- naam
- Overwaard Molen No.4
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- functie
- boezemmolen
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de lage boezem van de Overwaard, thans op vrijwillige basis.
- adres
-
Overwaard 7
2961 AT Kinderdijk - Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
- Ten Bruggencate-nr.
- 01504
- oude dbnr.
- B1014
- Meest recente aanpassing
- | Streek
Molen Overwaard Molen No.4, Kinderdijk
Kinderdijk, Zuid-Holland
b
locatie
- plaats
-
Kinderdijk
- gemeente
- Molenlanden, Zuid-Holland
- streek
- Alblasserwaard
- kadastrale aanduiding
- Gemeente Nieuw Lekkerland, sectie A, nr. 5156
- geo positie
-
X: 104026, Y: 432596N: 51.87957, O: 4.64690
- biotoopwaarde
- 4 (aanvaardbaar)
- landschappelijke waarde
- Zeer groot
contact en bezoek
- bezoek/postadres
-
Overwaard 7
2961 AT Kinderdijk - molenaar
- Diverse molenaars van Kinderdijk bij toerbeurt
- telefoon
-
- social media
- open voor publiek
- ja
- open op zaterdag
- ja
- open op zondag
- ja
- op afspraak
- nee
- openingstijden
Zie de website. Deze molen is voor toeristen alleen per boot bereikbaar en dan te bezichtigen via een arrangement.
- toegangsprijzen
- winkelinformatie
- meelverkoop
- nee
- museuminformatie
- gericht op scholen
- nee
- bijzonderheden
- fietsroute
- fietsroute in de buurt van Overwaard Molen No.4 via fietsnetwerk.nl
constructie
- modeltype
- Kantige molen, grondzeiler
- krachtbron
- wind
- kenmerken
- functie
- romp
- Grenen achtkant, gedekt met riet, op gemetselde voet van 2,05 m.
- kap
- Gedekt met riet
- inrichting
IJzeren scheprad in de molen, Ø 6,70 m; breed 0,58 m; sintelstuk gietijzer, fabricaat onbekend.
Houten scheprad voor de 'contramolen', niet op windkracht aangedreven.
(Geen woning meer in deze molen).- versieringen
Fraaie van gestoken lofwerk voorziene baard waarop in het midden een wapenschild met een rode klimmende leeuw voorkomt, het wapen van het voormalig waterschap de Overwaard. Ter weerszijden hiervan is “AN.O 1740” aangebracht.
- plaats bediening
- grondzeiler
- bediening kruiwerk
- buitenkruier
- plaats kruiwerk
- bovenkruier
- kruiwerk
- Rollenkruiwerk; 48 ijzeren rollen. Kruirad met hoge bank
- vlucht
- 28,60 / 28,80 m.
- vang
- Vlaamse vang; 6 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
- overbrenging
Bovenwiel 74 kammen
Bovenschijf 40 staven, steek 12,0 cm.
Onderschijf 27 staven
Onderwiel 91 kammen, steek 17,0 cm.
Overbrenging 1,80 : 1- hoogte
- wiekvorm
- Oud-Hollands
- wiekenkruis
-
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte Straathof 347 buiten 2021 2021 buiten aanw. 28,80 Straathof 341 binnen 2020 2020 binnen aanw. 28,60 Derckx 336 buiten 1979 1979? buiten 2021 28,80 Derckx 337 binnen 1979 1979? binnen 2020 28,60 Pot 2408 buiten 1917 1917? buiten 1979? 28,60 Pot 911 binnen 1875 1876 binnen 1979 28,60 - wiekverbeteringen
Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan
- bovenas
-
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte NSBM Fyenoord g.n. 1840 1840? aanw. 03,80 - wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte Enthoven & Co, L.I. 658 1879 1879 aanw.
verwijzingen
- allemolens.nl
- Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
- monument
- 30554
- inventarisnummer
- ZH148
eigendom
- eigenaar
- Stichting Werelderfgoed Kinderdijk
- eigendomsvorm
- Stichting
geschiedenis
- toestand
- werkend
- bouwjaar
- bedrijfsvaardigheid
- Maalvaardig
- bestemming
Bemalen van de lage boezem van de Overwaard, thans op vrijwillige basis.
- molenmaker
- Adr. van der Haven, Hoornaar (1740)
- omwentelingen
- geschiedenis
-
De molen werd gebouwd door Adriaan van der Haven uit Hoornaar en aangenomen voor ƒ 14.000,--.
