- naam
- Broekmolen
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de afdeling Kortenbroek van de polder Streefkerk en Kortenbroek, thans op vrijwillige basis; woning
- adres
-
Achterdijk 1
2959 LC Streefkerk - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 01496
- oude dbnr.
- B1116
- Meest recente aanpassing
- | Streek
Molen Broekmolen, Streefkerk
Streefkerk, Zuid-Holland
b
locatie
- plaats
-
Streefkerk
- gemeente
- Molenlanden, Zuid-Holland
- streek
- Alblasserwaard
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Streefkerk, sectie A, nr. 2054
- geo positie
-
X: 110675, Y: 432851N: 51.88243, O: 4.74343
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Bijzonder groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Achterdijk 1
2959 LC Streefkerk - molenaar
- Emile Noothout
- telefoon
- SIMAV 0184-681178
-
molenstichting@simav.nl
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
In de regel zaterdag en op afspraak
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Broekmolen via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Wipmolen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Ondertoren gedekt met riet
- kap
- Bovenhuis zwart geteerd; kap gedekt met gepotdekselde planken
- inrichting
Open ijzeren scheprad buiten de molen, Ø 5,50 m.; breed 0,46 m.
Woning in de molen- versieringen
Bovenhuis en wiekenkruis van deze molen zijn geheel vrijwel geteerd, met als opvallende accenten de witte borstnaald en consoles.
- plaats bediening
- grondzeiler
- plaats kruiwerk
- middenkruier
- kruiwerk
- Zetelkruiwerk; kruirad
- vlucht
- 25,25 m.
- vang
- Vlaamse vang; 5 vaste stukken. Vangbalk met haak; evenaar.
- overbrenging
Bovenwiel 68 kammen
Bovenschijfloop 35 staven, steek 12,8 cm.
Onderschijfloop 23 staven
Onderwiel 94 kammen, steek 15,4 cm.
Overbrengingsverhouding 2,10 : 1- hoogte
- wiekvorm
- Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Straathof 350 binnen 2021 2022 binnen aanw. 25,25 Straathof 351 buiten 2021 2022 buiten aanw. 25,25 Derckx 408 buiten 1981 1981 buiten 2021 25,00 Derckx 409 binnen 1981 1981 binnen 2021 24,80 Pot 1087 buiten 1877 1877? buiten 1981 24,40 Pannevis g.n. binnen ? binnen 1981 24,40 - wiekverbeteringen
Deze molen kreeg in 1948, als eerste poldermolen in Nederland, op beide roeden het systeem Fauël (fokwieken). In eerste instantie waren dat vaste fokken, later kwamen er steekborden.
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Sterkman & Zn, wed. A. ? 1864 1872 aanw. 05,58 - wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte onbekend ? aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 34922
- inventarisnummer
- ZH165
eigendom
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
-
Op deze plaats was in 1581 al een molen aanwezig; de molen is dus ouder. 1514 wordt als mogelijk oorspronkelijk bouwjaar ook wel genoemd.
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de afdeling Kortenbroek van de polder Streefkerk en Kortenbroek, thans op vrijwillige basis; woning
- molenmaker
- Fa. De Gelder (2011)
- omwentelingen
- eigendomshistorie
De SIMAV is eigenaar sinds 1-02-2008; daarvoor was dat het Waterschap Rivierenland vanaf 2005.
- geschiedenis
-
Op de plaats van de huidige molen stond vóór 1581 al een molen: in een resolutie uit dat jaar, handelend over de schouw van het waterschap Streefkerk en Kortenbroek, is al sprake van ‘de Broeckmolen’. Sommigen beweren dat er al sinds 1514 een Broekmolen heeft bestaan.
Deze molen bemaalde alleen het gedeelte Kortenbroek van de polder Streefkerk en waterde uit op de lage boezem van de Overwaard. Een veel groter deel van de polder werd bemalen door vijf molens, die in twee trappen via een hoge boezem het water loosden op de Lek.
In 1948 kreeg deze molen het toen vrijwel nieuwe systeem Fauël, beter bekend geworden als de fokwiek maar er gebeurde daarbij nog iets: zowel vóór als na het aanbrengen van de fokken heeft men uitvoerige metingen verricht omtrent de effecten van dit systeem. Uit dit onderzoek bleek dat deze molen dankzij de fokken bij aanzienlijk minder wind al kon malen.
Na de buitengebruikstelling in 1957 werd de polder verplicht de Broekmolen in maalvaardige staat te houden en zo ontsnapte deze molen aan wat de andere vijf molens van diezelfde polder moesten ondergaan: intens verval en tweemaal een verwoestende brand.
De Broekmolen bleef na 1957 veelvuldig in bedrijf, al ging dat feitelijk toen al op vrijwillige basis.
In november 2008 werd de molen stilgezet vanwege de slechte staat van het bovenhuis.
In mei 2010 begon de fa. De Gelder met een forse klus: de algehele vernieuwing van dit bovenhuis.
Omdat dit niet in zijn geheel over de weg mocht worden vervoerd werd dit, nadat de roeden waren gestreken, ter plekke uit elkaar gehaald. Dit gebeurde voornamelijk op 24 juni 2010. Bij demontage bleek de constructie inderdaad slecht: het verbod om dit bovenhuis in zijn geheel over de weg te vervoeren was dan ook helemaal terecht geweest! In de werkplaats van de fa. De Gelder werd vervolgens, met behoud van enige oude delen, een nieuw en hecht bovenhuis gemaakt.
In de zeer vroege ochtend van 14 oktober 2011 werd dit, tegelijk met het eveneens vernieuwde bovenhuis van de Wingerdse molen te Bleskensgraaf, op transport gezet. Nadat eerst het bovenhuis was geplaatst, volgde het steken van de roeden. Sinds deze grote restauratie is de molen weer regelmatig in bedrijf.
In augustus 2012 werd de molen opnieuw stilgezet omdat de ondertoren moest worden gerestaureerd. Bij dit werk heeft men ook de kleurstelling van de vroegere woning zeer zorgvuldig gereconstrueerd. Dit werk werd begin 2013 voltooid.
In oktober 2021 gingen beide gelaste roeden eruit; de nieuwe werden in 2022 gestoken.
Intussen waren de broers Cor en Jan Noorlander, die deze molen vele jaren lieten malen, in december 2013 vanwege hun gevorderde leeftijd hier als molenaar gestopt.
Een paar opmerkingen over de constructie: in de zijbinten van dit bovenhuis was een opvallende fout gemaakt: de twee paren achterste steekbanden waren 'trekkend' in plaats van 'stekend' uitgevoerd. Niet bekend is of men deze vergissing bij de reconstructie van het bovenhuis bewust weer heeft aangebracht of niet.
De twee onderste kapdelen zijn genageld op een plank, rustend op een vijftal klossen die zijn aangebracht langs de buitenzijde van de daklijsten. Bij de overige wipmolens van deze polder komt (en kwam) deze constructiemethode ook voor.
Een uitvoeriger toelichting over opkomst, bloei, (bijna) ondergang en rehabilitatie van de molengroep van Streefkerk is te vinden in het record van de Kleine Molen.
aanvullingen
- toelichting naam
De aanduiding 'Broekmolen' is al bekend sinds de 16e eeuw (zie ook 'Geschiedenis').
- wetenswaardigheden
Uit onderzoek in het polderarchief in 2024 bleek dat deze molen met een vroege sloop-as draait: hier gestoken in 1872 maar afkomstig van de bovenmolen van de polder Papendrecht, ook een wipmolen.
Van die polder werd de windbemaling al in 1871 opgeheven.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen