 - 1853/54)
Arie van Dulst (1853/54 - ?)
Mijndert van Dulst (? - 1932)
Cornelis Noorlander (1932 - 1952)
Noorlander werd daarna machinist van de polder.

Een technisch detail:
De bovenas, waarop geen fabricagegegevens vermeld staan, is inmiddels min of meer thuisgebracht als een zeer vroege Fyenoord-as. Deze moet tussen 1837 en 1840 gegoten zijn. 
Evenwel is deze as waarschijnlijk niet origineel voor deze molen geleverd, maar een sloop-as. Uit de polderrekeningen rond 1840 blijkt namelijk geen aanschaf van een bovenas. 

Een uitvoeriger toelichting over opkomst, bloei, (bijna) ondergang en gedeeltelijke rehabilitatie van de molengroep van Streefkerk is te vinden in het record van de Kleine Molen. 

 

bronnen

- Onderzoek polderarchief door Jan de Witte (2024).
- Erfgoedhuis Zuid-Holland, "Onderzoek naar de erven van molen van SIMAV; Kleine Molen, Achtkante molen, Oude Weteringmolen, Hoge Tiendwegse molen en Sluismolen te Streefkerk", Delft 2020

aanvullingen

toelichting naam

De naam is simpelweg ter onderscheiding van de vier wipmolens van dezelfde polder. Ongetwijfeld heeft deze molen een wipmolen als voorganger gehad. Hetzelfde gebeurde, inclusief de naamgeving, in het nabijgelegen Groot Ammers.

foto's

foto's