Molen Grote Watermolen, Breda

Breda, Noord-Brabant
v

naam: Grote Watermolen
modeltype: getijdenmolen
functie: korenmolen
bouwjaar: 1563
verdwenen: 1826
toestand: verdwenen
beek: Mark
kaart: Toon de molen in Google Satelietweergave
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt: Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
Ten Bruggencate-nr.: 07619
oude dbnr.: V7619
Meest recente aanpassing: 12-10-2023 | Conversie

allemolens.nl: Kijk op allemolens.nl voor historische foto's en documenten van deze molen
inventarisnummer: 69 Watermolens NB

toestand: verdwenen
bouwjaar: 1563
in bedrijf
verdwenen: 1826
gesloopt
geschiedenis: De Grote Watermolen werd vanaf 1543 gebouwd als onderdeel van de zuidelijke verstingwerken. In 1559 leende de Prins van Oranje ƒ 4800,= om de molen te kunnen afbouwen. Op 2 juli 1561 was hij gereed, maar moesten er nog drie sluizen in de rivier de Weerijs worden gebouwd. Vanaf 1563 kwam de molen in bedrijf bij de eerste pachter.

De molen lag weliswaar op de rivier de Mark, maar was afhankelijk van de werking van eb en vloed. Bij vloed liep het opgeduwde water door de sluis van de molen naar de zuidelijke en westelijke vestinggracht die als buitenboezem fungeerde. Bij eb stroomde het water via de raderen terug de stad in, de Mark af naar het Haringvliet. Naast de korenmolen lag vanaf 1612 een volmolen op dezelfde boezem (Tenbruggencatenummer 13034).

Vanwege het verzanden van de Mark werd in 1684 het vloedbassin vergroot. In 1700 stortte de inundatiesluis naast de molen in en werd op halve grootte herbouwd.

In 1826 werd de Grote Watermolen gesloopt.

Bron: Watermolens in Noord-Brabant vroeger en nu, Ir. Piet-Hein van Halder, 2010.

trivia: De locatie is een schatting op basis van de kaartjes in het boek van Van Halder.

In Breda waren er enkele watermolens die aanvankelijk door het getij van eb en vloed op de Mark aangedreven werden.

Dbnr 7621: Het betreft hier deze volmolen van de Gampel, gebouwd ca. 1500;
Dbnr 7616: De kasteelwatermolen, gebouwd in 1509;
Dbnr 7619: De Grote Watermolen, in gebruik genomen in 1563 en de volmolen daar vlakbij, die in 1612 de Gampelse molen ging vervangen.

In 1619-23 werd er nog geijverd voor een extra watervolmolen, die zou moeten malen op het getij in de Donkvaart.

De Mark slibde echter geleidelijk dicht, waardoor het getij steeds minder toegang kreeg tot Breda.

De verzanding trad ook op in de vestinggrachten van Breda, wat door de vestingbeheerders aan de watermolens geweten werd. Na 1672 maakten zij het die molens herhaaldelijk langdurig onmogelijk te malen.

Bron: De molens in en om het land van Breda 1 door K.A.H. W. Leenders

meest recente aanpassing 12-10-2023 | Conversie