Van de acht Overwaardmolens was deze Nr. 4 de uitzondering: hij was uitgerust met een brede waterloop en twee schepraderen. Eén voor het afmalen van de lage boezem in de hoge en één voor het op peil houden van het hoge boezemgebied. Deze functie van zgn. contramolen werd door deze molen vervuld, nadat de voorganger (die dus reeds, let wel, bestond vóórdat de acht boezemmolens werden gebouwd, in 1739 was verbrand).
Het bestaan als dubbele molen was kennelijk geen succes: al in 1799 werden scheprad en gaandewerk van de contramolen verwijderd omdat het te weinig werd gebruikt. Aldus werd molen nr. 4 weer een 'gewone' boezemmolen en bleef met de zeven andere Overwaardmolens in bedrijf tot 1950.
In de loop van de jaren '90 van de 20ste eeuw openbaarden zich steeds grotere problemen: de molen had groot herstel aan wiekenkruis en voorkeuvelens nodig en werd tenslotte in 2003 stilgezet. In 2004 werden, vooruitlopend op groot herstel, reeds nieuwe windborden in de juiste kleuren aangebracht. In september 2005 volgden intensieve reparaties aan de kap; op 23 maart 2006 werd weer gemalen.
Intussen bleven de dubbele waterloopmuren, zij het dus deels dichtgegooid, bewaard. Pas in de 21ste eeuw ging men serieus nadenken over de zin van reconstructie van deze bijzondere molen. Het antwoord viel positief uit: men besloot molen nr. 4 te reconstrueren als dubbele molen, dus met twee afzondelijke schepraderen en aandrijvingen. Enige tijd later waren de waterlopen opengegraven en werd gewerkt aan een houten scheprad dat de 'contrafunctie' moet gaan verrichten.
Al deze werkzaamheden hielden ook in dat de woonfunctie van deze molen zou komen te vervallen. Niet dat dat echt een probleem is: deze molen leent zich, met zijn unieke functie, op zich goed als nieuw aandachtspunt voor deze - door toeristen toch al behoorlijk overbezochte - molengroep. Een extra bezoekersmolen, die de druk op de Nederwaard Nr. 2 zou doen afnemen, was best wel welkom.
Er valt evenwel hierover ook iets heel anders te zeggen: reconstructie van een zeer opmerkelijke en ook voor Nederlandse begrippen uiterst zeldzame dubbelfunctie (die bovendien al meer dan 200 jaar geleden in onbruik raakte) schept een vals beeld over Kinderdijk en de Nederlandse waterstaat in het algemeen en de toeristen die deze molen bezoeken zouden eerder verward dan geïnformeerd worden. Dit nog los van de qua verhoudingen grote, nog te bouwen, schuur waar men de bezoekers over deze molen en Kinderdijk nader inlicht. Niet iedereen, op Kinderdijk en elders, is dan ook blij met een dergelijke reconstructie van de Overwaard nr. 4 en de te verwachten toestroom van toeristen.
Los van deze zaak: in de zomer van 2021 heeft men de buitenroede vervangen. Eerst heeft men de ophekking verwijderd, waarna de oude roede op 1 september werd gestreken. Op 6 september stak de firma De Gelder de nieuwe roede.
Achtergronden over ontstaan en ontwikkeling van de boezembemaling van de Overwaard zijn te vinden bij Molen nr. 1
aanvullingen
- toelichting naam
De molen wordt, ter onderscheiding van zijn buurmolens, aangeduid met een cijfer.
Evenwel is deze molen, vanwege zijn specifieke extra functie als 'contramolen' (eerder ook wel 'de Dubbele molen') genoemd. Dit uiteraard vanwege de dubbelfunctie die deze molen, zij het maar betrekkelijk kort, had.- literatuur
- Jan Hofstra, De Contramolen van de Overwaard, in: Molenwereld 196 (2015), pp. 361 - 378.
De Contramolen van de Overwaard, in: Molenwereld 197 (2015), p. 418.
foto's
- foto's
-
draag zelf bij
- teksten
- tekstbijdragen over deze molen insturen | Wilt u specifiek iets kwijt over een roede, as of motor, klik dan daar op het rode envelopje ✉︎ behorende bij het betreffende object.
- foto's
- foto's insturen