Molen Ter Leede, Leerdam

Leerdam, Utrecht
b

korte karakteristiek

naam
Ter Leede
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de polder Bruinsdeel en Hoog-Leerbroek (2e trap), thans buiten bedrijf; woning

adres
Lingedijk 2
4142 LD Leerdam
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.
01212
oude dbnr.
B1024
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 01212 Ter Leede (Leerdam)
Frank Hendriks (23-2-2019)

locatie

plaats
Leerdam
gemeente
Vijfheerenlanden, Utrecht
streek
Vijfheerenlanden
kadastrale aanduiding
Gemeente Leerdam, sectie B, nr. 11892
geo positie
X: 134486, Y: 433526
N: 51.88988, O: 5.08921
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Niet al te groot door omringende begroeiing en de glasfabriek in de directe nabijheid.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Lingedijk 2
4142 LD Leerdam
molenaar
Bas de Deugd
telefoon
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 13.00 - 16.00 uur (als de molen draait) en op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden
fietsroute
fietsroute in de buurt van Ter Leede via fietsnetwerk.nl

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Gedekt met gepotdekselde planken
kap
Gedekt met hout, voorzijde in visgraatverband, geheel geteerd
inrichting

Open ijzeren scheprad buiten de molen, Ø 6,00 m., breed 0,40 m.
Woning in de molen

versieringen

Fraaie makelaar

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruirad
vlucht
25,60 / 25,50 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; evenaar. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 57 kammen
Bovenschijfloop 25 staven, steek 14,5 cm.
Onderschijfloop 19 staven
Onderwiel 86 kammen, steek 16,3 cm.
Overbrengingsverhouding 1,99 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 14 buiten 1984 1985 buiten aanw. 25,60
Straathof ✉︎ 15 binnen 1984 1985 binnen aanw. 25,50
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 1985 25,50
Pot ✉︎ 1726 binnen 1895 binnen 1985 25,50
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering gekregen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Sterkman & Zn, wed. A. ✉︎ 209 1863 1911> aanw. 05,45
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
onb.
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig in circuit
bestemming

Vh. bemalen van de polder Bruinsdeel en Hoog-Leerbroek (2e trap), thans buiten bedrijf; woning

omwentelingen
eigendomshistorie

De SIMAV is eigenaar sinds 1985, daarvoor was dat zeer lang de Glasfabriek Leerdam.

geschiedenis

De bemaling van de polder Bruinsdel en Hoog-Leerbroek werd eeuwenlang verricht door een achter- en een voormolen (in de meeste andere regio's onder- en bovenmolen genoemd). Het exacte bouwjaar is niet bekend: al zeer lang staat op deze plaats een (wip)molen.

In 1920 werden plannen gemaakt om deze molen op een drie meter hoge onderbouw te plaatsen, maar dit is nooit uitgevoerd. Wel werd het onderwiel vergroot en de overbrengingsverhouding veranderd voor een hoger rendement. Daartoe werd het 6 meter grote scheprad enkele centimeters lager geplaatst om het water tot 1.50 m. te kunnen opvoeren.

Toen in 1940 de bovenas van de Achtermolen tijdens het malen brak en besloten werd, die molen niet meer te herstellen, kwam daarmee ook de Voormolen buiten gebruik. Een dreigende sloop werd voorkomen doordat de dichtbij de molen gelegen glasfabriek deze vervolgens als monument aankocht.
Om verder verval tegen te gaan kocht de gemeente Leerdam in 1982 de molen van de glasfabriek.

In 1984 startte hier een bijzonder restauratieproject: het werk werd uitgevoerd door een aantal werklozen, dit alles onder leiding van een molenmaker en een metselaar. Het kwam neer op een zeer grondige revisie van vrijwel alles rond deze molen. Vervolgens droeg de gemeente de geheel herstelde molen voor het symbolische bedrag van ƒ 1,-- overgedragen aan de regionale molenstichting SIMAV. 17 april 1985 volgde de feestelijke ingebruikname door minister Brinkman van WVC. 
 
Na ruim 20 jaar was in 2006 een nieuwe uitvoerige herstelbeurt nodig: een gescheurde middenzomer werd vervangen, evenals het gehele front van het bovenhuis; diverse balken werden hersteld met kunsthars en tenslotte kreeg het onderwiel een nieuwe velg en gang kammen. Op 14 juni 2007 was de feestelijke heringebruikname een feit. 

De ondertoren is gedekt met zwart geteerde horizontaal gepotdekselde planken (en is daarmee de enig overgeblevene in deze streek). Deze wijze van bedekking heeft te maken met de zeer grillige waterstanden van de Linge: soms stonden landerijen en ook molens enige tijd onder water en dan was een rieten bedekking nadelig omdat die snel ging rotten. De meeste molens langs de Linge waren om diezelfde reden ook niet bewoond.

aanvullingen

toelichting naam

De molen kreeg in 1985 officieel de naam "Ter Leede", maar in feite was deze oud, want al op een kadastrale kaart van 1832 wordt de aanduiding "Terleedsche Voorwatermolen" gebruikt.

foto's

foto's