Molen Broekmolen, Streefkerk

Streefkerk, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Broekmolen
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de afdeling Kortenbroek van de polder Streefkerk en Kortenbroek, thans op vrijwillige basis; woning

adres
Achterdijk 1
2959 LC Streefkerk
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Broekmolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01496
oude dbnr.
B1116
Meest recente aanpassing
| Roede(n)
media-bestand
Molen 01496 Broekmolen (Streefkerk)
Hans de Kroon (2001)

locatie

plaats
Streefkerk
plaatsaanduiding
gemeente
Molenlanden, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Streefkerk, sectie A, nr. 2054
geo positie
X: 110675, Y: 432851
N: 51.88243, O: 4.74343
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Achterdijk 1
2959 LC Streefkerk
molenaar
Emile Noothout
telefoon
SIMAV 0184-681178
website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel zaterdag en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren gedekt met riet
kap
Bovenhuis zwart geteerd; kap gedekt met gepotdekselde planken
inrichting

Open ijzeren scheprad buiten de molen, Ø 5,50 m.; breed 0,46 m.
Woning in de molen

versieringen

Bovenhuis en wiekenkruis van deze molen zijn geheel vrijwel geteerd, met als opvallende accenten de witte borstnaald en consoles.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruirad
vlucht
25,00 m.
vang
Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met haak; evenaar.
overbrenging

Bovenwiel 68 kammen
Bovenschijfloop 35 staven, steek 12,8 cm.
Onderschijfloop 23 staven
Onderwiel 94 kammen, steek 15,4 cm.
Overbrengingsverhouding 2,10 : 1

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 350 binnen 2021 2022 binnen aanw. 25,25
Straathof ✉︎ 351 buiten 2021 2022 buiten aanw. 25,25
media-bestand
Roede 408, Derckx
Derckx
✉︎ 408 buiten 1981 1981 buiten 2021 25,00
media-bestand
Roede 409, Derckx
Derckx
✉︎ 409 binnen 1981 1981 binnen 2021 24,80
Pot ✉︎ 1087 buiten 1877 1877? buiten 1981 24,40
Pannevis ✉︎ g.n. binnen ? binnen 1981 24,40
wiekverbeteringen

Deze molen kreeg in 1948, als eerste poldermolen in Nederland, op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken). In eerste instantie waren dat vaste fokken, later kwamen er steekborden.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As ?, Sterkman & Zn, wed. A.
Sterkman & Zn, wed. A.
✉︎ ? 1864 1864? aanw. 05,58
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de afdeling Kortenbroek van de polder Streefkerk en Kortenbroek, thans op vrijwillige basis; woning

molenmaker
Fa. De Gelder (2011)
omwentelingen
eigendomshistorie

De SIMAV is eigenaar sinds 1-02-2008; daarvoor was dat het Waterschap Rivierenland vanaf 2005. 

geschiedenis

Op de plaats van de huidige molen stond vóór 1581 al een molen. In een resolutie uit dat jaar, handelend over de schouw van het waterschap Streefkerk en Kortenbroek, is al sprake van ‘de Broeckmolen’.
Deze molen bemaalde alleen het gedeelte Kortenbroek van de polder Streefkerk en waterde uit op de lage boezem van de Nederwaard (het andere, veel grotere, deel van de polder werd bemalen door vijf molens, die in twee trappen via een hoge boezem zijn water loosde op de Lek).

In 1948 kreeg deze molen het toen vrijwel nieuwe systeem Fauël, beter bekend geworden als de fokwiek en er gebeurde nog iets: zowel vóór als na het aanbrengen van de fokken heeft men uitvoerige metingen verricht omtrent de effecten van dit systeem. Uit dit onderzoek bleek dat deze molen dankzij de fokken bij aanzienlijk minder wind al kon malen.

Na de buitengebruikstelling in 1957 werd de polder verplicht de Broekmolen in maalvaardige staat te houden en zo ontsnapte deze molen aan wat de andere vijf molens van diezelfde polder moesten ondergaan: intens verval en (in twee gevallen) brand.
De Broekmolen bleef na 1957 veelvuldig in bedrijf al was dat, toentertijd feitelijk nog niet bekend, op vrijwillige basis. 

In november 2008 werd de molen stilgezet vanwege de algeheel slechte staat van het bovenhuis: dit diende vrijwel geheel te worden vernieuwd. De Broekmolen moest vervolgens enige tijd wachten op herstel.
In mei 2010 werd met deze grote klus begonnen. Omdat het oude bovenhuis niet in zijn geheel over de weg mocht worden vervoerd werd dit, nadat de roeden waren gestreken, ter plekke uit elkaar gehaald. Dit gebeurde voornamelijk op 24 juni 2010. 
Bij demontage bleek de constructie zonder meer slecht: het verbod om dit bovenhuis in zijn geheel over de weg te vervoeren was dan ook helemaal terecht! In de werkplaats van de fa. De Gelder werd vervolgens, met behoud van enige oude delen, een nieuw en hecht bovenhuis gemaakt. 
In de zeer vroege ochtend van 14 oktober 2011 werd dit, tegelijk met het eveneens vernieuwde bovenhuis van de Wingerdse molen te Bleskensgraaf, op transport gezet. Nadat eerst het bovenhuis was geplaatst, volgde het steken van de roeden. Sinds deze grote restauratie is de molen weer regelmatig in bedrijf.

In augustus 2012 werd de molen opnieuw stilgezet omdat de ondertoren moest worden gerestaureerd. Bij dit werk heeft men ook de originele kleurstelling van de vroegere woning zeer zorgvuldig gereconstrueerd. Dit werk werd voltooid in februari 2013. 

De broers Cor en Jan Noorlander, die deze molen vele jaren lieten malen, beëindigden in december 2013 hun werkzaamheden vanwege gevorderde leeftijd.

Een paar opmerkingen over de constructie: in de zijbinten van dit bovenhuis is een opvallende fout gemaakt: de twee paren achterste steekbanden zijn 'trekkend' in plaats van 'stekend' geplaatst.
De twee onderste kapdelen zijn genageld op een plank, rustend op een vijftal klossen die zijn aangebracht langs de buitenzijde van de daklijsten. Bij de overige wipmolens van deze polder komt (en kwam) deze constructiemethode ook voor, evenals (tot 1979) bij de Achterlandse Molen van de polder Liesveld.

In oktober 2021 streek men beide roeden met de bedoeling, deze op zeer korte termijn te vervangen door nieuwe. Deze waren op dat moment al in productie. De nieuwe roeden werden in 2022 gestoken. 

aanvullingen

toelichting naam

De aanduiding 'Broekmolen' is al in gebruik sinds de 16e eeuw (zie ook 'Geschiedenis'). 

foto's

foto's