- naam
- Lijkermolen No.1 (Lijker 1)
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- poldermolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Draaivaardig (restauratie nog niet gereed)
- bestemming
Bemalen van de Drooggemaakte Veender- en Lijkerpolder, thans op vrijwillige basis
- adres
-
Poeldijk 8
2375 NE Rijpwetering - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 01801
- oude dbnr.
- B1093
- Meest recente aanpassing
- | Verwijzingen
Molen Lijkermolen No.1 (Lijker 1), Rijpwetering
Rijpwetering, Zuid-Holland
b
locatie
- plaats
-
Rijpwetering
- gemeente
- Kaag en Braassem, Zuid-Holland
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Alkemade, sectie D, nr. 2750
- geo positie
-
X: 100438, Y: 468481N: 52.20174, O: 4.58907
- biotoopwaarde
- 5 (goed)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot; dominerende functie bij open water en diepe polders
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Poeldijk 8
2375 NE Rijpwetering - molenaar
- Ton Engelbart
- telefoon
- 06-23496929
-
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- nee
- open op zondag
- nee
- op afspraak
- ja
- openingstijden
Op afspraak (n.b. parkeermogelijkheid bij de molen is zeer beperkt).
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Lijkermolen No.1 (Lijker 1) via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- functie
- romp
- Twaalfkante stenen romp
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
Stalen vijzel, fabr. Spaans, Ø 1,45 m.
Woning in de molen- versieringen
Aardige baard, grijsgroen geverfd, wit afgebiesd, met de opschriften 'ANNO' en '1780' en daaronder op een geel fond in rood het cijfer '1'.
Boven de westingang bevindt zich een vrij grote platte steen, in de loop der jaren behoorlijk verweerd maar in 2021 gerestaureerd, met een nadere toelichting over de stichting van deze molen (zie foto elders).- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 48 ijzeren rollen. Kruirad met lage bank.
- vlucht
- 28,00 / 28,15 m.
- vang
- Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
- overbrenging
Bovenwiel 68 kammen
Bovenschijf 38 staven, steek 13,0 cm.
Onderwiel 42 kammen
Vijzelwiel 38 kammen, steek 15,5 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 1,98- hoogte
- wiekvorm
- Systeem Fauël op beide roeden
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Straathof 112 buiten 1996 1996 buiten aanw. 28,15 Straathof 113 binnen 1996 1996 binnen aanw. 28,00 Pot 851 binnen 1874 1875 binnen 1996 27,95 Pot ? buiten ? buiten 1996 28,00 - wiekverbeteringen
In 1951 werden beide roeden voorzien van de 'Dekker-spleetwiek', ook wel 'imitatie-fokken' genoemd. Dit omstreden systeem is later vervangen door normale fokwieken volgens het octrooi van Ir. Fauël.
Vóór 1951 had deze molen Oud-Hollandse ophekking.- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte De Prins van Oranje 983 1875 1875 aanw. 06,80
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 7128
- inventarisnummer
- ZH015
eigendom
- eigenaar
- Rijnlandse Molenstichting
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Draaivaardig (restauratie nog niet gereed)
- bestemming
Bemalen van de Drooggemaakte Veender- en Lijkerpolder, thans op vrijwillige basis
- molenmaker
- Th. Paddenburg, J. Opdam (molenmakers), H. Maart (metselwerk) (1780)
- omwentelingen
- eigendomshistorie
In 1976 kocht de Rijnlandse Molenstichting deze molen aan van de Veender- en Lijkerpolder.
- geschiedenis
-
De Lijkermolen nr. 1 is een stenen poldermolen gelegen ten noorden van Rijpwetering aan de Kleipoel. Tezamen met buurmolen Lijkermolen Nr. 2 vormt dit de enige twaalfkante molen in ons land. Krachtens het octrooi van Rijnland van 1744 werd het gebied, dat nu de polder omvat, uitgeveend, waarbij de termijn van vervening op 30 jaar werd gesteld.
In 1779 en 1780 werden de twee molens gebouwd om de uitgeveende plas droog te malen en daarna de polder op het gewenste peil te houden. De molenmakers Tijmen Paddenburg en Pieter Obdam verzorgden het timmerwerk en Hendrik Maart het metselwerk. De afwijkende vorm van de molens is een gevolg van de opvattingen van de metselaarsbazen: zij meenden dat het werk van de ronde molens nooit zo ‘dicht’ zou kunnen worden als van de gemetselde achtkantige molens. Tussen 1781 en 1784 werd de droogmaking voltooid.
In 1951 moest de vijzel worden vervangen en verdiept, hetgeen veel werk met zich meebracht. Zo was de vijzel niet onderheid en dat was ook nooit nodig geweest, want de vijzelkom stond rechtstreeks op een zandplaat. A.J. Dekker, die het polderbestuur adviseerde, zag bij de Nr. 1 de overbrenging naar de vijzel graag versneld, hij vond in dat opzicht de Nr. 2 beter. Het bestuur ging er niet op in. Wel kreeg de molen, net als de Nr. 2, imitatie-fokken op beide roeden. Na oplevering ontstond prompt discussie over deze wiekverbetering, want die vormde een inbreuk op het octrooi van Ir. Fauël. Later werden 'normale' fokken aangebracht.
De molen werd nooit voorzien van een elektrische hulpaandrijving en bleef tot in de jaren '80 van de 20e eeuw officieel in bedrijf. Inmiddels was de staat van onderhoud, vooral van het wiekenkruis, zeer matig geworden.
In 1996 heeft men het wiekenkruis geheel vernieuwd en daarna heeft de molen, nu op vrijwillige basis, weer geregeld gedraaid.
In de loop van 2018 werd duidelijk dat vooral het inwendige van de molen fors herstel nodig had. Na het vertrek van de laatste Van der Pouw Kraan heeft men het interieur geheel gestript en de fokken verwijderd: alles diende te worden vernieuwd. Ook de buitenwaterloop heeft herstel nodig: de overkluizing in het wegdek is tijdelijk voorzien van rijplaten.
Op 24 oktober 2019 maakte deze molen, mét nieuwe fokken, zijn eerste rondjes sinds tijden. Begin 2020 was het geheel ook weer bewoonbaar.
Molenaars van deze molen waren onder meer:
Albert Bisschop (ca. 1855 - 1875)
F. Bisschop (ca. 1876)
Leen Kerkvliet (1901 - 1945)
Willem van der Pouw Kraan (1945 - 1979, daarna op vrijwillige basis nog tot 1985).
N.B. Willem van der Pouw Kraan, een leven lang molenaar, overleed op 29 november 2014, 99 jaar oud.
aanvullingen
- toelichting naam
Deze molen wordt, ter onderscheiding van zijn bijna identieke buurmolen, 'nr. 1' genoemd. Opvallend is dan wel, dat deze molen verder van Rijpwetering ligt dan de 'Nr. 2'.
Molenaars en molenmakers in de regio spreken doorgaans van de 'Lijker 1'.- unieke eigenschap
Vormt tezamen met de andere Lijkermolen een uniek twaalfkant duo.
- literatuur
G.N. van der Meer, 'Niet rond, niet acht, maar twaalf!', in: Molenwereld 12 (2001) 326 - 329
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen